The Oldest Known Stone Figurines of Anatolia: Kızılin Figurines

Yıl 2025, Sayı: 15, 1 - 14, 15.05.2025

Metin Kartal

https://doi.org/10.37879/hoyuk.2025.1.001

Öz

Kızılin is a cave settlement in the Çakmak-Yağca area of Döşemealtı district in Antalya province. The settlement is 407 meters above sea level, 35 meters above the Kızılin Stream, and 107 meters above Antalya tufa plain. It is located in a narrow valley called Kızılin Stream. Kızılin is not the only Epi- Paleolithic settlement in the region; there are also Öküzini, Karain-B, and Çarkini Epi-Paleolithic hunter-gatherer camps. Ground stone tools, beads from marine molluscs, and bone tools are important archaeological remains among the finds. However, the majority of the archaeological materials recovered are chipped stone finds. The uppermost levels of the archaeological sequence are represented by geometric microliths. These layers are referred to as Geological Level IIa and are light red in colour. Additionally, two human figurines are among the most significant finds of these levels. One of these figurines is a human head with a broken and missing body. Although the gender of the figurine is unknown, it appears to resemble a female head. The other figurine is a complete human representation of conjoined twins. An earlier chipped stone assemblage is found at Kızılin, where non-geometric microliths dominate the lower levels. These layers are named as Geological Level IIb. This layer is dark red in colour. The archaeological sequence of Kızılin was dated between 19455 and 13621 BC (cal.) by carbon 14 (AMS) method.

Anahtar Kelimeler

Anatolia , Antalya , Kızılin , Epi-palaeolithic , Figurine

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles were complied with during the preparation of this study and all the works referred are mentioned in the bibliography.

Anadolu’nun Bilinen En Eski Taş Heykelcikleri: Kızılin Figürinleri

Öz

Kızılin, Antalya ili Döşemealtı ilçesi Yağca Mahallesi’ne bağlı Çakmak mevkisinde yer alan bir Epi-paleolitik yerleşimidir. Deniz seviyesinden 407 metre, Kızılin Deresi’nden 35 metre ve hemen önündeki Tufa Ovası’ndan 107 metre yüksektedir. Yerleşim, Kızılin Deresi olarak anılan dar bir vadinin girişinde yer alır. Kızılin bu bölgedeki tek Epi-paleolitik yerleşim değildir. Bölgede Kızılin ile birlikte Öküzini, Karain-B ve Çarkini Epi-paleolitik yerleşimleri de bulunmaktadır. Sürtmetaş aletler, denizel yumuşakçalardan boncuklar ve kemik aletler önemli arkeolojik kalıntılar arasındadır. Bununla birlikte ele geçen arkeolojik materyallerin çoğunluğunu yontmataş buluntular oluşturmaktadır. Kızılin’in üst seviyeleri, geometrik mikrolitlerin daha sık görüldüğü bir buluntu topluluğu ile temsil edilir. Bu tabakalar Jeolojik Seviye IIa olarak isimlendirilmiştir ve açık kırmızı renktedir. Bu seviyelerin en önemli buluntuları arasında, kumtaşından yapılmış 2 adet insan figürini yer almaktadır. Bu figürinlerden biri gövdesi kırık ve noksan olan bir insan başıdır. Figürinin cinsiyeti belli olmamakla birlikte, bir kadın başını andırmaktadır. Diğer figürin tamdır ve yapışık ikizleri temsil eden bir insan figürini niteliğindedir. Kızılin’de daha alt seviyelere doğru inildiğinde, geometrik mikrolitlerin azaldığı ve hatta geometrik olmayan mikrolitlerin baskın olduğu bir yontmataş endüstri ile karşılaşılmaktadır. Bu tabakalar ise Jeolojik Seviye IIb olarak isimlendirilmiştir. Bu tabaka koyu kırmızı renktedir. Kızılin arkeolojik katlaşımı, karbon 14 (AMS) yöntemi ile MÖ (cal.) 19455 ile 13621 arasına tarihlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anadolu , Antalya , Kızılin , Epi-paleolitik , Figürin

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Kaynakça

• Antl-Weiser 2008 Antl-Weiser, W., “The Anthropomorphic Figurines From Willendorf ”, Wissenschaftliche Mitteilungen Niederösterreichisches Landesmuseum, 19, 19-30.
• Demirel-Kartal-Aydın vd. 2019 Demirel, M.-Kartal, G.-Aydın, Y.-Erbil, E.-Kartal, M., “Kızılin Kazıları (I) 2017 Sezonu”, 40. Kazı Sonuçları Toplantısı-II, 651-666.
• Demirel-Kartal-Erbil vd. 2020 Demirel, M.-Kartal, G.-Erbil, E.-Ağırsoy, Z. B.-Erdem, İ. B.-Perçin, P.-Bal, B. C.-Mutlu, M.-Kartal, M., “Kızılin Kazıları (II) 2018 Sezonu”, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı-III, 221- 235.
• Duru 2008 Duru, R., MÖ 8000’den MÖ 2000’e Burdur-Antalya Bölgesi’nin Altıbin Yılı, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yayınları, Antalya.
• Erbil-Ağırsoy-Perçin vd. 2020 Erbil, E.-Ağırsoy, Z. B.-Perçin, P.-Mutlu, M., “Kızılin Terası Yontmataş Teknolojisi: İlk Sonuçlar”, 35. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 281-292.
• Erbil-Kartal-Ağırsoy 2021 Erbil, E.-Kartal, G.-Ağırsoy, Z. B., “A New Settlement From the Epi-palaeolithic Period: The Operational Sequence and Techno-Typology of the Knapped Stone Industry at the Kızılin Site (Antalya, Turkey)”, Lithic Technology, 46/2, 143-163.
• Erbil-Kartal-Sarıoğlu vd. 2022 Erbil, E.-Kartal, G.-Sarıoğlu, E. K.-Bal, B. C.-Karahan, G.-Kartal, M., “Kızılin Kazıları (III) 2019 Sezonu”, 2019-2020 Yılı Kazı Çalışmaları, C III, 137-150.
• Kartal G. 2019 Kartal, G., “Kızılin Yontmataş Endüstrisinin Tekno-Tipolojik Analizi (İlk Sonuçlar-2017)”, 34. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 305-322.
• Kartal-Erdem-Bal 2020 Kartal, G.-Erdem, İ. B.-Bal, B. C., “Kızılin Teras Alanının Yontmataş Alet Endüstrisinin Tipolojik Analizi-2018”, 35. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 331-349.
• Kartal 2009 Kartal, M., Konar Göçerlikten Yerleşik Yaşama Geçiş Epi-paleolitik Dönem Türkiye’nin Son Avcı- Toplayıcıları, Arkeoloji Sanat Yayınları, İstanbul.
• Kartal M. 2019 Kartal, M., “2018 Excavations at Kızılin, Kızılin 2018 Yılı Kazısı”, ANMED, 17, 109-114.
• Kartal 2020 Kartal, M., “Batı Toroslar’da Paleolitik Sanat Tasvirleri, Sembolizm ve Yeni Bulgular”, APAD, 6, 103-122.
• Kökten 1959 Kökten, İ. K., “Tarsus-Antalya Arası Sahil Şeriti Üzerinde ve Antalya Bölgesinde Yapılan Tarihöncesi Araştırmaları”, Türk Arkeoloji Dergisi, VIII/2, Lev. X-XV, 10-16.
• Mellaart 1967 Mellaart, J., Çatal Hüyük, A Neolithic Town in Anatolia, McGraw-Hill, New York.
• Soffer-Adovasio-Hyland 2000 Soffer, O.-Adovasio, M.-Hyland, D. C., “The Venus Figurines: Textiles, Basketry, Gender, and Status in the Upper Paleolithic”, Current Anthropology, 41/4, 511-537. http://cografyaharita.com/haritalarim/2a_antalya_ili_fiziki_haritasi2.png son erişim tarihi: 15.01.2025.