Al-Jazeera Bribery Cases Reflected in the Independence Courts

Yıl 2024, , 1 - 15, 08.07.2024

Girayalp Karakuş

https://doi.org/10.31457/hr.1438847

Öz

The lands of the Ottoman Empire were occupied by the Entente army after the Armistice of Mondros. The people, who did not react sufficiently to these occupations at the beginning, blew away the cobwebs with the occupation of Izmir and uprisings were started in many parts of the country. In this process, Gazi Mustafa Kemal led those who started the uprising. However, the country was worn out by years of external and internal wars. Poverty, desertions and economic problems made it difficult for the National Struggle to succeed. The leaders of the National Struggle did not consider only hard power sufficient to overcome these problems. The number of deserters in the army, which was the means to use this hard power, had reached three hundred thousand. In order to find a solution to this problem in the first place, they established the Courts of Independence as a deterrent force. The Courts of Independence had two phases. In the first phase, the incidents of bribery to evade military service in the Independence Courts of Al-Jazeera, one of the fourteen Independence Courts, will be discussed. The aim of this study is to address the difficulties experienced during the National Struggle and to reveal the extent of the bribery incidents in the Al Jazeera Independence Court. Methodologically, this article was written by utilizing many academic publications and archival documents.

Anahtar Kelimeler

Al-Jazira Independence Courts, Urfa, Nusaybin, Republic, National Struggle

ELCEZİRE İSTİKLÂL MAHKEMELERİNE YANSIYAN RÜŞVET OLAYLARI

Öz

Mondros Mütarekesinden sonra Osmanlı Devleti’nin toprakları İtilaf ordusu tarafından işgal edildi. Başlangıçta bu işgallere yeterince tepki vermeyen halk, İzmir’in işgal edilmesiyle ölü toprağını üstünden attı ve yurdun pek çok yerinde ayaklanma başlatıldı. Bu proseste Gazi Mustafa Kemal ayaklanma başlatanlara önderlik yaptı. Ancak ülke yıllarca dışarıda ve içeride verilen savaşların etkisiyle yıprandı. Yoksulluk, asker kaçakları ve ekonomik sorunlar Milli Mücadele’nin başarıya ulaşmasını zorladı. Milli Mücadele önderleri bu sorunları aşabilmenin yolu olarak sadece sert gücü yeterli görmediler. Bu sert gücü kullanabilmenin aracı olan ordu da asker kaçakları üç yüz bini bulmuştu. Öncelikli olarak bu soruna çare bulabilmek için caydırıcı bir güç olan İstiklâl Mahkemelerini kurdular. İstiklâl Mahkemeleri’nin iki evresi var. Ben birinci evrede kurulan on dört İstiklal Mahkemesinden biri olan ElCezire İstiklâl Mahkemelerinde askerden kaçmak için yaşanan rüşvet olaylarını ele alacağım. Çalışmadaki amacım Milli Mücadele verilirken yaşanan zorluklara değinebilmek ve ElCezire İstiklâl Mahkemesinde yaşanan rüşvet olaylarının boyutunu ortaya koyabilmektir. Yöntemsel olarak ise pek çok akademik yayın ve arşiv belgelerinden faydalanarak makalemi kaleme aldım.

Anahtar Kelimeler

El Cezire İstiklal Mahkemeleri, Urfa, Nusaybin, Cumhuriyet, Milli Mücadele.

Kaynakça

• İstiklal Mahkemeleri (Kanun, gerekçe ve genel kurul tutanakları). (2015). Haz. Mehmet Şahin vs. TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı Yayınları.
• ElCezire İstiklâl Mahkemesi (Kararlar ve mahkeme zabıtları). (2015). Haz. Mehmet Şahin vd. TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı Yayınları.
• Ceride-i Resmiye. (1921). No:3, 22.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları. (1922). D:1, C:2, İ:80, 607-616.
• Ceride-i Resmiye.(1921), No:2, 2-3.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (1920). D:1, C:1, İ:3, 63.
• Aybars, E. (2006). İstiklâl Mahkemeleri. Zeus Kitabevi.
• Atatürk, K. M. (2011). Nutuk. Atatürk Araştırma Merkezi.
• Dülger, İ. R. (2017). Vatana ihanet suçunun kökenleri üzerine bir inceleme, MÜHFHAD, 23(2), 103-142.
• Aslan, S.- Dündar, T. (2014). Cumhuriyet döneminde İstiklal mahkemeleri, Mukaddime, 5(1), 27-44. https://doi.org/10.19059/mukaddime.02800
• Ülker, İ. (2015). İstiklâl mahkemelerinin kuruluşu ve çalışmaları, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23(1), 178-200. https://doi.org/10.15337/SUH.2017.24
• Çelik, K. (2007).Milli mücadelede iç isyanlar, vatana ihanet kanunu ve İstiklâl mahkemeleri, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (40), 569-613. https://doi.org/10.1501/Tite_0000000073.
• Özüçetin, Y.-Dağıstan, M. H. (2011). Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun müzakereleri ve kabulü, Tarihin Peşinde, (5), 251-281.
• Şengül, H. (2020). Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin çıkardığı ilk kanunlardan Hıyanet-i Vataniye Kanunu ve uygulamaya konulması, Vakanüvis, (5), 152-179. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.768158.
• Akdoğan, D. (2019). İstiklâl mahkemeleri ve şapka inkılâbı’nın Erzurum’daki yansımaları, (Tez No.553455) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi]
• Kocakahya, Y. S. (2022). Milli mücadele sürecinde Isparta ve Isparta İstiklâl mahkemelerinin faaliyetleri, (Tez No. 733357) [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]
• Savran, S. G. (2006). 1926 İzmir suikastı ve İstiklâl mahkemeleri (Tez No.186565) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuzeylül Üniversitesi]
• Özbeyli, A. (2015). Mersin mebusu Salâhaddin Bey’in birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki faaliyetleri, (Tez No. 388031) [Yüksek Lisans Tezi, Ondokuzmayıs Üniversitesi]
• Halaçlı, C. (2019). Cumhuriyet rejiminin tesisi ve devamlılığında İstiklâl mahkemelerinin rolü (1923-1927)(Tez No. 552974)[Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi].