Gold-wash ceramics uncovered in Late Bronze Age layers of Aşağıseyit Höyük

Yıl 2025, Sayı: 15, 29 - 58, 15.05.2025

Erim Konakçı , Baris Semiz

https://doi.org/10.37879/hoyuk.2025.1.029

Öz

Aşağıseyit Höyük is located approximately 1.5 km southeast of Aşağıseyit Village, within the boundaries of Çal district of Denizli province. Excavations initiated in 2021 have revealed architectural layers associated with the Hellenistic, Roman, and Late Bronze Age periods. This article focuses on Gold-wash wares, which are widely attested throughout Inner Western Anatolia during the 2nd millennium BCE. The gold-washed ceramics found in the Late Bronze Age layers at Aşağıseyit Höyük constitute a significant group within the site’s ceramic repertoire. The gold-wash technique observed in Aşağıseyit Höyük is most commonly applied to bowls. Analyses indicate that these wares were fired at high temperatures, estimated to be around 800–850°C, and may have been produced locally. The archaeometric data, along with compositional similarities to Middle Bronze Age examples, strongly support the hypothesis of local production. The identification of this ceramic group not only at Aphrodisias, Beycesultan, and Asopos Tepesi, but also intensively at Aşağıseyit Höyük, suggests that these gold-wash wares reflect regional aesthetic preferences that developed within the Upper Menderes Basin.

Anahtar Kelimeler

Gold-wash ware , Aşağıseyit , Late Bronze Age , Inner Western Anatolia , Meander Valley

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles were complied with during the preparation of this study and all the works referred are mentioned in the bibliography.

Aşağıseyit Höyük Geç Tunç Çağı Tabakalarında Bulunan Altın Boya Astarlı Seramikler

Öz

Aşağıseyit Höyük, Denizli ili, Çal ilçesi sınırları içinde bulunan Aşağıseyit Mahallesi’nin yaklaşık 1,5 km güneydoğusunda yer almaktadır. Höyükte 2021 yılı itibarıyla başlanan kazı çalışmalarında, bugüne kadar Helenistik ve Roma tabakaları ile Geç Tunç Çağı’nın evrelerine ilişkin yapı katları gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu makalenin konusunu oluşturan altın boya astarlı seramikler, İç Batı Anadolu’da MÖ
2. binyıl boyunca yaygın bir biçimde görülmektedir. Aşağıseyit Höyük’te Geç Tunç Çağı tabakalarında bulunan bu altın boya astarlı seramiklerin, tüm seramik repertuvarı içerisinde önemli bir mal grubu olduğu anlaşılmaktadır. Höyükte tespit edilen altın boya astar uygulaması, en yoğun çanaklar üzerinde görülmektedir. Höyük’te tespit edilen altın boya astarlı seramiklerde yapılan analizler, yüksek derecelerde pişirildikleri ve yerel üretim olabileceklerine dair veriler sunmaktadır. Pişirim sıcaklıkları yaklaşık 800-850℃ olarak tahmin edilmektedir. Arkeometrik analizler sonucunda elde edilen tüm bu veriler ve bu seramiklerin Orta Tunç Çağı örnekleri ile gösterdiği içerik benzerliği, söz konusu mal grubunun yerel üretim olduğu düşüncesini baskın kılmıştır. Aphrodisias, Beycesultan, Asopos Tepesi’nin yanı sıra Aşağıseyit Höyük’te de bu mal grubu yoğun bir oranda tespit edilmiştir. Asopos Tepesi’nde olduğu gibi Aşağıseyit Höyük’te de bu mal grubundaki seramiklerin yerel üretim olduğunun ortaya konulması, altın boya astar uygulanan seramiklerin Yukarı Menderes Havzası’nda gelişen yerel beğenilerin bir yansıması olarak yorumlanabileceğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Altın Boya Astar , Aşağıseyit , Geç Tunç Çağı , İç Batı Anadolu , Menderes Vadisi

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Kaynakça

• Abay vd. 2020 Abay, E.-Temur, B.-Konakçı, E.-Semiz, B., “Archaeological and Archeometric Observations on Inhabitation of the Höyük Setlement in the Middle and Late Bronze Ages” Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 20/1, 107-125.
• Akdeniz 2007 Akdeniz, E., “Kadıkalesi Kazısı Miken Buluntuları”, Arkeoloji Dergisi, IX, 35-71.
• Akurgal 1950 Akurgal, E., “Bayraklı Kazısı Ön Rapor”, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, VIII/1-2, Ankara, 1-51.
• Aykurt 2004 Aykurt, A., Kocabaş Tepe Orta Tunç Çağı Seramik Örneklerinin Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Aykurt 2008 Aykurt, A., “Batı Anadolu’da Gri Seramiğin Kökeni ve Gelişimi”, Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri, ed. A. Erkanal Öktü-S. Günel-U. Deniz, Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Aykurt 2010 Aykurt, A., “İzmir Bölgesi Orta Tunç Çağı Seramiği”, Belleten, LXXIV/ 269, 1-69.
• Bayne 2000 Bayne, N., “The Gray Wares of North West Anatolia: In the Middle and Late Bronze Age and the Early Iron Age and their Relation to the Early Greek Settlements”, Asia Minor Studien, 37, Bonn.
• Bittel 1937 Bittel, K., Boğazköy Die Kleinfunde der Grabungen 1906-1912 I: Funde Hethitischer Zeit, J. C. Hinrichs Verlag, Leipzig.
• Büyükmete 2020 Büyükmete, A., Bayraklı Höyük Verileri Işığında MÖ 2. Binyıldaki Gümüş Mika Astarlı Seramiklerin Varlığı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• Culrone vd. 2001 Cultrone, G.-Rodriguez-Navarro, C.-Sebastian, E.-Cazalla, O.-De La Kule, M. J., “Carbonate and silicate phase reactions during ceramic firing”, European Journal of Mineralogy, 13, 621-634.
• Dedeoğlu-Abay 2014 Dedeoğlu, F.-Abay, E., “Beycesultan Höyük Excavation Project: New Archaeological Evidence from the Late Bronze Age Layers”, Arkeoloji Dergisi, 17, 1-39. Dedeoğlu 2009 Dedeoğlu, F., “Denizli-Çivril İlçesi Yüzey Araştırması Verileri Işığında M.Ö. 2. Binyılda Yukarı Menderes Havzası Yerleşim Düzeni”, Altan Çilingiroğlu’na Armağan, Yukarı Denizin Kıyısında Urartu Krallığı’na Adanmış Bir Hayat, ed. H. Sağlamtimur-E. Abay vd., Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 241-257.
• Dedeoğlu vd. 2014 Dedeoğlu, F.-Konakçı, E.-Çarkı, M., “Yukarı Menderes Havzası Dağlık Kesim Yüzey Araştırması Projesi 2012 Yılı Çalışmaları”, 31. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C 1, Ankara, 367-377.
• Dedeoğlu vd. 2016 Dedeoğlu, F.-Ozan, A.-Konakçı, E., “Yukarı Menderes Havzası Dağlık Kesim Yüzey Araştırması Projesi 2014 Yılı Çalışmaları”, 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C 2, 553-563.
• Dedeoğlu-Konakçı 2015 Dedeoğlu, F.-Konakçı, E., “Local Painted Pottery Tradition from Inland Southwest Anatolia and Its Contribution Second Millennium Chronology”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 15/2, 191-214.
• Erkanal 1998 Erkanal, H., “1996 Yılı Liman Tepe Kazıları”, 19. Kazı Sonuçları Toplantısı, C 1, Ankara, 379-399.
• Erkanal vd. 2003 Erkanal, H.-Artzy, M.-Kouka, O., “2001 Yılı Liman Tepe Kazıları”, 24. Kazı Sonuçları Toplantısı, C 1, 423-437.
• Erkanal 1998 Erkanal, A., “1996 Yılı Panaztepe Kazıları Sonuçları”, XIX. Kazı Sonuçları Toplantısı, C 1, Ankara, 455-467.
• Erkanal Öktü 2008 Erkanal Öktü, A., “The Late Bronze Age Cemeteries of Panaztepe”, Batı Anadolu ve Doğu Akdeniz Geç Tunç Çağı Kültürleri, ed A. Erkanal Öktü-S. Günel-U. Deniz, Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Erkanal Öktü 2018 Erkanal Öktü A., Panaztepe I, Die Friedhöfe von Panaztepe Text, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• French 1967 French, D., “Prehistoric Sites in Northwest Anatolia: I. The İznik Area”, Anatolian Studies, 17, BIAA, London, 49-100. Günel 1999 Günel, S., Panaztepe II, MÖ 2. Bine Tarihlendirilen Panaztepe Seramiğinin Batı Anadolu ve Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Günel 2010 Günel, S., “Mycenaean Cultural Impact on the Çine (Marsyas) Plain Southwest Anatolia the Evidence from Çine-Tepecik”, Anatolian Studies, 60, 25-49.
• Joukowsky 1986 Joukowsky, M. S., Prehistoric Aphrodisias, An Account of the Excavations and Artifact Studies. Vol. I: Excavations and Studies, Providence R.I., Brown University Center for Old World Archaeology and Art.
• Kaner 2018 Kaner, T., Kaymakçı Arkeoloji Projesi Altın Boya Astarlı Seramiklerin Yapım Tekniği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• Konakçı 2012 Konakçı, E., Büyük ve Küçük Menderes Havzalarındaki MÖ 2. Bin yıl Kültürlerinin Yeni Veriler Işığında Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• Konakçı 2015 Konakçı, E., “Ayasuluk Orta Tunç Çağı Seramiği Üzerine Bir Değerlendirme”, Mustafa Büyükkolancı’ya Armağan, ed. C. Şimşek-B. Duman-E. Konakçı, Ege Yayınları, 381-404.
• Konakçı 2016 Konakçı, E., “Geç Tunç Çağı’nda Ayasuluk Tepesi”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25/1, 135-165.
• Konakçı 2015 Konakçı, E., “Laodikeia Asopos Tepesi Geç Tunç Çağı Seramiği” 30. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 223-234.
• Konakçı 2020 Konakçı, E., “Geç Tunç Çağı Sonunda İç Batı Anadolu: Çöküş mü-Devamlılık mı?”, Arkeolojide Çöküş ve Dönüşüm Süreçleri, Tematik Arkeoloji Serisi 4, İstanbul, 147-159.
• Konakçı 2023 Konakçı, E., “İç Batı Anadolu’da Altın Boya Astarlı Seramikler”, Hayat: Arkeolojiye Adanmış Bir Yaşam Hayat Erkanal Anısına Akdeniz Arkeolojisine Üzerine Çalışmalar, ed. V. Şahoğlu-İ . Tuğcu vd., Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Yayınları 2, 251-267.
• Kumazaki-Nakai 2007 Kumazaki, C.-Nakai, İ., “The Production Tecnique of Gold Wash Wares From Kaman- Kale Höyük”, Anatolian Archeological Studies, XVI, 183-188. Lloyd-Mellaart 1956 Lloyd, S.-Mellaart, J., “Beycesultan Excavations: Second Preliminary Report, 1955”, Anatolia Studies, 6, 101-135.
• Marchese 1976 Marchese, R. T., “Report on the West Acropolis Excavations at Aphrodisias: 1971-1973”, American Journal of Archaeology, 80/4, 393-413.
• Mellaart-Murray 1995 Mellaart, J.-Murray A., Beycesultan Vol. III. Part II: Late Bronze Age and Phrygian Pottery and Middle and Late Bronze Age Small Objects, Oxbow Books, Oxford.
• Meriç vd. 2002 Meriç, R.,-Öz, A. K.-Ekin, A., “Metropolis 2000 Yılı Kazı Raporu”, 23. Kazı Sonuçları Toplantısı, C 1, 87-98.
• Meriç vd. 2005 Meriç, R.,-Öz, A. K.-Ekin Meriç, A., “Metropolis Kazıları 2003”, 26. Kazı Sonuçları Toplantısı, C 2, 137-147.
• Meriç 2003 Meriç, R., “Excavations at Bademgediği Tepe (Puranda), 1999-2002: A Preliminary Report”, Istanbuler Mitteilungen, 53, 79-98.
• Oğuzhanoğlu 2015 Oğuzhanoğlu, U., Laodikeia -Kandilkırı Verileri Işığında Güneybatı Anadolu’da Erken Tunç Çağı 2 ve 3, (Yayımnlanmamış Doktora Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Roosevelt vd. 2016 Roosevelt, C.-Luke, C.-Ünlüsoy, S., “Kaymakçı Arkeoloji Projesi: 2014 Yılı Kazı Sonuçları”, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı, C 2, Ankara.
• Roosevelt-Luke 2017 Roosevelt, C.-Luke C., “The Story of a Forgotten Kingdom? Survey Archaeology and the Historical Geography of Central Western Anatolia in the Second Millennium BC”, European Journal of Archaeology, 20, 120-147.
• Roosevelt vd. 2018 Roosevelt, C.-Luke, C.-Ünlüsoy, S.-Çakırlar, C.-Marston, J. M.-Grady, C. R.-Pavuk, P.- Pieniazek, M.-Makrisova, J.-Scott, J. B.-Shin, N.-Slim, F. G., “Exploring Space, Economy and Interregional Interaction at a Second Millennium B.C.E. Citadel in Central Western Anatolia: 2014-2017 Research at Kaymakçı” American Journal of Archaeology, 122/4, 645- 688. Semiz-Konakçı 2018 Semiz, B.-Konakçı, E., “Asopos Tepesi Orta ve Geç Tunç Çağı Seramiklerinin Arkeometrik İncelemesi ve Üretim Teknolojisinin Değerlendirilmesi”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8/15, 56-74.
• Semiz vd. 2018a Semiz, B.-Duman, B.-Ok, M., “Analytical study of Roman Red Slip Ware from ancient Tripolis (Denizli, Turkey)”, Measurement, 129, 530-541.
• Semiz vd. 2018b Semiz, B.-Abay, E.-Dedeoğlu, F.-Konakçı, E.-Ozan, A., “An rchaeometric investigation of Early and Middle Bronze age pottery from the upper Meander basın in southwestern Anatolia”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 18/3, 121-151.
• Votruba 2012 Votruba, S. M., Geç Tunç Çağı’nda Liman Tepe ve Çevre Kültür Bölgeleri ile Olan Bağlantısı I, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.