Affetmenin Gücü: Psikolojik Sağlamlık ile İlişkisi ve Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 3, 256 - 277, 31.10.2025

Gülçin Köse , Elvan Yıldız

https://doi.org/10.47793/hp.1787699

Öz

Bu çalışmanın amacı yetişkinlerde affetmenin psikolojik sağlamlığı anlamlı biçimde yordayıp yordamadığını incelemektir. Ayrıca, bu çalışma kapsamında psikolojik sağlamlığın bireylerin cinsiyetine göre anlamlı şekilde farklılaşıp farklılaşmadığı ve psikolojik sağlamlık ve yaş arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırmanın katılımcıları yaşları 18 ile 65 arasında değişen 339 (253 kadın, 86 erkek) yetişkinden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Heartland Affedicilik Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucunda psikolojik sağlamlık ile affetme ve affetmenin alt boyutları arasında pozitif yönlü istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Affetmenin alt boyutlarından kendini affetme ve durumu affetmenin psikolojik sağlamlığı anlamlı bir şekilde yordadığı, başkalarını affetmenin ise psikolojik sağlamlığı anlamlı bir şekilde yordamadığı bulunmuştur. Kendini affetme psikolojik sağlamlığa ait varyansın tek başına %36’sını açıklarken, durumu affetme değişkeni eklendiğinde iki alt boyutun birlikte %41’ini açıkladığı görülmüştür. Ayrıca elde edilen bulgular psikolojik sağlamlığın cinsiyete göre farklılaşmadığını gösterirken, yaş ve psikolojik sağlamlık arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

psikolojik sağlamlık , affetme , yetişkinler

Etik Beyan

Bu araştırma için Gazi Üniversitesi Etik Kurul Komitesi’nden 10.09.2024 tarih ve 14 sayılı toplantı E-77082166-604.01-1040896 sayılı kararla bu araştırmanın yürütülmesinde etik bir sakınca olmadığına dair izin alınmıştır.

The Power of Forgiveness: Its Relationship with Psychological Resilience and Examination in Terms of Various Variables

Öz

The aim of this study is to examine whether forgiveness significantly predicts psychological resilience in adults. In addition, this study investigates whether psychological resilience differs significantly by gender and whether there is a significant relationship between psychological resilience and age. The participants of the study consisted of 339 adults (253 women, 86 men) aged between 18 and 65. The data collection tools used in the study were the Brief Resilience Scale, the Heartland Forgiveness Scale, and a personal information form. The analyses revealed a statistically significant positive relationship between psychological resilience and forgiveness, as well as the sub-dimensions of forgiveness. It was found that among the sub-dimensions of forgiveness, self-forgiveness and situation-forgiveness significantly predicted psychological resilience, while forgiveness of others did not significantly predict psychological resilience. Self-forgiveness alone explained 36% of the variance in psychological resilience, and when situation-forgiveness was added, these two sub-dimensions together explained 41% of the variance. In addition, the findings indicated that psychological resilience did not differ by gender, while there was a significant positive relationship between age and psychological resilience.

Anahtar Kelimeler

psychological resilience , forgiveness , adults

Etik Beyan

Ethical approval for the conduct of this research was obtained from the Gazi University Ethics Committee with the decision dated September 10, 2024, meeting number 14, and document number E-77082166-604.01-1040896, stating that there was no ethical objection to carrying out this study.

Kaynakça

• Açıkgöz, M. (2016). Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ile mizah tarzları ve mutluluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çağ Üniversitesi.
• Arı, A., & Çarkıt, E. (2020). Investigation of resilience in terms of gender: A meta-analysis study. Research on Education and Psychology, 4(Special Issue), 34–52.
• Arslan, F., & Ayas, T. (2018). Din ve psikoloji eğitimi alan öğrencilerin psikolojik sağlamlık ve affedicilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 1–29.
• Aydın, İ., Öncü, E., Akbulut, V., & Küçük Kılıç, S. (2019). Öğretmen adaylarında boş zaman sıkılma algısı ve psikolojik sağlamlık ilişkisi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 21(1), 39–53.
• Aydın, M., & Egemberdiyeva, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 37–53.
• Bilge, Y., & Bilge, Y. (2020). Koronavirüs salgını ve sosyal izolasyonun psikolojik semptomlar üzerindeki etkilerinin psikolojik sağlamlık ve stresle baş etme tarzları açısından incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23(1), 38–51. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.66934
• Boardman, J. D., Blalock, C. L., & Button, T. M. M. (2008). Sex differences in the heritability of resilience. Twin Research and Human Genetics, 11(1), 12–27. https://doi.org/10.1375/twin.11.1.12
• Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59(1), 20–28. https://doi.org/10.1037/0003-066X.59.1.20
• Bozdağ, F. (2020). Pandemi sürecinde psikolojik sağlamlık. Turkish Studies, 15(6), 247–257. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44890
• Bugay, A., & Demir, A. (2010). A Turkish version of Heartland Forgiveness Scale. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 5, 1927–1931. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.390
• Bugay, A., & Demir, A. (2011). Hataya ilişkin özelliklerin başkalarını affetmeyi yordaması. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(35), 8–17.
• Campbell-Sills, L., Cohan, S. L., & Stein, M. B. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44(4), 585–599. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.05.001
• Çapan, B. E., & Arıcıoğlu, A. (2014). Psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak affedicilik. International Journal of Educational Research, 5(4), 70–82.
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93–102.
• Dogan, T., Totan, T., & Sapmaz, F. (2013). The role of self-esteem, psychological well-being, emotional self-efficacy, and affect balance on happiness: A path model. European Scientific Journal, 9(20), 31–42.
• Doğruer, N., Gökkaya, F., Volkan, E., & Güleç, M. (2022). Psikolojik dayanıklılığın yordayıcıları: Çocukluk çağı travma yaşantıları ve affetme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar – Current Approaches in Psychiatry, 14(Ek 1), 242–250. https://doi.org/10.18863/pgy.1160408
• Durmuş, M., & Okanlı, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin problem çözme becerileri ile psikolojik dayanıklılık düzeylerinin değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(4), 177–189. https://doi.org/10.31461/ybpd.452094
• Enright, R. D. (1996). Counseling within the forgiveness triad: On forgiving, receiving forgiveness, and self-forgiveness. Counseling and Values, 40(2), 107–126. https://doi.org/10.1002/j.2161-007X.1996.tb00844.x
• Enright, R. D., & Fitzgibbons, R. P. (2000). What forgiveness is not. American Psychological Association.
• Fletcher, D., & Sarkar, M. (2013). Psychological resilience. European Psychologist, 18(1), 12–23. https://doi.org/10.1027/1016-9040/a000124
• Garmezy, N. (1993). Children in poverty: Resilience despite risk. Psychiatry, 56, 127–136.
• George, D., & Mallery, P. (2016). Frequencies. In IBM SPSS statistics 23 step by step (pp. 115–125). Routledge.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113–128. https://doi.org/10.17066/pdrd.95701
• Gooding, P. A., Hurst, A., Johnson, J., & Tarrier, N. (2012). Psychological resilience in young and older adults. International Journal of Geriatric Psychiatry, 27(3), 262–270. https://doi.org/10.1002/gps.2712
• Gürat, C. (2022). Ergenlerde psikolojik sağlamlığın yordanmasında algılanan anne-baba tutumu ve affetme davranışının rolü [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gürgan, U. (2006a). Grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin yılmazlık düzeyine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gürgan, U. (2006b). Yılmazlık ölçeği (YÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(2), 45–74.
• Halilova, J. G., Struthers, C. W., Guilfoyle, J. R., Shoikhedbrod, A., Monsjou, E. V., & George, M. (2020). Does resilience help sustain relationships in the face of interpersonal transgressions? Personality and Individual Differences, 160, 109928. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.109928
• Hall, J. H., & Fincham, F. D. (2005). Self–forgiveness: The stepchild of forgiveness research. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(5), 621–637. https://doi.org/10.1521/jscp.2005.24.5.621
• Herrman, H., Stewart, D. E., Diaz-Granados, N., Berger, E. L., Jackson, B., & Yuen, T. (2011). What is resilience? The Canadian Journal of Psychiatry, 56(5), 258–265. https://doi.org/10.1177/070674371105600504
• Işık, Ş. (2016). Psikolojik dayanıklılık ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(2), 165–182.
• Işık, Y., & Çelik, E. (2020). Ergenlerde psikolojik sağlamlığın sosyal dışlanma, sosyal kaygı, cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(27), 174–209. https://doi.org/10.26466/opus.642037
• Kağıtçıbaşı, C. (2017). Family, self, and human development across cultures: Theory and applications. Routledge.
• Kalisch, R., Baker, D. G., Basten, U., Boks, M. P., Bonanno, G. A., Brummelman, E., ... & Kleim, B. (2017). The resilience framework as a strategy to combat stress-related disorders. Nature Human Behaviour, 1(11), 784–790. https://doi.org/10.1038/s41562-017-0200-8
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(26), 129–142.
• Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of personal qualities contributing to psychological resilience among earthquake survivors: A model testing study [Unpublished doctoral dissertation]. Middle East Technical University.
• Karal, E., & Biçer, B. G. (2020). Salgın hastalık döneminde algılanan sosyal desteğin bireylerin psikolojik sağlamlığı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 129–156. https://doi.org/10.20493/birtop.726411
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Karataş, Z., Cırcır, O., & Tagay, Ö. (2023). Ergenlerde psikolojik zihinliliğin yordayıcısı olarak yılmazlık ve empati. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 6(1), 316–334. https://doi.org/10.33400/kuje.1249945
• Kaya, F., & Odacı, H. (2024). Subjective well-being: Self-forgiveness, coping self-efficacy, mindfulness, and the role of resilience? British Journal of Guidance & Counselling, 52(4), 628–644. https://doi.org/10.1080/03069885.2024.2350400
• Kaya, Ö. S., & Orçan, F. (2019). Mutluluğun empati, affetme ve yaşam doyumu arasındaki aracı rolü: Bir yol analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 540–554. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.46660-584899
• Kılıç, Ş. D. (2014). Üniversite öğrencilerinin yalnızlık ve psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kımter, N. (2020). Covid-19 günlerinde bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 574–605. https://doi.org/10.21733/ibad.805481
• Kravchuk, S. (2021). The relationship between psychological resilience and tendency to forgiveness. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 10(1), 11–21.
• Kuang, S., Wang, W., Yan, S., Wu, Y., Zhang, Y., Li, J., ... & Li, H. (2024). Psychological resilience and depression among college students during the COVID-19 pandemic: The mediating role of self-forgiveness and the moderating role of isolation. Current Psychology, 43(27), 23320–23330. https://doi.org/10.1007/s12144-024-05701-6
• Lawler, K. A., Younger, J. W., Piferi, R. L., Billington, E., Jobe, R., Edmondson, K., & Jones, W. H. (2003). A change of heart: Cardiovascular correlates of forgiveness in response to interpersonal conflict. Journal of Behavioral Medicine, 26(5), 373–393. https://doi.org/10.1023/A:1025771716686
• Lijo, K. J., Liney, E. K., Jaleel, N. A., Megha, T. G., & Veena, V. R. (2018). Relationship of forgiveness and gratitude with grit among college students. IAHRW International Journal of Social Sciences Review, 6(6), 1169–1172.
• Macaskill, A. (2012). Differentiating dispositional self-forgiveness from other-forgiveness: Associations with mental health and life satisfaction. Journal of Social and Clinical Psychology, 31(1), 28–50. https://doi.org/10.1521/jscp.2012.31.1.28
• Mary, E. M., & Patra, S. (2015). Relationship between forgiveness, gratitude and resilience among the adolescents. Indian Journal of Positive Psychology, 6(1), 63–68.
• Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227–238. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227
• Masten, A. S., & Reed, M.-G. J. (2002). Resilience in development. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 74–88). Oxford University Press.
• McCullough, M. E. (2001). Forgiveness: Who does it and how do they do it? Current Directions in Psychological Science, 10(6), 194–197. https://doi.org/10.1111/1467-8721.00147
• McCullough, M. E., Fincham, F. D., & Tsang, J. (2000). Forgiveness, forbearance, and time: The temporal unfolding of transgression-related interpersonal motivations. Journal of Personality and Social Psychology, 78(5), 922–937. https://doi.org/10.1037/0022-3514.78.5.922
• McCullough, M. E., Worthington, E. L., & Rachal, K. C. (1997). Interpersonal forgiving in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 73(2), 321–336. https://doi.org/10.1037/0022-3514.73.2.321
• Oktan, V. (2008). Üniversite sınavına hazırlanan ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Ong, A. D., Bergeman, C. S., Bisconti, T. L., & Wallace, K. A. (2006). Psychological resilience, positive emotions, and successful adaptation to stress in later life. Journal of Personality and Social Psychology, 91(4), 730–749. https://doi.org/10.1037/0022-3514.91.4.730
• Parveen, U., & Pal, R. (2024). The impact of forgiveness in emotional regulation and resilience in the face of adversity among young adults. International Journal for Multidisciplinary Research, 6(2), 1–11.
• Raj, P., Elizabeth, C. S., & Padmakumari, P. (2016). Mental health through forgiveness: Exploring the roots and benefits. Cogent Psychology, 3(1), 1153817. https://doi.org/10.1080/23311908.2016.1153817
• Reed, G. L., & Enright, R. D. (2006). The effects of forgiveness therapy on depression, anxiety, and posttraumatic stress for women after spousal emotional abuse. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74(5), 920–929.
• Rutter, M. (1987). Psychosocial resilience and protective mechanisms. American Journal of Orthopsychiatry, 57(3), 316–331. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1987.tb03541.x
• Ryff, C. D., & Singer, B. (2003). Flourishing under fire: Resilience as a prototype of challenged thriving. In C. L. Keyes & J. Haidt (Eds.), Flourishing: Positive psychology and the life well-lived (pp. 15–36). American Psychological Association.
• Seligman, M. (2011). Flourish: A new understanding of happiness and well-being and how to achieve them. Nicholas Brealey Publishing.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Bernard, J. (2008). The Brief Resilience Scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194–200. https://doi.org/10.1080/10705500802222972
• Southwick, S. M., Bonanno, G. A., Masten, A. S., Panter-Brick, C., & Yehuda, R. (2014). Resilience definitions, theory, and challenges: Interdisciplinary perspectives. European Journal of Psychotraumatology, 5(1), 25338. https://doi.org/10.3402/ejpt.v5.25338
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
• Terzi, Ş. (2006). Kendini toparlama gücü ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 77–86.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinde kendini toparlama gücünün içsel koruyucu faktörlerle ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 297–306.
• Thompson, L. Y., Snyder, C. R., Hoffman, L., Michael, S. T., Rasmussen, H. N., Billings, L. S., ... & Roberts, D. E. (2005). Dispositional forgiveness of self, others, and situations. Journal of Personality, 73(2), 313–359. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2005.00311.x
• Toussaint, L., & Webb, J. R. (2005). Theoretical and empirical connections between forgiveness, mental health, and well-being. In E. L. Worthington Jr. (Ed.), Handbook of forgiveness (pp. 349–362). Routledge.
• Toussaint, L., Owen, A. D., & Cheadle, A. (2012). Forgive to live: Forgiveness, health, and longevity. Journal of Behavioral Medicine, 35(4), 375–386. https://doi.org/10.1007/s10865-011-9362-4
• Tugade, M. M., Fredrickson, B. L., & Feldman Barrett, L. (2004). Psychological resilience and positive emotional granularity: Examining the benefits of positive emotions on coping and health. Journal of Personality, 72(6), 1161–1190. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2004.00294.x
• Turgut, A. Ş. (2018). Türkiye’deki kurum bakımında büyümüş bireylerin psikolojik dayanıklılık (yılmazlık) düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Ülker Tümlü, G., & Recepoğlu, E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 205–213.
• Ulukan, M. (2020). Öğretmenlerin mutluluk ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 13(73), 620–631.
• Uyanık, N., & Çevik, Ö. (2022). Examining the relationship between teachers’ self-compassion, forgiveness, and psychological resilience. International Journal of Psychology and Educational Studies, 9(4), 1208–1221. https://doi.org/10.52380/ijpes.2022.9.4.744
• Van Oyen Witvliet, C., Ludwig, T. E., & Vander Laan, K. L. (2001). Granting forgiveness or harboring grudges: Implications for emotion, physiology, and health. Psychological Science, 12(2), 117–123. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00320
• VanderWeele, T. J. (2018). Is forgiveness a public health issue? American Journal of Public Health, 108(2), 189–190.
• Werner, E. E., & Smith, R. S. (1992). Overcoming the odds: High risk children from birth to adulthood. Cornell University Press.
• Worthington, E. L., & Scherer, M. (2004). Forgiveness is an emotion-focused coping strategy that can reduce health risks and promote health resilience: Theory, review, and hypotheses. Psychology & Health, 19(3), 385–405. https://doi.org/10.1080/0887044042000196674