Transactional Analysis in Epic Story of Boğaç Han The Son of Dirse Han

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 71 - 88, 27.10.2019

Azmi Bayram İlbay

Öz

This research focuses on the communication environment and relationships in the epic story of Dirse
Han’s son Boğaç Han, which is in the book of Dede Korkut. Relations and communications in the story
are being analyzed with the method based on the concepts of transactional analysis. As a result of analyses, in the analysis of the story in terms of transactional analysis it was found out that adult ego state had
dominant rate in communication. It is seen that parental ego state is utilized when necessary, but child
ego state is used less. In the relations that takes place in the story, the reality of adult ego state’s being
prefered make us think that proceeding the communication by avoiding conflict is given importance. The
relations between couples and the situations in which the women are the source, are found suitable for
the criteria of healthy communication in terms of transactional analysis. Cross transactions are seen in the
relations among men. This can be explained as struggle for power accompanying the states of communication. In these relations, it could be considered that the reason of cross transaction stems from status
difference in addition to struggle for power. The findings obtained reveal that Turkish culture structure
bears healthy communication atmosphere instead of the allegations of its bearing communication conflict.
The examination of the book Dede Korkut with the methods and techniques of different social science
fields strengthens the hypothesis revealing the richness in the Turkish culture structure could be exposed.

Anahtar Kelimeler

Book of Dede Korkut, Communication, Transactional Analysis

Dirse Han Oğlu Boğaç Han Destansı Hikayesinin Transaksiyonel Analizi

Öz

Araştırma, Dede Korkut kitabında yer alan Dirse Han Oğlu Boğaç Han destansı hikâyesindeki ilişkilere ve
iletişim ortamına odaklanmaktadır. Araştırmanın amacı; hikayedeki ilişki ve iletişimlerin Transaksiyonel Analiz kavramlarına dayalı yöntemle ele alarak analiz etmektir. Analizler sonucunda; hikâyenin transaksiyonel
analiz açısından yetişkin ego durumunun iletişim durumlarında hakim orana sahip olduğu belirlenmiştir.
Ana-baba ego durumundan gerek duyuldukça yararlanıldığı, çocuk ego durumuna ise daha az başvurulduğu
görülmektedir. İletişim analizinde hikâyede, örtük transaksiyonlardan daha çok tamamlayıcı transaksiyonların
yaygın olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Eşler arası ilişkiler ve kadınların kaynak olduğu iletişim durumları, transaksiyonel analiz açısından sağlıklı ilişkiler barındırdığı belirlenmiştir. Çapraz transaksiyonlara ise beyler arası
ilişkilerde rastlanılmaktadır. Bu iletişim durumu, beyler arasındaki statü farklılıklarına bağlı güç mücadelesinin
eşlik etmesiyle açıklanabilir. Elde edilen bulgular sonucunda; hikayedeki Türk kültür yapısının, sağlıklı iletişim
iklimi barındırdığını ortaya koymaktadır. Dede Korkut Kitabı’nın farklı sosyal bilim dallarının yöntem ve
teknikleriyle incelenerek, muhtevasındaki farklı zenginliklerin açığa çıkarılabileceği hipotezini güçlendirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Kitabı, İletişim, Transaksiyonel Analiz

Kaynakça

• Akbaba, S. (1999). Aldatmalarda Kullanılan Mesajlar (Bir Erzurum masalının transaksiyonel analizi), Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 12, 87-96. Akkoyun, F. (2001). Transaksiyonal analiz, Nobel Yayınları, Ankara.Altıntaş , E. (2005). Psikolojik Danışma Kuramları, Aktüel Yayıncılık, İstanbul.Berne, E. (1961). Transactional Analysis in Psychotherapy, Grove Press, Inc., New York.Berne, E. (1964). Games People Play, Grove Press, Inc., New York.Berne, E. (1988). What Do You Say After You Say Hello?, Corgi Boks, California. Berne, E. (2001). Hayat Denen Oyun, Kariyer Yayınları İstanbul.Corey, G. (1996). Theroy and Practice of Counseling and Psychotherapy, Cengage Learning, Belmont. Çolak, F. (2016). Türklerde Lider Kadın Tipolojisi ve Gülnar Hatun Efsanesi, Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 1(2), 58,70.Dökmen, Ü. (1994). İletişim çatışmaları ve empati, Sistem Yayınları, İstanbul.Durbilmez, B. (2015). Eflâtun Cem Güney’in Dede Korkut Masalları’na Metinler Arası Bir Yaklaşım: ‘Kan Turalı’ örneği”, Millî Folklor,27 (108) 165-179.Ergin, M. (1995). Dede Korkut Kitabı, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.Gündüz, A., (2012). Tarihi Süreç İçerisinde Türk Toplumunda ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi, International Journal of Social Science, 5,(5),130-148.Karahasanoğlu, T. (2002). Dede Korkut Hikâyelerinde İletişim Belgeleri, İ. Ticaret Üniversitesi Dergisi, 2, 257-295.Karahasanoğlu, T. (2003). Dede Korkut Hikâyelerinde İletişim Belgeleri II, İ. Ticaret Üniversitesi Dergisi,3, 25-64.Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar-ilkeler-teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.Kılıç, F. (1997). Dede Korkut Kitabından “Dirse han oğlu bağaç han boyı, Adlı Hikâyenin Tema ve Yapı Bakımından Tahlili, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8, 79-97.Kıran, A. E. (2015). Çağdaş Bir Anlatı: Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı Boyu, Millî Folklor, 27, (108).155-164.Kırzıoğlu, M. F. (2000). Dede Korkut Oğuznameleri, AKM Yayınları, Ankara.Nelson Jones, R. (1982). Danışma Psikolojisi Kuramları, TDFO Ltd. Şti., Ankara.Steiner, C. (1974). Scripts People Live: Transactional Analysis of Life Scripts, Grove Press Inc., New York.