Yeni Kazılar Işığında Anemurium B I 16 Nolu Tonozlu Mezar

Yıl 2024, Sayı: 13, 183 - 212, 15.05.2024

Mehmet Tekocak , Cihangir Aldemir

https://doi.org/10.37879/hoyuk.2024.1.183

Öz

Anemurium, Antik Çağ’da Kilikya Bölgesi’nin batısındaki önemli liman kentlerinden biridir. Antik yerleşime ait kalıntılar, günümüzde Mersin ili, Anamur ilçesi, Ören Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Gerek tarihî kaynaklar gerekse modern araştırmalar Anemurium’un, Roma Çağı boyunca hem Kilikya Bölgesi hem de Anadolu için stratejik bir öneme sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Kentte ilk kazı ve araştırmalar 1962 yılında başlamış, 1987 yılına kadar da kısa süreli ve aralıklarla devam ettirilmiştir. 1987 yılından 2016 yılına kadar herhangi bir bilimsel arkeolojik kazı, araştırma ve restorasyon çalışması yapılmamıştır. Aradan geçen bu uzun süreçten sonra tarafımızca 2016 yılında kentte yeniden çalışmalara başlanmıştır.
Anemurium Antik Kenti’nden günümüze ulaşabilmiş önemli kalıntıların başında hiç şüphesiz Nekropol alanındaki sayısız mezar örnekleri gelmektedir. Anemurium Nekropolü, Anadolu’daki Roma mezarlıkları içerisinde en iyi korunmuş mezar örneklerini bünyesinde barındırmaktadır. Özellikle MS 2.-3. yüzyıllardaki yoğun imar faaliyetleri esnasında farklı ölçü ve tiplerde yaklaşık 350’ye yakın mezar inşa edilmiştir. Bu mezarlar içerisinde B I 16 NOLU TONOZLU MEZAR, diğer örneklere nazaran ayrı bir yere ve öneme sahiptir. Söz konusu mezar hem birden fazla inşa aşamasına dair kanıtlar sunması bakımından hem de içerisinde bulunan fresk ve mozaik gibi süslemeleriyle inşa edildiği dönemin inancı hakkında oldukça kıymetli bilgiler sunmaktadır. Özellikle mezarın içerisindeki tanrılar ve mevsim kişileştirmelerini (personifikasyonları) gösteren fresklerin yanında, seküler yaşamı ve dünyevi kutlamaları yansıtan fresklerin resmedildiği görülmüştür. Bununla birlikte mezarda, ritüellerin aile içinde gerçekleştirildiği ve buna yönelik mimari eklentilerin yapıldığına dair ipuçlarını da bulabilmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Kilikya, Dağlık Kilikya, Anemurium, Anamur, Tonozlu Mezar

Anemurium Vaulted Tomb B I 16 in the Light of New Excavations

Öz

Anemurium was one of the most important harbor cities in the west of the Rough Cilicia in Antiquity. The ruins of the ancient settlement are located within the boundaries of the Ören Neighborhood of Anamur District, Mersin Province. Both historical sources and contemporary research indicate that Anemurium had a strategic importance for both Cilicia and Anatolia during the Roman Age. Excavations and research in the city began in 1962 and continued intermittently until 1987 for short periods. From 1987 until 2016, no scientific archaeological excavation, research, or restoration work was carried out. After this long period, we resumed work in the city in 2016.
Undoubtedly, one of the most significant remnants that have survived from the ancient city of Anemurium to the present day is the numerous examples of tombs in the Necropolis area. Anemurium Necropolis contains the best preserved grave samples among the Roman cemeteries in Anatolia. Especially during the intensive reconstruction activities in the 2nd-3rd centuries AD, nearly 350 tombs of different sizes and types were built. Among these tombs, the Vaulted Tomb No. B I 16 has a special place and importance compared to the other examples. The tomb in question provides valuable information about the beliefs of the period in which it was built, both in terms of providing evidence of more than one construction phase and with its decorations such as frescoes and mosaics. In particular, alongside frescoes depicting deities and personifications of seasons inside the tombs, frescoes reflecting secular life and worldly celebrations have been observed. Moreover, clues indicating that rituals were performed within the family and architectural additions were made for this purpose can also be found in the tombs.

Anahtar Kelimeler

Cilicia, Rough Cilicia, Anemurium, Anamur, Vaulted Tomb

Kaynakça

• Ako Adounvo 1991
• Ako Adounvo, G., The Mosaic of Neptune and the Seasons from La Chebba, McMaster University, Hamilton.
• Alföldi 1968
• Alföldi, E., “Excavation and Restoration in Anemurium, 1966”, Türk Arkeoloji Dergisi, XV-I, Ankara, 5-12.
• Alföldi Rosenbaum 1971
• Alföldi Rosenbaum, E., Anamur Nekropolü (The Necropolis of Anemurium), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Budde, L., Antike Mosaiken in Kilikien, II, Aurel Bongers Recklinghausen, Germany.
• Calza, G., La Necropoli Del Porto Di Roma Nell’Isola Sacra, La Libreria dello stato, Roma.
• Campbell 1998
• Campbell, S., The Mosaics of Anemurium, Pontifical Institute of Mediaeval Studies, Canada.
• Eliüşük 2016
• Eliüşük, M., “Kilikya Bölgesi Roma Dönemi Baldaken Tipli Mezar Anıtları”, Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması II, Anadolu Akdenizi Sempozyumu 04-07 Kasım 2015, ed. O. Tekin, Antalya, 247-272.
• Foucher 1960
• Foucher, L., Inventaire des mosaïques, feuille no 57 de l’Atlas archéologique: Sousse, Institut national d’archéologie et arts, Tunis.
• Hanfmann 1951
• Hanfmann, G. M. A., The Season Sarcophagus in Dumbarton Oaks (Dumbarton Oaks Studies 2), Harvard University Press, Cambridge.
• Korkmaz-Tekocak 2023
• Korkmaz, Z.-Tekocak, M., “Anemurium Son Dönem Kazılarında Ortaya Çıkarılan A ve B Yapıları Üzerine Bir Değerlendirme”, Seleucia, XIII, 21-42.
• Levi, D., Antiocheia Mosaic Pavements II, Princeton University Press, Princeton.
• Mingazzini 1966
• Mingazzini, P., L’Insula di Giasone Magno a Cirene, Monografie di archeologia libica, 8, L’Erma di Bretschneider, Roma.
• Oyarçin-Tekocak 2021
• Oyarçin, K.-Tekocak, M. “Anemurium Nekropol Kilisesi’nden Bir Geç Roma Definesi”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 52, 271-286.
• Pfuhl-Möbius 1979
• Pfuhl, E.-Möbius, H., Die ostgriechischen Grabreliefs, II, Mainz am Rhein.
• Rosenbaum 1964
• Rosenbaum, E., “Survey of Cities and Cemeteries in Western Cilicia”, Türk Arkeoloji Der-gisi, XIII-2, Ankara, 134-139.
• Rosenbaum 1965
• Rosenbaum, E., “The Necropolis of Anamur”, BELLETEN, C 29, S. 113, 25-48.
• Rostovtsev 1913
• Rostovtsev, M. I., Anticnaja dekorativnaja zivopic’ na juge Rossii, Peinture décorative antique dans le sud de la Russie, Saint-Pétersbourg.
• Russell 1975
• Russell, J., “Anemurium, Cilicia: The 1974 Campaign”, Echos du Monde Classique, Classical News and Views, XIX, Canada, 4-6.
• Russell 1976a
• Russell, J., “Excavations at Anemurium (Eski Anamur 1974)”, Türk Arkeoloji Dergisi, XXIII-1, Ankara, 93-96.
• Russell 1976b
• Russell, J., “Anemurium, Cilicia: The 1975 campaign (U.B.C.)”, Echos du Monde Classique, Classical News and Views, XX, Canada, 18-23.
• Russell 1977a
• Russell, J., “Excavations at Anemurium (Eski Anamur)-1975”, Türk Arkeoloji Dergisi, XXIV-2, Ankara, 133-145.
• Russell 1977b
• Russell, J., “Restoration, Conservation, and Excavation at the Necropolis of Anemurium, Turkey, 1974-1975”, Journal Field Archaeology, 4, 1, 45-62.
• Russell 1980a
• Russell, J., “Recent Operations in the Necropolis at Anemurium”, II. Kazı Sonuçları Toplan-tısı, Ankara, 171-174.
• Russell 1980b
• Russell, J., “Excavation at Anemurium (1979)”, Echos du Monde Classique, Classical News and Views, C XXIV, S. 1, Canada, 1-10.
• Smith 1968
• Smith, L. C., “Excavation Report, Eski Anamur (Anemurium), 1967”, Türk Arkeoloji Dergi-si, XVI-I, Ankara, 137-144.
• Steskal 2018
• Steskal, M., “Ephesos’ta İnhumasyon ve Kremasyon”, Aizanoi IV, Anadolu’da Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Ölü Gömme Adetleri Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, ed. E. Özer, Ankara, 357-374.
• Tekocak-Aldemir 2021
• Tekocak, M.-Aldemir, C., “Anemurium Ancient City in the Light of new Studies: 2016- 2018 (Cilicia, Turkey)”, Anodos: Studies of the Ancient World, 15/2015, Trnava, 237-252.
• Tekocak-Eliüşük 2022
• Tekocak, M.-Eliüşük, M., “Yeni Kazılar ve Araştırmalar Işığında Anemurium’dan Bir Mezar Örneği: A I 6 Nolu Mezar”, Seleuceia, XII, 139-160.
• Tekocak 2020
• Tekocak, M., “Anadolu’nun Güneyinde bir Liman Kenti: Anemurium”, Mersin Arkeolojik Kazıları ve Araştırmaları, Mersin, 178-209.
• Toynbee 1971
• Toynbee, J. M. C., Death and Burial in the Roman World, Cornell University Press, New York.