Şema Terapi Temelli Psiko-eğitim Programının Öğretmenlerin Depresyon ve Mutluluk Düzeyine Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 3, 720 - 736, 24.10.2021

Zafer Korkmaz

https://doi.org/10.47793/hp.1002583

Öz

Danışanlarının tedavisinde Bilişsel (Kognitif) Terapi Kuramları şema (schema) olarak adlandırılan geçmiş yaşantıları temel alan bilişsel yapılar üzerinde durmaktadır. Şemalar şeklinde örgütlenen bilgilerin, kişilerin yaşamlarını kolaylaştırabileceği ve bellekte var olan bilgilerin sistematik bir biçimde kullanılmasını sağlayacağı, yeni gelen bilgilerin de mevcut şemalar çevresinde organize edilebileceği söylenebilir. Yaşamın erken döneminde gelişen uyumsuz şemalar ise bireylerin hatalı bazı işlemeler yapabilmelerine ve yanlış kararlar alabilmelerine neden olmaktadır. Bu nedenle bireyler için olumsuzluk yaratan uyumsuz şemaların bilinmesi ve bireylerin bu uyumsuz şemalardan kaynaklı olumsuzlukları atlatması için önleyici çalışmaların yapılması son derece önemlidir. Yukarıda belirtilen genel amaçlar çerçevesinde, bu çalışmada Şema Terapi ilkelerine göre hazırlanmış psikoeğitim programının öğretmenlerin depresyon ve mutluluk düzeyine etkisi incelenmiştir. Çalışmada ön-test, son test, izleme testli tekrarlı ölçümlü deneysel desen (tek gruplu tekrarlı ölçüm) kullanılmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarına göre; şema terapi grubunda uygulanan şema terapi temelli psikoeğitim programının ardından deney grubu katılımcılarının depresyon düzeyini azaltma noktasında anlamlı düzeyde etkili olduğu ve sonrasında yapılan izleme testlerinde bu etkinin kalıcı olduğu görülmektedir. Ayrıca şema terapi temelli psikoeğitim programının deney grubu katılımcılarının mutluluk düzeyini arttırma noktasında anlamlı düzeyde etkili olduğu ve sonrasında yapılan izleme testlerinde bu etkinin kalıcı olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

şema terapi, depresyon, mutluluk

The Effect of The Schema Therapy-Based Psycho-Education Program on The Depression and Happiness Levels of Teachers

Öz

The Cognitive Therapy Theories focus on cognitive structures based on past experiences called schemas in the treatment of clients. It can be argued that the information organized in the form of schemas can facilitate the lives of individuals enabling the systematic use of the information that already exists in the memory, and the new information can be organized around the existing schemas. However, maladaptive schemas developing in the early period of life cause individuals to make erroneous processes and eventually make wrong decisions. For this reason, it is extremely important to know the maladaptive schemas creating negations for individuals and to make preventive efforts for individuals to overcome the negations caused by these maladaptive schemas. In the present study, the effects of the psychoeducation program prepared according to the principles of Schema Therapy on the depression and happiness level of teachers were examined in the framework of the general objectives that were mentioned above. In the present study, the pre-test, post-test, follow-up test, and repeated measurement experimental design (single group repeated measurement) was used. According to the results of this study, it was observed after the Schema Therapy-Based Psychoeducation Program that was applied to the schema therapy group that the program was significantly effective in reducing the depression levels of the experimental group participants, and this effect was permanent in the follow-up tests that were performed afterward. It was also seen that the Schema Therapy-Based Psychoeducation Program was significantly effective in increasing the happiness levels of the experimental group participants, and this effect was permanent in the follow-up tests.

Anahtar Kelimeler

Schema Therapy, Depression, Happiness

Kaynakça

• Beck, A. T. (1967). Depression: Clinical, experimental, and theoretical aspects. University of Pennsylvania Press.
• Beck, A. T., Ward, C., Mendelson, M., Mock, J., & Erbaugh, J. (1961). Beck depression inventory (BDI). Arch Gen Psychiatry, 4(6), 561-571.
• Brewin, C. R., Verews, B., & Gotlib, I. H. (1993). Psychopathology ve early experiences: A reappraisal of retrospective reports. Psychological Bulletin, 113, 82-98.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem A Press.
• Canavarro, M. C. & Pereira, A. I. (2007). Children’s perception of their parents’ rearing style: The Portuguese version of EMBU-C. Revista Iberoamericana de Diagnostico y Evaluacion, 2 (24), 193210.
• Carter, J. D., McIntosh, V. V., Jordan, J., Porter, R. J., Frampton, C. M., & Joyce, P. R. (2013). Psychotherapy for depression: A randomized clinical trial comparing schema therapy and cognitive behavior therapy. Journal of Affective Disorders, 151(2), 500-505.
• Cooper, M.J., Rose, K.S. & Turner, H. (2005). Core beliefs and the presence or absence of eating disorder symptoms and depressive symptoms in adolescent girls. International Journal of Eating Disorders, 38, 60-64.
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları. Mentis Press.
• Csikszentmihalyi, M. (2005). Akış: Mutluluk bilimi. HYB Press.
• DeRubies, R. J., Tank, T. Z.,& Beck, T.A. (2001). Cognitive therapy. The Handbook of Cognitive Behavioral Therapies, KS Dobson (ed). Guilford Press.
• Doğan, T., & Sapmaz, F. (2012). Oxford Mutluluk Ölçeği Türkçe Formunun Psikometrik Özelliklerinin Üniversite Öğrencilerinde İncelenmesi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 25, 297-304. https://doi.org/10.5350/DAJPN2012250401
• Farrell, J.M., Reiss, N. and Shaw, A.I. (2016). Şema terapi: Klinisyenin rehberi. (S. G. Alkan and E. Alkan, Trans.). Psikonet Press.
• Girgin, G. & Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek. Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-187.
• Halvorsen, M., Wang, C.E., Richter, J., Myrland, I., Pedersen, S.K., & Eisemann, M. (2009). Early maladaptive schemas, temperament and character traits in clinically depressed and previously depressed subjects. Clinical Psychology & Psychotherapy, 16 394-407.
• Hashemi, R. & Darvishzadeh, K. (2016). Effectiveness of group schema therapy in reducing the symptoms of major depression in a sample of women. Asian Soc Sci, 12:232-238.
• Heilemann, M.V., Pieters, H.C., Kehoe, P., & Yang, Q. (2011). Schema therapy, motivational interviewing, and collaborative mapping as treatment for depression among low income, second generation Latinas. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 42, 473-480.
• Hills, P. & Argyle, M. (2002). The Oxford happiness questionnaire: a compact Inventory for the measurement of psychological well-being. Personality and Individual Differences, 33, 1073-1082.
• Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Sandal Press
• Jacop, G., Genderen, H. & Seebauer, L. (2014). Mod Terapisi: Diğer yollardan gitmek. (N. Azizerli and M. Soykut, Trans.). Psikonet Presss.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Akademik Press.
• Kayri, M. (2007). Araştırmalarda iki aşamali kümeleme analizi ve bir uygulaması. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 28(1), 177-189.
• Khan, J.H., Schneider, K.T., Jenkins-Henkelman, T.M. & Moyle, L.L. (2006). Emotional social support and job burnout among high school teachers: is it all due to dispositional affectivity? Journal of Organizational Behavior, 27, 793-807.
• Khoshnood, G., Shirkavand, N., Ashoori, J. & Arab Salari Z. (2015). Effects of Schema Therapy on the Happiness and Mental Health of Patients with Type II Diabetes. Journal of Diabetes Nursing, 3 (1), 8-18.
• Kırılmaz, A.Y., Çelen, Ü. & Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda tükenmişlik durumu araştırması. İlköğretim Online, 2 (1), 2-9.
• Kocatürk, M., & Çiçek, İ. (2021). Relationship Between Positive Childhood Experiences and Psychological Resilience in University Students: The Mediating Role of Self-Esteem. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 1-12. https://doi.org/10.1017/jgc.2021.16
• Lenoir, F. (2018). Mutluluk üstüne felsefi bir yolculuk. ( A. Altınörs,Trans), Bilge Press.
• Malogiannis, I. A., Arntz, A., Spyropoulou, A., Tsartsarai E., Aggeli, A.,& Karveli, S. (2014). Schema therapy for patients with chronic depression: a single case series study. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 45, 319-329.
• Nia, K. M., Sovani, A. & Forooshani, S. G. R. (2014). Exploring Correlation Between Perceived Parenting Styles, Early Maladaptive Schemas ve Depression Among Women with Depressive Symptoms in Iran ve India- Role of Early Maladaptive Schemas as Mediators ve Moderatos. Iranian Red Crescent Medical Journal, 16(12), e17492.
• Rafaeli, E., Bernstein, D.P. & Young, J. E. (2013). Şema terapi ayırıcı özellikler. (M. Şaşıoğlu, Trans.), Psikonet Press.
• Renner, F., Arntz, A., Peeters, F.P., Lobbestael, J., & Huibers, M.J. (2016). Schema therapy for chronic depression: results of a multiple single case series. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 51, 66-73.
• Roediger, E. (2015). Şema terapi nedir. Şema terapinin temellerine, modellerine ve uygulamasına giriş. (S. Ataman, Trans.). Nobel Press.
• Şahin, N. H. (1988). Beck Depresyon Envanteri‘nin geçerligi üzerine bir çalışma. Türk Psikoloji Dergisi, 6(22), 118-126.
• Şahin, N. H. (1989). Beck depresyon envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliliği, güvenilirliği. Psikoloji Dergisi, 7(23), 3-13.
• Seligman, Martin E.P. (2007a). Gerçek mutluluk. ( Semra Kunt Akbaş, Trans).HYB Press.
• Seligman, Martin E.P. (2007b). Öğrenilmiş İyimserlik. (S, Kunt Akbaş, Trans.). HYB Press.
• Shah, R. & Waller, G. (2000). Parental style and vulnerability to depression: The role of core beliefs. The Journal of Nervous and Mental Disease, 188(1), 19–25
• Tanhan, A., Yavuz K. F., Nalbant, A., Arslan, G., Yıldırım, M., Ulusoy, S., Genç, E., Uğur, E., & Çiçek, İ. (2020). A proposed framework based on literature review of online contextual mental health services to enhance wellbeing and address psychopathology during COVID-19. Electronic Journal of General Medicine, 17(6), em254. https://doi.org/10.29333/ejgm/8316
• Taşçı, K. D. (2014). Erken dönem uyumsuz şemalar ile depresyon ilişkisinin açıklanmasında ontolojik iyi oluş değişkeninin aracı rolü: Bir yol analizi çalışması [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Yalçın, S.B., Ak, M., Kavaklı, M & Kesici, Ş. (2018). Mutluluğun önündeki engel: Erken dönem uyumsuz şemalar. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 7(1),7-13.
• Young JE & Klosko J.S. (2019). Hayatı yeniden keşfedin (S. Kohen and D. Güler, Trans.). Psikonet Press.
• Young, J. E. (1990). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Professional Resource Exchange.
• Young, J. E. (1994). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Rev. Professional Resource Press/ Professional Resource Exchange.
• Young, J.E, Klosko, J.S. & Weishaar, E.M. (2017). Şema terapi (T.V. Soylu, Trans). Litera Press.