Öz
Devletler özelinde planlama kavramı, özellikle son yüz yıldır öne çıkan ve son yıllarda önemi oldukça artan kavramların başında gelmektedir. 20. Yüzyılın başlarında kalkınma planlamaları ile başlayan süreç, 1990’lı yıllarda performans esaslı bütçelemenin de etkisiyle stratejik plan, performans programı, orta vadeli harcama sistemi ve faaliyet raporu ile devam etmiştir. Türkiye’de, 1930’larla birlikte sanayi planları, 1960’lardan itibaren ise kamu kesiminin faaliyetleri arasına kalkınma planları dâhil olmuştur. 2000’li yılların başlarında ise 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile birlikte, kamu kesimi bünyesine diğer planlama unsurları dâhil olmuş ve planlama araçlarının kapsamı genişlemiştir. Dünyada da Türkiye’de olduğu gibi planlama kavramının önemi giderek artmaktadır. Bu kapsamda özellikle AB üye ülkeleri kalkınma planlarını AB mali kuralları ve fonları kapsamında gerçekleştirirken, diğer planlama unsurlarının Türkiye ile karşılaştırıldığında daha esnek ve faaliyet odaklı olduğu gözlemlenmiştir. OECD üye ülkeleri genelinde ise sürdürülebilirlik ve dijitalleşme, planlamanın temel unsurlarını oluşturmuştur. Nitekim Türkiye, planlama unsurlarının tümünde yasal olarak zorunlu ve belirli yıl aralıklarla hazırlanması gereken sıkı bir görünüm ortaya koymaktadır. Ancak planlarda sürdürülebilirlik, yeşil dönüşüm, dijitalleşme gibi unsurlara daha fazla yer vermesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Mali Planlama Kalkınma Planı Orta Vadeli Harcama Sistemi Performans Programı Faaliyet Raporu
Kaynakça
- Akçay, A. (2009). Kamuda stratejik plan amaçlarının gerçekleştirilmesine yönelik değerlendirme ve denetim modeli. TÜBAV Bilim Dergisi, 2(1), 82-98.
- Aras, O. N., Erdoğan, E., ve Kök, R. (2014). Türkiye’de uygulanan orta vadeli programın ödemeler denesi tahminleri doğrultusunda performansının analizi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 51(595), 7-24.
- Barrett & Curtis. (2024). The National Development Plan in 2023: Priorities and capacity. ESRI Survey and Statistical Series.
- Bircan, İ. (2003). Kamuda Stratejik ve AB Politikaları. Kamu Yönetiminde Kalite 3. Ulusal Kongresi, Todai Yayınları.
- Çetin, O. M. (2018). Türk kamu yönetiminde stratejik planlama: Karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çetinkaya, Ö., Eroğlu, E., ve Taş, K. (2011). Türkiye’deki çok yıllı bütçeleme uygulamasının stratejik planlar ve orta vadeli mali planlar bağlamında etkinliğinin değerlendirilmesi. Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22, 119-146.
- Delice, E. (2014). Devlet Planlama Teşkilatı’ndan Kalkınma Bakanlığına Türkiye’de planlamanın değişimi: 1980’den günümüze bir kamu politikası analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Demirdizen, Ö. (2012). Stratejik planlama, stratejik planlama süreci, hukuki altyapısı ve kamuda gelişimi. Akademik Bakış Dergisi, 31, 1-23.
- Demirel, D. (2015). Performans esaslı bütçe: ABD, İngiltere ve Türkiye örnekleri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 153-176.
- Europa Commission. (2021). France’s Recovery and Resilience Plan. https://commission.europa.eu/business-economy-euro/economic-recovery/recovery-and-resilience-facility/country-pages/frances-recovery-and-resilience-plan_en (Erişim Tarihi: 28.11.2024).
- Federal Ministry of Austria (2023). National Strategic Plan 2023-2027. https://info.bml.gv.at/en/topics/agriculture/common-agricultural-policy-and-subsidies/national-strategic-plan-2023-2027.html (Erişim Tarihi: 19.11.2024).
- Genç, F. N. (2009). Türk kamu yönetiminde stratejik planlama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 201-212.
- German Sustainable Development Strategy (2021). The Federal Government. https://www.bundesregierung.de/resource/blob/975274/1941044/bdb1a9f7f4c14005a1a3e92a6cce777d/2021-07-09-kurzpapier-n-englisch-data.pdf?download=1 (Erişim Tarihi: 09.11.2024).
- Gülçiçek, M. (2010). Kamu sektöründe uygulanmakta olan orta vadeli harcama sisteminin ulusal ve uluslararası açıdan incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Güler, M., ve Agun, B. A. (2020). Türk kamu yönetiminde planlama ve plan-bütçe ilişkisi. Journal of Politics, Economy and Management (JOPEM), 3(2), 53-69.
- Gürer, H. (2006). Stratejik planlamanın temelleri ve Türk kamu yönetiminde uygulamasına yönelik öneriler. Sayıştay Dergisi, 63, 91-105.
- https://finances.belgium.be/fr (Erişim Tarihi: 04.11.2024).
- https://finmin.lrv.lt/lt/ (Erişim Tarihi: 18.11.2024).
- https://fm.dk/ (Erişim Tarihi: 11.11.2024).
- https://gouvernement.lu/fr.html (Erişim Tarihi: 02.12.2024).
- https://kormany.hu/ (Erişim Tarihi: 17.11.2024).
- https://minfin.gov.gr/ (Erişim Tarihi: 03.12.2024).
- https://portal.mineco.gob.es/ (Erişim Tarihi: 09.11.2024).
- https://treasury.gov.au/ (Erişim Tarihi: 26.11.2024).
- https://vm.fi/en/frontpage (Erişim Tarihi: 04.11.2024).
- https://www.bmf.gv.at/ (Erişim Tarihi: 10.11.2024).
- https://www.budget.gouv.fr/ (Erişim Tarihi: 08.11.2024).
- https://www.bundesfinanzministerium.de (Erişim Tarihi: 04.11.2024).
- https://www.canada.ca/en.html (Erişim Tarihi: 20.11.2024).
- https://www.cao.go.jp/ (Erişim Tarihi: 20.11.2024).
- https://www.cfp.pt/ (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
- https://www.dipres.gob.cl/ (Erişim Tarihi: 23.11.2024).
- https://www.dnp.gov.co/ (Erişim Tarihi: 23.11.2024).
- https://www.economie.gouv.fr/ (Erişim Tarihi: 05.11.2024).
- https://www.efv.admin.ch/ (Erişim Tarihi: 20.11.2024).
- https://www.finance.gov.au/ (Erişim Tarihi: 20.11.2024).
- https://www.fm.gov.lv/lv (Erişim Tarihi: 15.11.2024).
- https://www.gob.mx/shcp (Erişim Tarihi: 29.11.2024).
- https://www.gov.ie/en/ (Erişim Tarihi: 07.11.2024).
- https://www.gov.il/ (Erişim Tarihi: 24.11.2024).
- https://www.gov.pl/ (Erişim Tarihi: 19.11.2024).
- https://www.gov.si/ (Erişim Tarihi: 06.12.2024).
- https://www.gov.uk/ (Erişim Tarihi: 02.12.2024).
- https://www.government.is/ (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
- https://www.government.nl/ (Erişim Tarihi: 05.11.2024).
- https://www.government.se/ (Erişim Tarihi: 10.11.2024).
- https://www.hacienda.cl/ (Erişim Tarihi: 21.11.2024).
- https://www.hacienda.gob.es/ (Erişim Tarihi: 09.11.2024).
- https://www.mef.gov.it/ (Erişim Tarihi: 07.12.2024).
- https://www.mfcr.cz/ (Erişim Tarihi: 17.11.2024).
- https://www.mfsr.sk/sk/ (Erişim Tarihi: 05.12.2024).
- https://www.moef.go.kr/ (Erişim Tarihi: 20.11.2024).
- https://www.mof.go.jp/ (Erişim Tarihi: 20.11.2024).
- https://www.plan.be/ (Erişim Tarihi: 12.11.2024).
- https://www.pmc.gov.au/ (Erişim Tarihi: 20.11.2024).
- https://www.portugal.gov.pt/pt/gc24 (Erişim Tarihi: 02.12.2024).
- https://www.regjeringen.no/ (Erişim Tarihi: 22.11.2024).
- https://www.sida.se/ (Erişim Tarihi: 04.12.2024).
- https://www.treasury.govt.nz/ (Erişim Tarihi: 28.11.2024).
- https://www.umar.gov.si/ (Erişim Tarihi: 12.11.2024).
- https://www.valitsus.ee/ (Erişim Tarihi: 11.12.2024).
- https://www.whitehouse.gov/ (Erişim Tarihi: 11.11.2024).
- Italia Domani (2021). Italia Domani, the National Recovery and Resilience Plan. https://www.italiadomani.gov.it/en/home.html (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
- Kasek, L., ve Webber, D. (2009). Performance-based budgeting and medium-term expenditure frameworks in emerging Europe. The World Bank.
- Mas Colombia (2023). Do you know what the Medium-Term Fiscal Framework is? A guide to understand it. https://mascolombia.com/en/do-you-know-what-the-medium-term-fiscal-framework-is-a-guide-to-understand-it/amp/ (Erişim Tarihi: 28.11.2024).
- OECD. (2019). Budgeting and Public Expenditures in OECD Countries 2019. OECD Publishing, Paris. https://doi.org/10.1787/9789264307957-en
- Övgün, B. (2010). Devlet ve planlama. Siyasal Kitabevi.
- Özdamar, M. (2019). Türk kamu yönetiminde stratejik planlama: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
- Öztürk, A., ve Aslanoğlu M. (1995). Ekonomik planlama. Ekin Kitabevi.
- PEBR (2024, 2 Ekim). Performans esaslı bütçe rehberi: Pilot kurumlar için taslak, Hazine ve Maliye Bakanlığı, https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/01/Performans-Esasl%C4%B1-B%C3%BCt%C3%A7eleme-Rehberi-Aral%C4%B1k-2004.pdf (Erişim Tarihi: 18.10.2024).
- PPHR (2024, 20 Eylül). Performans Programı Hazırlama Rehberi 2009. T.C. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, http://www.sp.gov.tr/upload/xSpKutuphane/files/dYR0q+4587_performansrehberfinalpdf.pdf (Erişim Tarihi: 20.10.2024).
- Sezen, S. (1999). Devletçilikten özelleştirmeye Türkiye’de planlama. Türkiye ve Orta Doğu Amme Enstitüsü. Sustainable Development Goals. (2021). Danimarka. https://sustainabledevelopment.un.org/memberstates/denmark (Erişim Tarihi: 01.12.2024).
- Vergi Algı (2021). Bütçe siteminin değişmesinin ardından Orta Vadeli Mali Plan da tarihe karışıyor. https://vergialgi.com/butce-sisteminin-degismesinin-ardindan-orta-vadeli-mali-plan-da-tarihe-karisiyor (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
- Waterston, A. (1965). Development planning: lessons of experience. Baltimore, Jhon Hopkins Press.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Uluslararası İktisat (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 20 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 24 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 8 Sayı: 2 |
