COVID-19 GEÇİRMİŞ BİREYLERDE, HASTALIK ÖNCESİ VE SONRASI SAĞLIKLI YAŞAM TARZI ALIŞKANLIKLARINDAKİ DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 51 - 68, 01.07.2024

Betül Akalın Ayşenur Modanlıoğlu

https://doi.org/10.54409/hod.1448769

Öz

Öz
Amaç: Araştırmada, Covıd-19 hastalığı geçirmiş olmanın sağlıklı yaşam biçimi davranışlarında değişikliğe yol açıp açmadığının anlaşılarak ilişkili faktörlerin tespiti amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma tanımlayıcı tiptedir. Çalışmanın evrenini, Covıd-19 tanısı alan 18 yaş üstü bireyler, örneklemini ise kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak ulaşılan kişiler oluşturmuştur. Çalışmada Sosyo-demografik Bilgi Formu ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği kullanılmıştır. Google Form’da anket şeklinde düzenlenen ölçekler, 01.05.2020-01.06.2021 tarih aralığında sosyal medya araçları yoluyla paylaşılmış, çalışmaya katılmayı kabul eden 302 kişi ile yapılmıştır. Verilerin analizi IBM SPSS 25 programında çözümlenmiştir.
Bulgular: Çalışmaya katılan bireylerin 217 (%71,9)’si kadın, 85 (28,1)’i erkek olup, yaş ortalamasının 32,99±11,09 ve kilo ortalamasının ise 70,33±16,12 olduğu belirlendi. Çalışmada, toplam puan ölçeğinde bireylerin sağlık yaşam biçimi davranış düzeylerinin hastalık öncesi (126,24±20,03) ve sonrası dönemde (130,76±20,48) orta düzeyde olduğu, ancak hastalığı geçirmiş olmanın, sağlıklı yaşam biçimi davranışları geliştirme üzerine pozitif etkisinin bulunduğu belirlendi.
Sonuç: Çalışma sonucunda bireylerin sağlık yaşam biçimi davranış düzeylerinin hastalık öncesi ve sonrası dönemde orta düzeyde olduğu, hastalığı geçirmiş olmanın, sağlıklı yaşam biçimi davranışı geliştirme yönünde pozitif etkisinin bulunduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Covıd-19, Sağlıklı yaşam biçimi, Tutum ve davranış

Etik Beyan

Çalışma sürecinde etik kurallara bağlı kalınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır

Teşekkür

-

INVESTIGATION OF BEHAVIOR CHANGES IN HEALTHY LIFESTYLE HABITS BEFORE AND AFTER THE DISEASE IN INDIVIDUALS WITH COVID-19

Öz

Abstract
Aim: The aim of the study was to determine whether having had COVID-19 leads to changes in healthy lifestyle behaviors and to identify associated factors.
Method: The study is descriptive in nature. The population of the study consisted of individuals aged 18 and over who were diagnosed with COVID-19, and the sample consisted of individuals reached using snowball sampling method. The Socio-demographic Information Form and Healthy Lifestyle Behaviors Scale were used in the study. The scales, arranged in the form of a questionnaire on Google Forms, were shared via social media tools between 01.05.2020 and 01.06.2021, and conducted with 302 participants who agreed to participate in the study. Data analysis was performed using IBM SPSS 25 software.
Results: Of the participants in the study, 217 (71,9%) were female, and 85 (28,1%) were male, with a mean age of 32,99±11,09 and a mean weight of 70,33±16,12. In the study, it was found that individuals' levels of healthy lifestyle behaviors on the total score scale were moderate both before (126,24±20,03) and after (130,76±20,48) the illness, but it was determined that having had the illness had a positive effect on developing healthy lifestyle behaviors.
Conclusion: As a result of the study, it was determined that individuals' levels of healthy lifestyle behaviors were moderate both before and after the illness, and having had the illness had a positive effect on developing healthy lifestyle behaviors.

Anahtar Kelimeler

Covıd-19, Healthy lifestyle, Attitude and behavior

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2015). Sağlık Okuryazarlığının Sağlık Harcamaları ve Sağlık Hizmetleri Kullanımı Açısından Değerlendirilmesi. Editör Filiz Yıldırım, Alev Keser. Sağlık Okuryazarlığı. Ankara Üniversitesi Yayınları. Ankara. ss: 113-132.
• Akgün, M. (2021). Covıd-19 Pandemisi Sürecinde Bireylerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Üzerine Etki Eden Faktörlerin Incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Aile Hekimliği ABD. Ankara.
• Allabadi, H, Dabis, J, Aghabekian, V, Khader, A, Khammash, U. (2020). Impact of Covıd-19 lockdown on dietary and lifestyle behaviours among adolescents in Palestine. Dynam Human Health, 7, 2170.
• Altın, Z. Covıd-19 pandemisinde yaşlılar. (2020). Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30, 49-57. doi:10.5222/terh.2020.93723
• Bahar, Z, Beşer, A, Gördes, N, Ersin, F, Kıssal, A. (2008). Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 1-12.
• Baltacı, Ö, Akbulut, ÖF, Yılmaz, E. (2021). Problemli internet kullanımında güncel bir risk faktörü: Covıd-19 pandemisi. Hümanist Perspektif , 3(1), 97-121. doi.org/10.47793/hp.872503.
• Blume, C, Schmidt, MH, Cajochen, C. (2020). Effects of the Covıd-19 lockdown on human sleep and rest-activity rhythms. Current Biology, 30(14), 795–797. doi.org/10.1016/j.cub.2020.06.021.
• Can, AN. (2021). Sağlık İnanç Modeline Göre Obez Bireylerde Sağlık İnançları ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Malatya.
• Çakıroğlu, I, Pirtini, S, Çengel, Ö. (2020). Covıd-19 sürecinde ve post-pandemi döneminde yaşam tarzı açısından tüketici davranışlarının değişen eğilimi üzerine kavramsal bir çalışma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (ES), 19(37), 81- 103.
• Çetintepe, SP, İlhan, MN. (2020). Covıd-19 salgınında sağlık çalışanlarında risk azaltılması. Journal Of Biotechnology and Strategic Health Research, 4, 50-54. doi.org/10.34084/bshr.712539.
• Deschasaux-Tanguy, M, Druesne-Pecollo, N, Esseddik, Y, de Edelenyi, FS, Alles, B, Andreeva, VA. (2021). Diet and physical activity during the Covıd-19 lockdown period (March-May 2020): results from the French NutriNet-Sante cohort study. Am J Clin Nutr, 113, 924–938.
• Greteman, BB, Garcia‐Auguste, CJ, Gryzlak, BM, Kahl, AR, Lutgendorf, SK, Chrischilles, EA, et al. (2022). Rural and urban differences in perceptions, behaviors, and health care disruptions during the Covıd‐19 pandemic. The Journal of Rural Health, 1-13. doi.org/10.1111/jrh.12667.
• Huang, Y, Zhao, N. (2020). Generalized anxiety disorder, depressive symptoms and sleep quality during Covıd-19 outbreak in China: a web-based cross-sectional survey. Psychiatry Research, 288, 112954. doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112954.
• İskender, H, Dokumacıoğlu, E, Kanbay, Y, Kılıç, N. (2018). Üniversite öğrencilerinde sağlıklı yaşam ve depresyon puan düzeyleri ile ilgili faktörlerin belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4, 414-423. doi.org/10.21067/0.2018.64
• Kang, HM, Jeong, DC, Suh, BK, Ahn, MB. (2021). The ımpact of the coronavirus disease-2019 pandemic on childhood obesity and vitamin d status. Journal of Korean Medical Science, 36(3), e21. doi.org/10.3346/jkms.2021.36.e21
• Karataş, Z. (2020). Covıd-19 pandemisinin toplumsal etkileri, değişim ve güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 3-17.
• Kurdak, H, Özcan, S, Bozdemir, N. (2015). Diyabette davranış değişikliği girişimleri. Turkiye Klinikleri Journal of Family Medicine Special Topics, 6(1), 79-86.
• Lau, JT, Yang, X, Tsui, H, Pang, E, Wing, YK. (2006). Positive mental health-related impacts of the SARS epidemic on the general public in Hong Kong and their associations with other negative impacts. Journal of Infection, 53, 114- 124. doi.org/10.1016/j.jinf.2005.10.019.
• Lu, C, Chi, X, Liang, K, Chen, ST, Huang, L, Guo, T, et al. (2020). Moving more and sitting less as healthy lifestyle behaviors are protective factors for insomnia, depression, and anxiety among adolescents during the Covıd-19 pandemic. Psychology Research and Behavior Management, 13, 1223. doi.org/10.2147/PRBM.S284103.
• Luo, Y, Yao, L, Zhou, L, Yuan, F, Zhong, X. (2020). Factors influencing health behaviours during the coronavirus disease 2019 outbreak in China: an extended information-motivation-behaviour skills model. Public Health. 185:298-305. doi: 10.1016/j.puhe.2020.06.057.
• Mansur, F, Ertaş, Ş. (2022). Covıd-19 sürecinde bireylerin sağlıklı yaşam farkındalıklarının incelenmesi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 43-64. doi.org/10.52881/gsbdergi.963099.
• Moya-Salazar, J, Damián, DY, Goicochea-Palomino, EA, Cañari, B, Moya-Salazar, B, Contreras-Pulache, H. (2024). There is no association between anxiety and lifestyle in older adults during the Covıd-19 Pandemic: A cross-sectional study. Sage Open Med, 8,12, 20503121241242394. doi: 10.1177/20503121241242394.
• Öğe, B, Yıldırım, İ, Gencer, YG, Eriş, F. (2021). Covıd-19 pandemi döneminde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile yaşam kalitesi ilişkisinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi. 6(4), 343-358, doi.org/10.31680/gaunjss.1002677.
• Özyazıcıoğlu, N, Kılıç, M, Erdem, N, Yavuz, C, Afacan, S. (2011). Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 277-332.
• Paris, JMG, Lima, EMF, Finger, JAFF, Isidorio, WR, Heinzel, C, Falkenberg, T, et al. (2024). Changes in eating habits and lifestyle during the first year of the Covıd-19 pandemic across metropolitan regions in Brazil and Germany: A survey-based cross-sectional study. Food Sci Nutr, 12(4), 2783-2798. doi: 10.1002/fsn3.3960.
• Stanhope, M, Lancaster, J. (1996). Community Health Nursing. Promoting Health of Aggregates Families and Inviduals, Mosby Year Book.
• Tabachnick, BG, Fidell, LS. (2013). Using Multivariate Statistics. 6th ed. Boston.
• Tar Bolacali, E, Kaya, Şenol D. (2024). The effect of a training program on adolescents' stress levels and healthy lifestyle behaviors during the Covid-19 pandemic: A randomized controlled study. J Child Adolesc Psychiatr Nurs, 37(2), e12456. doi: 10.1111/jcap.12456.
• Tjahjadi, B, Soewarno, N, Ismail, WAW, Kustiningsih, N, Nafidah, LN. (2023). Community behavioral change and management of COVID-19 Pandemic: Evidence from Indonesia. Journal of King Saud University-Science, 35(2), 102451.
• Uğraş Dikmen, A, Kına, M, Özkan, S, İlhan, MN. (2020). Covıd-19 epidemiyolojisi: pandemiden ne öğrendik. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, 29-36. doi.org/10.34084/bshr.715153.
• Walker, SN, Hill-Polerecky, DM. (1996). Psychometric evaluation of the health promoting lifestyle profile II (Unpublished manuscript). University of Nebraska Medical Center.
• Walker, SN, Sechrist, KR, Pender, NJ. (1987). The health-promoting lifestyle profile: development and psychometric characteristics. Nursing Research, 36(2), 76-80.
• Yalçınkaya, M, Özer, FG, Karamanoğlu, AY. (2007). Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 409-420.
• Yıldız, E. (2020). Covıd-19 pandemisinin Yaşam Tarzı ve Psikososyal Alandaki Etkileri. Yeni Koronavirüs Hastalığının Toplum Üzerine Etkileri ve Hemşirelik Yaklaşimları. İnönü Üniversitesi Yayınevi. Malatya.
• Zehirlioglu, L, Mert, H. (2019). Kronik hastalıklara yeni yaklaşım: Yaşam tarzı tıbbı. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(2), 341-350. doi.org/10.26559/mersinsbd.507496.