Cognitive Flexibility, Empathic Tendency, and Disease Burden in Caregivers of Individuals with Mental Disorders

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 3, 623 - 640, 31.10.2022

Ayşe Demirden , Gamze Sarıkoç

https://doi.org/10.47793/hp.1093660

Öz

This research was conducted with the aim of evaluating empathic tendency, cognitive flexibility level and disease burden of caregivers to individuals with mental problems as a descriptive and cross-sectional study. The research sample is consisted of 45 caregivers who are in-patients, participated voluntarily and met the criteria for involvement in the study between January 2021 and January 2022 in psychiatric service of a university hospital in Ankara. The data of the study was collected face to face and Participant Information Form, Cognitive Flexibility Scale, Empathic Tendency Scale and Disease Burden Scale were used. Descriptive statistics were identified with mean, standard deviation, number and percent. Whether the data followed normal distribution were tested and Mann-Whitney U test and Kruskal-Wallis were used in between-group comparisons as it didn’t follow normal distribution. Spearman’s Correlation test was used for correlating the data. Statistical significance was taken as p ≤ 0.05.
As a result; it was seen that cognitive flexibility and empathy were associated with disease burden in caregivers to individuals with mental problems.

Anahtar Kelimeler

cognitive flexibility, disease burden, empathic tendency, caregiver

Ruhsal Bozuklukları Olan Bireylere Bakım Verenlerde Bilişsel Esneklik, Empatik Eğilim ve Hastalık Yükü

Öz

Araştırmanın örneklemini Ocak 2021-Ocak 2022 tarihleri arasında Ankara’da bir üniversite hastanesinin psikiyatri servisinde yatarak tedavi alan ve araştırmaya dahil olma kriterlerini karşılayan 45 bakım veren birey oluşturmuştur. Araştırmanın verileri; ‘Katılımcı Bilgi Formu’, ‘Bilişsel Esneklik Ölçeği’, ‘Empatik Eğilim Ölçeği’ ve ‘Hastalık Yükü Ölçeği’ veri toplama araçları kullanılarak araştırmacılar tarafından yüz yüze toplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizi için Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paket Programı (SPSS Inc. Chicago,IL,USA) 22.0 kullanılmıştır. Tanımlayıcı veriler ortalama, standart sapma, sayı ve yüzde ile belirtilmiştir. Verilerin normal dağılıma uyum sağlayıp sağlamadıkları test edilmiş ve normal dağılıma uyum göstermemesi nedeniyle gruplar arası karşılaştırmalarda Mann-Whitney U Testi ve Kruskal Wallis Testi kullanılmıştır. Veriler arasındaki ilişkilerin incelenmesi ise Spearman’s Correlation Testi ile yapılmıştır. İstatistiksel anlamlılık p≤0.05 olarak alınmıştır. Sonuç olarak; ruhsal bozukluğu olan bireylere bakım verenlerin bilişsel esneklikleri, empatik eğilimleri ve hastalık yükleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

bilişsel esneklik, hastalık yükü, empatik eğilim, bakım veren

Kaynakça

• Ae-Ngibise, K. A., Doku, V. K., Asante, K. P.,& Owusu-Agyei, S. (2015). The experience of caregivers of people living with serious mental disorders: a study from rural Ghana. Glob Health Action, 11(8), 26957. https://doi.org/10.3402/gha.v8.26957
• Akgün, R., Çetin, H. (2018). Üniversite Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Ve Empati Düzeylerinin Belirlenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, (7), 3.
• Altınbaş, K., Gülöksüz, S., Özçetinkaya, S., & Oral, E. T. (2010). Empatinin biyolojik yönleri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(1), 15-25.
• Arguvanli, S. (2018). Bipolar bozukluğu Olan Bireyler ve Aileleri. Turkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics, 4(1), 48-53.
• Arslantaş, H., & Adana, F. (2011). Şizofreninin bakım verenlere yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3, 251-77.
• Asıcı, E., & İkiz, F. E. (2015). Mutluluğa giden bir yol: bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 191 -211.
• Aydemir, Ö. Dikici, D.S. Akdeniz, F., & Kalaycı, F. (2012). Hastalık yükü değerlendirme ölçeği türkçe geçerlik ve güvenirliği. Nöropsikiyatri Arşivi, 49, 276-280. https:// doi.org/ 10.4274/npa.y6179
• Bademli, K., & Çetinkaya Z.Ç. (2013). Şizofreni hastalarının bakım verenleri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(4), 461-478. https://doi.org/10.5455/cap.20130529
• Bilgin, M. (2009). Bilişsel esnekliği yordayan değişkenler. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(36), 142-157.
• Bohart, A. C., & Stipek, D. J. (Eds.). (2001). Constructive & destructive behavior: Implications for family, school, & society. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10433-000
• Buğa, A., Özkamalı, E., Altunkol, F., ve Çekiç, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerine göre sosyal problem çözme tarzlarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 48-58.
• Caqueo-Urízar, A., Gutiérrez-Maldonado, J., Miranda-Castillo, C. (2009). Quality of life in caregivers of patients with schizophrenia: A literature review. Health Qual Life Outcomes, 7, 84. https://doi.org/10.1186/1477-7525-7-84
• Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. V. (2010). The cognitive flexibility ınventory: ınstrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34, 241–253. https://doi.org/10.1007/s10608-009-9276-4
• Dökmen Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 21, 1-2. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000999
• Dökmen, Ü. (2013). Sanatta ve günlük yaşamda iletişim çalışmaları ve empati. İstanbul: Remzi Kitapevi, 49. Basım.
• Durat G., Atmaca G., Tarsuslu B., & ark. (2020). Ruhsal Bozukluğu Olan Bireye Sahip Ailelerin Psikolojik Dayanma Güçleri İle Öfke ve Öfke İfade Tarzlarının İncelenmesi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 519-527. https://doi.org/10.26453/otjhs.788933
• Endresen, I. M., & Olweus, D. (2001) Self-reported empathy in Norwegian adolescents: Sex differences, age trends, and relationship to bullying. In A. C. Bohart, & D. J. Stipek (Eds.), Constructive & destructive behavior: Implications for family, school, & society (pp. 147-165). Washington, DC: American Psychological Association.
• Gülseren, L., Turgut, S., Yaprak, S., & ark. (1999 b) Şizofreni tanısı konmuş bir grup hastanın aileleriyle sosyometrik psikodramatik grup terapisi süreci. Türk Psikiyatri Dergisi, 10, 325-331.
• Gültekin, B.K. (2010). Ruhsal bozuklukların önlenmesi: kavramsal çerçeve ve sınıflandırma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(4), 583­594.
• Harmancı, P., & Çetinkaya, Z. (2016). Şizofreni hastalarına bakım verenlerin yükleri ve ruhsal sağlık durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 7(2), 0–0 https:// doi.org/ 10.5505/phd.2016.15870
• Idstad, M., Ask H., & Tambs, K. (2010). Mental disorder and caregiver burden in spouses: the Nord-Trøndelag health study. BMC Public Health, 10, 516. https://doi.org/10.1186/1471-2458-10-516
• İçel S., Aydoğan A. (2022). Kronik Ruhsal Hastalıklarda Bakım Veren Yükünün Gözden Geçirilmesi. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 15-20. https://doi.org/10.51261/yiu.2022.00040
• İmiroğlu, A., Demir, R., Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(79), 2037-2057. https://doi.org/10.17755/esosder.859555
• Karaağaç, H., & Var, E. (2019). Şizofreni hastalarına bakım verenlerin bakım yüklerinin yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 22, 16-26. http://doi.org/10.5505/kpd.2018.60783
• Kato, T. (2012). Development of the coping flexibility scale: evidence for the coping flexibility hypothesis. Journal of Counseling Psychology, 14(4), 353–363. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/a0027770
• Kaukiainen, A. A., Bjorkqvist, K., Lagerspetz, K., Osterman, K., Salmivalli, C., Rothberg, S., ve Ahlbom, A. (1999). The relationship between social intelligence, empathy, and three types of aggression. Aggressive Behavior, 25, 81-89. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-2337(1999)25:2%3C81::AID-AB1%3E3.0.CO;2-M
• Köksal Akyol, A., & Bilbay, A. (2018). Ergenlerin Akran Zorbalığı Yapmaları, Zorbalığa Maruz Kalmaları ve Empatik Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 667-675. https://doi.org/10.7596/taksad.v7i2.1379
• Köroğlu, A., ve Hocaoğlu, Ç. (2017). Şizofreninin aile üzerine olan etkisi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3), 170-175.
• Lee, A.M., Simeon, D., Cohen, L.J., Samuel, J., Steele, A., & Galynker, I.I. (2011). Predictors of patient and caregiver distress in an adult sample with bipolar disorder seeking family treatment. The Journal of Nervous And Mental Disease, 199(1), 18-24. https:// doi.org/10.1097/NMD.0b013e3182043b73
• Lennon, R., Eisenberg, N. (1987). Empathy and its development. Cambridge University Press
• Martin, M. M., & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1-9. https://doi.org/10.1080/08934219809367680
• Maltby, J., Day, L., McCutcheon, L. E., Martin, M. M., & Cayanus, J. L. (2004). Celebrity worship, cognitive flexibility and social complexity. Personality and Individual Differences, 37, 1475-1482. https://doi.org/10.1016/j.paid.2004.02.004
• Metin, Ö. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin empatik eğilim düzeyleri ile duygusal durumlara yaklaşma ve kaçınma motivasyonları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Haliç Üniversitesi.
• Nasr, T., & Kausar, R. (2009). Psychoeducation and the family burden in schizophrenia: a randomized controlled trial. Ann Gen Psychiatry, 8, 1-6. https://doi.org/10.1186/1744-859X-8-17
• Özedelikara, A., Babur, S. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin merhamet düzeyi ve empatik eğilim ilişkisi. ACU Sağlık Bil Dergisi, 11(2), 342-349 https://doi.org/10.31067/0.2020.271
• Sapmaz, F., & Doğan, T. (2013). Bilişsel esnekliğin değerlendirilmesi: bilişsel esneklik envanteri türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(1), 143-161. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001278
• Seçim, G. (2020). Bilişsel esneklik ve duygu düzenleme özelliklerinin psikolojik sağlamlık üzerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 505-524 https://doi.org/10.37217/tebd.716151
• Steele, A., Maruyama, N., & Galynker, I. (2010). Psychiatric symptoms in caregivers of patients with bipolar disorder: A review. Journal of Affective Disorders, 121(1-2), 10-21. https://doi.org/10.1016/j.jad.2009.04.020
• Taşdemir, G., & Karaaslan, A. (1999). Hemşirelerin empatik eğilim ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 15(1), 1-12.
• Taş, S., & Buldukoğlu, K. (2018). Şizofreni hastalarının taburculuk sonrası erken dönemde öz-bakım gücü ve bakım gereksinimleri. The Journal of Practical Nursing, 9(1), 11-22 https://dx.doi.org/10.14744/phd.2017.64935
• Tartuk, M. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme ve empati kurma eğilimlerinin araştırılması. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Tully, E.C., Ames, A.M., Garcia, S.E., & Donohue M.R. (2016). Quadratic associations between empathy and depression as moderated by emotion dysregulation. The Journal of Psychology, 150(1), 15-35. https://doi.org/10.1080/00223980.2014.992382
• Tuncer, M., ve Tanaş, R. (2022). Bilişsel esneklik ve öz düzenleme becerileri arasındaki ilişki. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 467-479 https://doi.org/10.32709/akusosbil.903722
• Turan, N. Durgun, H. Kaya, H. Ertaş, G., & Kuvan, D. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin stres durumları ile bilişsel esneklik düzeyleri arasındaki ilişki. JAREN, 5(1), 59-66. https:// doi.org/10.5222/jaren.2019.43265
• Tutuk, A., Al, D., & Doğan, S. (2002). Hemşirelik öğrencilerinin iletişim becerisi ve empati düzeylerinin belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 6(2), 36-41.
• Urizar, A. Maldonado, J., & Castillo, C. (2009). Quality of life in caregivers of patients with schizophrenia: A literature review. Health and Quality of Life Outcomes, 7, 84. https://doi.org/10.1186/1477-7525-7-84
• Yaycı, L. (2018) Üniversite öğrencilerinde empatik eğilim ve etkileşim kaygısı arasındaki ilişki. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(18), 221- 238.
• Yelpaze, İ. (2021). Uluslararası üniversite öğrencilerinin yalnızlık düzeylerinin yordayıcısı olarak bilişsel esneklik ve psikolojik sağlamlık. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 105- 131. https://doi.org/10.29299/kefad.886199
• Zarit, S.H., Reever, K.E., & Bach-Peterson J. (1980). Relatives of the impaired elderly: correlates of feelings of burden. Gerontologist, 20, 649-55. https://doi.org/10.1093/geront/20.6.649