An Assessment on the Roman Bridge (Ayvalıkemer) near Sillyon

Yıl 2024, Sayı: 13, 165 - 182, 15.05.2024

Murat Taşkıran , Fatih Yılmaz

https://doi.org/10.37879/hoyuk.2024.1.165

Öz

Sillyon was within the ancient region of Pamphylia, and today it is located in the Kocagözler locality of the Yanköy neighborhood of Serik district in Antalya province. The city has preserved its feature of being an important cultural heritage area from past to present with its archaeological, cultural assets, historical values and multi-layered texture. Throughout history, at the point of unification-conflict of cultures and civilizations, Sillyon bears the traces of many civilizations on it. In other words, in light of current data, Sillyon is an example of a multi-layered city that hosts the process of uninterrupted historical settlement from the early Iron Age to the Ottoman period. In this article, the Roman Bridge, which is known as Ayvalıkemer among the people and located on the Koducak Stream, about 1.5 km west of Sillyon, is discussed. The bridge, dated to the Roman Imperial Period, has 3 sections and was built entirely of travertine blocks. The building, which was restored in 2016 with the support of the General Directorate of Highways, is among the strongest examples of bridges in the region. In the study, first of all, the orientation of the building and its entire architectural setup were analyzed. Its historical evaluation was made by comparing it with the contemporary bridges built in Anatolia. Restoration interventions were examined and information about the bridge’s condition before and after restoration was presented. The location of the bridge on the road networks of the Pamphylia Region and its importance for the city were investigated and the connection of Sillyon with the ancient road routes in the region was discussed. It is expected that this article will present a new perspective on both Sillyon research and the ancient transportation network studies in the region.

Anahtar Kelimeler

Pamphylia, Sillyon, Road Networks, Ayvalıkemer Bridge, Restoration

Sillyon Roma Dönemi Köprüsü (Ayvalıkemer) Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Sillyon, Antik Dönem’de Pamphylia Bölgesi’nde, günümüzde ise Antalya ili, Serik ilçesine bağlı Yanköy Mahallesi Kocagözler mevkiinde yer almaktadır. Kent, arkeolojik kültür varlıkları ve sahip olduğu tarihi ve kültürel değerlerle, geçmişten bugüne dek çok katmanlı dokusuyla önemli bir kültürel miras alanı olma özelliğini korumuştur. Tarih boyunca kültür ve uygarlıkların birleşme-çatışma noktasında yer alan Sillyon, birçok medeniyetin izini taşımaktadır. Başka bir ifadeyle, mevcut veriler ışığında Sillyon, Demir Çağı başlarından Osmanlı Dönemi’ne kadar yerleşim gören ve kesintisiz bir tarihsel sürece ev sahipliği yapan çok katmanlı bir kent örneğidir. Bu makalede, Sillyon’un yaklaşık 1,5 km batısında Koducak Deresi üzerinde bulunan ve halk arasında Ayvalıkemer olarak bilinen Roma Dönemi Köprüsü ele alınmaktadır. Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlenen yapı üç gözlü olup tamamı traverten bloklardan inşa edilmiştir. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün destekleriyle 2016-2017 yıllarında restorasyonu gerçekleştirilen yapı, bölgedeki en sağlam köprü örnekleri arasında yerini almaktadır. Çalışmada, öncelikle yapının oryantasyonu ve tüm mimari kurgusu analiz edilmiş ve Anadolu’da inşa edilen çağdaşı köprülerle karşılaştırma yapılarak tarihsel değerlendirmesi yapılmıştır. Onarım müdahaleleri incelenmiş, köprünün restorasyon öncesi ve sonrası durumu ile ilgili bilgiler sunulmuştur. Köprünün Pamphylia Bölgesi yol ağları üzerindeki yeri ve kent için önemi araştırılmış ve Sillyon’un bölgedeki antik yol rotaları ile bağlantısı tartışılmıştır. Bu makalenin hem Sillyon araştırmalarına hem de bölgedeki Antik Dönem ulaşım ağları çalışmalarına yeni bir bakış açısı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Pamphylia, Sillyon, Yol Ağları, Ayvalıkemer Köprüsü, Restorasyon

Kaynakça

• Alkaç vd. 2020
• Alkaç, E.-Taşkıran M.-Bilgin M., “Sillyon Amphora Mühürleri: İlk Gözlemler”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 81-96.
• Arrianos 2005
• Arrianos, F., İskender’in Seferi, (Aleksandrou Anabasis), çev. Furkan Akderin, Alfa Yayınları, İstanbul.
• Batar, O. Ş., Tarihi Yığma Taş Yapıların Bilgisayar Destekli Analizi: Ayvalıkemer (Sillyon) Köprüsü Yapısı Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Batar vd. 2021
• Batar, O. S.-Tercan, E.-Emsen, E., “Ayvalıkemer (Sillyon) historical masonry arch bridge: a multidisciplinary approach for structural assessment using point cloud data obtained by terrestrial laser scanning (TLS)”, Journal of Civil Structural Health Monitoring, 1239-1252.
• Bilgin vd. 2020
• Bilgin, M.-Bilgin, K. P.-Özdemir, E., “Yüzey Araştırmaları Işığında Sillyon Seramikleri Üzerine Ön Değerlendirmeler”, Yüzey Araştırmaları Işığında Sillyon ve Çevresi, Sillyon Çalışma-ları I, ed. M. Taşkıran, Ege Yayınları, İstanbul, 33-91.
• Brixhe 1976
• Brixhe, C., Le Dialecte Grec De Pamphylie, Document et grammaire, Paris.
• Cevahir 2019
• Cevahir, Ç.M., Tarihi Taş Köprülerin Yapım Teknikleri ve Malzeme Kullanımı Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Cevahir-Bağdancı 2019
• Cevahir, Ç. M.-Bağdancı, M. B., “Tarihi, Anadolu ve Balkanlar’da Bulunan Tarihi Taş Köprülerin Yapım Teknikleri ve Malzeme Kullanımı Açısından İncelenmesi”, Tmd Ulusla-rarası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 34-63.
• Derinoğullu 2021
• Derinoğullu, D.K., “Köprü Mühendisleri Olarak Roma Lejyonları: İmparatorluğun Doğu Sınırındaki Köprü Örnekleri Üzerinden Bir İnceleme”, Masrop E-Dergi, S. 15/2, 1-11.
• Ercenk 1992
• Ercenk, G., “Pamphylia ve Çevresi Eski Yol Sistemi”, Belleten, S. 216, 361-370.
• Evliya Çelebi 2011
• Evliya Çelebi, Seyahatname IX-I, çev. S. A. Kahraman, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 309-317.
• Forlanini 1999
• Forlanini M., “L’Anatolia Occidentale e gli Hittiti: appunti su alcune recenti scoperte e le loro consequenze per la geografia storica”, Studi micenei ed egeo-anatolici, S. XL-2, 219-253.
• French 1992
• French, D., “1991 Yılı Roma Yolları, Miltașları ve Yazıtları Araștırmaları”, Araştırma So-nuçları Toplantısı, S. 10, 199-206.
• Öztepe 2001
• Öztepe, H. Ş., “Roma Dönemi Köprüleri ve Anadolu Örnekleri”, İDOL Dergisi, S. 11, 12-18.
• Hellenkemper-Hild 2004
• Hellenkemper H.-Hild F., Tabula Imperii Byzantini 8 Lykien und Pamphylien 1-2, Wien.
• Horsley-Mitchell 2000
• Horsley, G. H. R.-Mitchell, S., “The Inscriptions of Central Pisidia”, Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien, S. 57, 181-211.
• İşler B., “Sillyon’un Bizans Dönemi Dini Yapılaşması”, Yüzey Araştırmaları Işığında Sillyon ve Çevresi, Sillyon Çalışmaları I, ed. M. Taşkıran, Ege Yayınları, İstanbul, 141-160.
• Kahraman-Arıkan 2015
• Kahraman, N.-Arıkan, R., “Gebze’den İznik’e İpek Yolu”, Gazi Akça Koca ve Kocaeli Sempoz-yumu Bildirileri, C I, ed. H. Selvi-B. Çelik, Pelikan Basım, Kocaeli, 287-308.
• Koç-Yıldız 2010
• Koç, E.-Yıldız İ., “Mardin’deki Tarihi Köprüler Üzerine Bir Değerlendirme”, Mukaddime, 2(2), Diyarbakır.
• Kolb, F., Die Stadt im Altertum, München.
• Köker, H., “2009-10 ve 2019 Yılları Sillyon Yüzey Araştırmaları Sikke Buluntuları”, Yüzey Araştırmaları Işığında Sillyon ve Çevresi, Sillyon Çalışmaları I, ed. M. Taşkıran, Ege Yayınları, İstanbul, 233-245.
• Küpper 1996
• Küpper M., “Sillyon. Vorbericht über die Arbeiten 1995”, AA, 259-263.
• Küpper 1997
• Küpper M., “Sillyon. Research Work 1995”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, S.14/2, 451-462.
• Liv. perioch. 1967
• Livius, Ab urbe condita librorum periochae, Kullanılan Metin ve Çeviriler: Livy, From th efounding of the city. With an English translation by A.C. Schlesinger. I-XIV. London, New York.
• Mıynat 2020
• Mıynat, A., “Türk-İslam Hakimiyeti Yıllarında Sillyon (Karahisar-ı Teke) ve Buradaki İslami Sikke Buluntuları”, Yüzey Araştırmaları Işığında Sillyon ve Çevresi, Sillyon Çalışmaları I, ed. M. Taşkıran, Ege Yayınları, İstanbul, 197-207.
• Morkholm 1978
• Morkholm O., “The Era of Pamphylian Alaxanders. Museum Notes”, American Numismatic Society, S. 23, 69-75, pl. 8-9.
• Nollé 1993
• Nollé J., “Die feindlichen Schwestern-Betrachtungen zur Rivalitätder pamphylischen Stä-dte”, Die epigrapische und altertumskundliche Erforschung Kleinasiens: Hundert Jahre Kleinasiatische Kommission der Osterreichischen Akademie der Wissenschaften. Akten des Syrnposions vom 23. bis 25. Oktober 1990, eds. G. Dobesch-G. Rehrenröck, Wien, 297-317.
• Özer-Taşkıran 2010
• Özer, E. -Taşkıran, M., “2009 Yılı Sillyon Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, S.28/1, 279-296.
• Özer, E. “2010 Yılı Sillyon Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, S. 29/3, 33-48.
• Rheidt 1992
• Rheidt, K., “Die Ausgrabungen in Aizanoi 1991”, Kazı Sonuçları Toplantısı, S. 14/ 2, 289-307.
• Ruggieri-Nethercott 1986
• Ruggieri, V. S. J.-Nethercott, F., “The Metropolitan City of Syllion and its Churches” Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik S.36, 133-156.
• Sağdıç-Bozyiğit 2008
• Sağdıç, M.-Bozyiğit, R., “Köprü Çayı Havzası’nda Alternatif Turizm Olanakları”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 1(2), 19-40.
• Scyl. Per. 1990
• Skylaks, Periplus Scylacis Kullanılan Metin: Periplus Scylacis. ed. C. Müller, Geography Graeci Minores I, Paris.
• Sert vd. 2009
• Sert, H.-Partal, E.M.-Demirci, H.-Akbulut, T.-Avşin, A.-Üste, C.-Yılmaz, S.-Nas, M.-Ka-sap, F.-Turan, G.S.-Korkmaz, İ.H., Tarihi Köprüler Teknik Şartname, Mevzuat, Envanter, Proje, Bakım ve Onarımı, KGM Yayınları, Ankara.
• Tab. Peut. 1976
• Tabula Peutingeriana, çev. E. Weber, Graz.
• Taşkıran 2017
• Taşkıran, M., Sillyon Savunma Sistemi ve Pamphylia Bölgesindeki Konumu, (Yayınlanmamış Dok-tora Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Taşkıran 2020
• Taşkıran, M., “Pamphylia Ovasında Bir Savunma Kenti: Sillyon”, Yüzey Araştırmaları Işı-ğında Sillyon ve Çevresi, Sillyon Çalışmaları I, ed. M. Taşkıran, Ege Yayınları, İstanbul,1-32.
• Taşkıran 2021a
• Taşkıran, M., “Son Araştırmalar Işığında Sillyon Roma Hamamı”, OLBA, S. XXIX, 313-348.
• Taşkıran 2021b
• Taşkıran, M., (ed.), Sillyon Karahisar-ı Teke Kalesi, Sillyon Çalışmaları II, Ege Yayınları, İs-tanbul.
• Takmer-Önen 2007
• Takmer, B.- Önen, T.N., Via Sebaste: Anadolu’nun En İyi Korunmuş Roma Yolu’nun Varsak’tan Geçen Güzergâh, Varsak Belediyesi Kültür Yayınları, Antalya.
• Tekeoğlu 2000
• Tekoğlu, R., “Eski Pamfilya Halkları ve Dilleri”, Adalya, S. IV, 49-58.
• Venedik Tüzüğü, 1964
• Venedik Tüzüğü, “Tarihi Anıtların ve Yerleşmenin Korunması Onarımı İçin Uluslararası Tüzük”, II. Uluslararası Tarihi Anıtlar, Mimar ve Teknisyenleri Kongresi, Venedik, İtalya.
• Yaraş-Şimşek 2011
• Yaraş, A.-Şimşek, Z., “Allianoi ‘S’Kıvrımlı Sarmallı Sütun Başlıkları”, MJH, S. 1/2, 225-236.