Araştırma Makalesi
Yıl 2020,
Cilt: 18 Sayı: 1, 27 - 67, 01.07.2020
Öz
Mevlid, medeniyet unsurları içinde toplumun mânevî değerlerine en fazla hizmet eden mües-seselerden biridir. Hz. Peygamber’i, toplumun her kesiminde gündemde tutması ile benzeri bulunmayan bir faaliyettir. Bununla birlikte mevlid yapmanın dine uygunluğu konusunda farklı görüşlerin bulunması, olumlu tesirlerinin iyi değerlendirilmediğini göstermektedir. Bu yazıda, mevlidin konumu ve önemi üzerinde durulmuş, dine uygun olup olmadığı meselesi incelenmiştir. Yazının başlangıcında mevlid metni ve kutlamaları hakkında genel bilgi veril-miştir. Daha sonra mevlide, bid’at hükmünün verilmesi konusuna temas edilmiştir. Ardından mevlid yapmanın, dine uygun olduğuna asıl/dayanak kabul edilebilecek naslar zikredilmiştir. Mevlidin, fert ve topluma sağladığı faydalara yer verilmiş ve mevlid karşıtı olanların itirazla-rının, sosyal gerçekler açısından isabetli olmadığı kanaatine varılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdurrahman b. Abdillah es-Süheylî, er-Ravdu’l-ünüf fî şerhi’s-Sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm, I-VII, Beyrut 1412.
- Abdurrahman b. Ebî Bekr es-Suyûtî, el-Hâvî li'l-fetâvâ, I-II, Beyrut 1424.
- Abdurrahman b. Şihâbuddin b. Ahmed b. Receb el-Hanbelî, Câmiu’l-ulûm ve’l-hikem fi şerhi hamsine hadîsen min cevâmi’l-kelim, Mısır 1393, s. 253 . Abdurrahman Kurt-Mehmet Yanmış, “Mevlid Dindarlığı, Bursa Örneği” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
- (16-17 Nisan 2009 Bursa), s. 342-357, Ankara 2010. Abdurrezzak b. Hemmâm, el-Musannef, I-XI, Hind 1403. Adem Akarsu, Din Toplum İlişkileri Bağlamında Kutlu Doğum Faaliyetleri, (Y. Lisans Tezi) Sakarya 2010.
- Adem Efe, “Türk Kültüründe Mevlid Geleneği” Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed, Uluslararası Sempozyum
- (Orta Asya, Kafkasya ve Balkanlar) -1- s. 160-183, Adapazarı-Sakarya, (7-8 Mart 2009. Ahmed b. Ali İbn Hacer Askalânî, Fethu’l-bâri şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XIII, Beyrut 1379.
- Ahmed b. el-Hüseyn el-Beyhakî, es-Sünenü’l-kübra, I-X, Haydarâbâd 1344.
- Ahmed b. Muhammed el-Heytemî, en-Ni’metü’l-kübra alel-âlem fî mevlidi Seyyidi Veledi Âdem, İstanbul 1985. Ahmed b. Muhammed et-Tahâvî, Şerhu Müşkili'l-âsâr, I-XVI, Beyrut 1415. Ahmed b. Muhammed İbn Hallikân, Vefeyâtu’l-a’yân I-VII, Beyrut 1994.
- Ahmet Özel, "Mevlid” DİA, XXIX, 475-479, İstanbul 2004. Ahmet Özel, “Mevlid, Tarihi ve Dinî Hükmü” Divan Dergisi, sy. 1, s. 235-246, İstanbul 2002
- Ahmet Saim Kılavuz, “Mevlid’in Akaid ve Kelam Açısından Analizi”, Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
- (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 292-300, Ankara 2010. Ali b. Ebî Bekr el-Heysemî, Mecmeu’z-zevâid ve menbau’l-fevâid I-X, Kahire 1407.
- Ali b. Muhammed el-Hâzin, Lübâbu't-te'vîl fî meâni't-te'vîl I-IV, Beyrut 1415. Ali İhsan Karataş, “Osmanlı Toplumunda Hz. Peygamber Sevgisinin Tezahürü Olarak Kurulan Mevlid Vakıfları”
- İstem Dergisi, yıl, 6, sy. 11, s. 47-77, Konya 2008. Ali Murat Daryal, İslâm’ın Değerleri Üzerinde Yapılan Tahribât, İstanbul 2017.
- Ayvaz Gökdemir, “Türk Kültürü ve Mevlid” Kutlu Doğum Haftası, Ankara 1989. Bkz. Süleyman Uludağ, “Mevlid ve İslâmî İlimler” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
- (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 315-318, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Cabbârzâde Mehmed Arif, Mevlid Şerhi İzâhu'l-merâm alâ Vilâdeti Seyyidi'l-enâm, (Hazırlayan, Ozan Yılmaz) İstanbul 2011.
- Ebû Avâne Ya’kûb b. İshâk, Müstahrec, I-V, Beyrut 1419. Ebû Şâme Abdurrahman b. İsmail el-Makdisî, el-Bâis alâ inkâri’l-bid’a ve’l-havâdis, Kahire 1398.
- Ebu’l-fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, I-XV, Dâru'l-fikr (Beyrut) 1407. Ebu'l-Velîd Muhammed b. Abdillah el-Ezrakî, Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine'l-âsâr, I-II, Beyrut, ts.
- Emin Işık “Mevlid Geleneğimiz” Türk Edebiyatı Dergisi, Kasım, sy. 205, s. 18-19, İstanbul 1990. Emin Işık, “Mevlid Nasıl Okunur ve Nasıl Okunmalı” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası
- Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 541-546, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Enver Uysal, “Ahlâkî Açıdan Mevlid Metni”, Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid
- Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 399-412, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Faruk Kadri Timurtaş, Mevlid (Vesîletü’n-necât), İstanbul 1990.
- Hayati Hökelekli, “Mevlidle İlgili İnanç ve Tutumlar” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa),
- s. 358-398, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hümeyra Arslantürk, “Süleyman Çelebi Mevlidi’nin Kur’ânî Kaynakları” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
- (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 259-273, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hüseyin Algül, “Bir Tarihçi Gözüyle Mevlid” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa),
- s. 327-341, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hüseyin Vassâf, Mevlid Şerhi Gülzâr-ı Aşk, s. 82, (Hazırlayanlar Mustafa Tatçı, Musa Yıldız, Kaplan Üstüner), İstanbul 2006.
- İbrahim b. Mûsâ eş-Şâtıbî, el-İ'tisâm, I-II, Kahire 1408/1988. İbrahim Hatiboğlu “Hadîs Arkaplânı ve Kaynakları Açısından Vesîletü’n-Necât” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 95-105,
- (editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli) Bursa 2007. İbrahim Kâfi Dönmez “Örf” DİA, XXXIV, 86-93, İstanbul 2007.
- İsa Onay, Mevlid ve Naatlarda Peygamber Tasavvuru, (Y. Lisans Tezi) Samsun 2013. İsmail b. Ömer b. Kesîr, Tefsîru'l-Kur'âni'l-azîm, I-VIII, Dâru Taybe (Riyad) 1420.
- İsmail Durmuş, “Mevlid” DİA, XXIX, 480-482, İstanbul 2004. Selami Bakırcı, Mevlid-Doğuşu ve Gelişmesi, İstanbul 2003.
- Kemal Ataman, “Mevlid ve Kültürel Gerçekliğimiz, Mevlid Metnini Anlamak” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
- (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 419-422, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. M. Tayyib Okiç, “Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi’nin Mevlidinin Tercemeleri” A. Ü. İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, sy. 1, s. 17-78, Erzurum 1975.
- Mehmet Yanmış, Bursa Dini Hayatında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n Necat Adlı Şiirinin Etkilerinin Araştırılması, (Y. Lisans Tezi) Bursa 2010.
- Mehmet Yanmış, Bursa Dini Hayatında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n Necat Adlı Şiirinin Etkilerinin Araştırılması, (Y. Lisans Tezi).
- Muhammed b. Abdillah el-Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, I-IV, Beyrut 1411. Muhammed b. Ahmed b. Osman ez-Zehebî, Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ I-XVIII, Kahire 1427.
- Muhammed b. Ahmed el-Kurtûbî, el-Câmi’ liahkâmi’l-Kur’ân, I-IX, Kahire, ts. Muhammed b. Muhammed İbnu’l-Cezerî, Arfu’t-ta’rif bi’l-mevlidi’ş-şerîf, Filistin, ts. Muhammed el-Emîn b. Muhammed eş-Şenkîtî, Advâu'l-beyân fî izahi'l-Kur'ân bi'l-Kur'ân, I-IX, Beyrut 1415
- Neclâ Pekolcay, “Mevlid”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, Mayıs-Haziran, c. 10, sy. 108-109, s. 190-192, Ankara 1971.
- Necla Pekolcay, “Süleyman Çelebi Mevlid Metni ve Menşei Meselesi” Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi’nden ayrı basım, İstanbul 1954. Necla Pekolcay, Mevlid-Süleyman Çelebi, İstanbul 2005. Nuri Özcan, “Yüzyıllar Boyu Devam Eden Bir Dinî Mûsikî Geleneğimiz-Mevlid”, Din ve Hayat, İstanbul Müftülüğü Dergisi, sy. 1, s. 28-33, İstanbul 2007.
- Osman Türer, “Osmanlı Sarayında İcra Edilen Mevlid Merasimi, Mevlid Alayı” Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed, Uluslararası Sempozyum (Orta Asya, Kafkasya Ve Balkanlar) -1-
- s. 359-364, Adapazarı-Sakarya, 7-8 Mart 2009. Rıfâa b. Râfi' b. Bedevî b. Ali et-Tahtâvî, Nihâyetu'l-îcâz fî sîrati sâkini'l-Hicâz, Kahire 1419.
- Sadettin Ökten “Mevlid veya Bir Medeniyet Beyannamesi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 31-48, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010.
- Salih Karacabey, “Vesîletü’n-necat’ın Hadîs Açısından Analizi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
- (16-17 Nisan 2009 Bursa), s. 274-291, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Suyûtî, el-Hâvî li'l-fetâvâ I 230; Muhammed b. Yusuf Şâmî, Sübülü’l-hüdâ I, 364, 366-367.
- Süleyman Uludağ “Süleyman Çelebi'nin İnanç ve Fikir Dünyası” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 182-209, (editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli)
- Bursa 2007. Şemsuddin Muhammed b. Yusuf es-Sâlihî eş-Şâmî, Sübülü’l-hüdâ ve’reşâd fî sîreti hayri’l-ibâd, I-XII, Beyrut 1414.
- Takiyuddin Ahmed b. Abdilhalîm İbn Teymiyye, İktidâu's-sırati'l-müstakîm limuhâlefeti ashâbi'l-cahîm, I-II, Beyrut 1419.
- Tevfik Yücedoğru, “İnanç Esasları Açısından Vesîletü’n-Necât” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 210-218,
- (editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli) Bursa 2007. Vedat S. Ahmed, “Bulgaristan'da Dinî Kimliğin Korunmasında Mevlidin Rolü” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
- (16-17 Nisan 2009 Bursa) s. 434-445, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) s. 441. Yahya b. Şeref en-Nevevî, Tehzîbu’l-esmâ ve’l-luğât, I-IV, Beyrut, ts. I 23;
Toplam 47 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Temmuz 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 18 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
İlmî Tedrîsâtın Tertîbi Üzerine…
Her düşünce ve tasavvur, kendi iç bütünlüğü içerisinde bir ilim telâkkîsine sahiptir. İslâmî ilim geleneği de kendi bütünlüğü içerisinde bu telâkkîyi önce inşâ sonra ikmâl etmiştir. Hayatın tabi akışı içerisinde ihtiyaçlar zuhûr ettikçe önce ilmî geleneğinin alt yapısını teşkil edecek ve istidlâle medâr olacak davranış ve deliller cem‘ ve tasnif edilmiş, sonra bunlar konularına göre taksime tabi tutulmuştur. İslâmî ilimlerin teşekkülünün ilk merhalesini teşkil eden cem‘ dönemi diyebileceğimiz bu sürecin ardından yeni bir telif sürecine intikâl edilmiştir.
İlim dallarının birbirinden ayrışmaya başladığı, konularının kendine haslığı göz önünde bulundurularak hususî eserlerde toplanmaya başlandığı birkaç yüzyıl devam eden bir sürecin ardından, özellikle farklı medeniyetlere ve dinlere mensup kişilerin Müslüman olmaları ile birlikte, onların sahip olduğu birikim ile İslâmî ilimlerin her birinin sahip olduğu kazanımlar mezcedilmeye başlandı. Dolayısıyla tasnif dönemi diyebileceğimiz bu süreci ikinci bir adım, imtizâcın hâsıl ettiği müktesebâtı ise tefekküre doğru atılan ilk adım olarak değerlendirmek mümkündür.
İlim dallarının, malumâta dayalı inşâdan tefekküre dayalı tasavvura geçişinde söz konusu ara merhale çok önemli bir tesir icra etmiştir. Bugün İslâmî düşüncenin tefekkür temellerinin sağlamlaştırıldığı merhale ve her türlü adımın atıldığ süreç ‘öteki ile karşılaşmanın kazanımlarının’ bize ait tasavvura uygun bir dönüşüme tabi tutulmasından sonra kurgulanmıştır. Öteki ile karşılaşma dönemi diyebileceğimiz bu merhalede mevcut kazanımları edinip üstlenmek, bir ilmi ilim yapan cihet-i vahdesini tespit, konu ve mesâilindeki farklılaşma dolayısıyla yeni ilim dallarının teşekkülü ve küllî tefekkür geleneğinin vazgeçilmez bir parçası olması şeklinde tezâhür etmiştir.
Tefekkür geleneğimizin içinde yer alan ilim ehlinin, bu küllî tasavvuru idrâk etmesi ve tasavvuru teşkil eden bir duruşa sahip olması, mensuplarından söz konusu tasavvuru üstlenecek insanları/ilim ehlini yetiştirmesine bağlıdır. Bu da, içinde doğulan tasavvurun, hâli hazırda ve gelecekte üstlenilip sürdürülmesi için atılması gereken doğru adımları tespit ve tatbik ile mümkündür.
Geleceği kurgulayacak ilim ehlinin, içinden geldiği toplumdan edindiği ortalama müktesebâtla yetinmeksizin, tedrîs ve ta‘lîm sürecinde işaret edilen ilim dallarından her birinin ‘içselleştirerek’ elde edilmesi umulan kazanımlarını ikmâl etmesi gerekir. Dil, mantık ve irfân birlikteliğinin hâsıl ettiği usûlün kazanımlarının özümsemesi, kendisinde bir küllî tasavvur ve duruşun zâtında vücut bulması bize ait tasavvurun hâsıl olmasının vazgeçilmez yoludur.
Bütünüyle Batı esaslı eğitim-öğretim değerler manzûmesinin kurgulayıp kontrol ettiği dinî eğitim; her şeyden önce bize ait tasavvuru terk etmeyi öncelemiş, ikinci olarak bidâyetten itibaren tedrîs sürecini izleyip kâmil manada içselleştirerek bir tasavvur oluşumunu imkânsız hâle getirmiştir. Bugün, gerek yaygın gerekse örgün din tasavvurunun teşekkülünü sağlayan diyanet, ilâhiyat ve kendine ait tasavvuru keşfedip sürdürememiş medrese-dergâh camiası, farkında olmadan Batı değerler manzûmesi üzerinden ve müsaade edilen sınırlar içerisinde kalan bir tasavvur üretmektedir. Üretilen ‘yeni tasavvurun’ i‘tikâdî, amelî ve zihnî anlamda ilim geleneğimize aykırı bir mahiyet arz etmesi, ötekine ait değerleri destekleyici vasfından kaynaklanmaktadır.
İşaret edilen hususların farkında olarak yayın faaliyetlerini sürdüren Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile kendi duruşumuzu ve müşterek tasavvurumuzu keşfe gayret gösteren arayışlara imkân sunmayı önemsiyoruz. Bir başka deyişle, tereddüt ve sapmaların farkına vararak seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunun idrâki içerisindeyiz. Dolayısıyla aklî, kalbî ve zihnî tekâmülü hâsıl eden usûl tasavvurumuzun öncelenmesi, malûmâtın bu tasavvura göre yorumlanması gerektiğini müdrikiz.
Yayın hayatımızın ikinci yirmi yılı içerisinde, faaliyetlerimizi kesintisiz sürdürerek geride bıraktığımız yirmi iki yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu sayısında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilmî, irfânî ve nazarî alanlara ta‘alluk eden ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. Araştırmacı ve akademisyenlerimizin müktesebâtını yansıtan tetkikler, araştırma notları, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Makaleleriniz ve araştırmalarınızla sağladığınız destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) kendini keşif gayreti içerisinde olan ilim ehlince bize iletilen her türlü talebe açık olup bütün imkânlarımızı kullanarak talepte bulunanları desteklemeye çalışacağımızın bilinmesini isteriz.
Geride bıraktığımız kesintisiz yirmi iki yıl ve kırk üç sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz.
Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...
İbrahim HATİBOĞLU
Her düşünce ve tasavvur, kendi iç bütünlüğü içerisinde bir ilim telâkkîsine sahiptir. İslâmî ilim geleneği de kendi bütünlüğü içerisinde bu telâkkîyi önce inşâ sonra ikmâl etmiştir. Hayatın tabi akışı içerisinde ihtiyaçlar zuhûr ettikçe önce ilmî geleneğinin alt yapısını teşkil edecek ve istidlâle medâr olacak davranış ve deliller cem‘ ve tasnif edilmiş, sonra bunlar konularına göre taksime tabi tutulmuştur. İslâmî ilimlerin teşekkülünün ilk merhalesini teşkil eden cem‘ dönemi diyebileceğimiz bu sürecin ardından yeni bir telif sürecine intikâl edilmiştir.
İlim dallarının birbirinden ayrışmaya başladığı, konularının kendine haslığı göz önünde bulundurularak hususî eserlerde toplanmaya başlandığı birkaç yüzyıl devam eden bir sürecin ardından, özellikle farklı medeniyetlere ve dinlere mensup kişilerin Müslüman olmaları ile birlikte, onların sahip olduğu birikim ile İslâmî ilimlerin her birinin sahip olduğu kazanımlar mezcedilmeye başlandı. Dolayısıyla tasnif dönemi diyebileceğimiz bu süreci ikinci bir adım, imtizâcın hâsıl ettiği müktesebâtı ise tefekküre doğru atılan ilk adım olarak değerlendirmek mümkündür.
İlim dallarının, malumâta dayalı inşâdan tefekküre dayalı tasavvura geçişinde söz konusu ara merhale çok önemli bir tesir icra etmiştir. Bugün İslâmî düşüncenin tefekkür temellerinin sağlamlaştırıldığı merhale ve her türlü adımın atıldığ süreç ‘öteki ile karşılaşmanın kazanımlarının’ bize ait tasavvura uygun bir dönüşüme tabi tutulmasından sonra kurgulanmıştır. Öteki ile karşılaşma dönemi diyebileceğimiz bu merhalede mevcut kazanımları edinip üstlenmek, bir ilmi ilim yapan cihet-i vahdesini tespit, konu ve mesâilindeki farklılaşma dolayısıyla yeni ilim dallarının teşekkülü ve küllî tefekkür geleneğinin vazgeçilmez bir parçası olması şeklinde tezâhür etmiştir.
Tefekkür geleneğimizin içinde yer alan ilim ehlinin, bu küllî tasavvuru idrâk etmesi ve tasavvuru teşkil eden bir duruşa sahip olması, mensuplarından söz konusu tasavvuru üstlenecek insanları/ilim ehlini yetiştirmesine bağlıdır. Bu da, içinde doğulan tasavvurun, hâli hazırda ve gelecekte üstlenilip sürdürülmesi için atılması gereken doğru adımları tespit ve tatbik ile mümkündür.
Geleceği kurgulayacak ilim ehlinin, içinden geldiği toplumdan edindiği ortalama müktesebâtla yetinmeksizin, tedrîs ve ta‘lîm sürecinde işaret edilen ilim dallarından her birinin ‘içselleştirerek’ elde edilmesi umulan kazanımlarını ikmâl etmesi gerekir. Dil, mantık ve irfân birlikteliğinin hâsıl ettiği usûlün kazanımlarının özümsemesi, kendisinde bir küllî tasavvur ve duruşun zâtında vücut bulması bize ait tasavvurun hâsıl olmasının vazgeçilmez yoludur.
Bütünüyle Batı esaslı eğitim-öğretim değerler manzûmesinin kurgulayıp kontrol ettiği dinî eğitim; her şeyden önce bize ait tasavvuru terk etmeyi öncelemiş, ikinci olarak bidâyetten itibaren tedrîs sürecini izleyip kâmil manada içselleştirerek bir tasavvur oluşumunu imkânsız hâle getirmiştir. Bugün, gerek yaygın gerekse örgün din tasavvurunun teşekkülünü sağlayan diyanet, ilâhiyat ve kendine ait tasavvuru keşfedip sürdürememiş medrese-dergâh camiası, farkında olmadan Batı değerler manzûmesi üzerinden ve müsaade edilen sınırlar içerisinde kalan bir tasavvur üretmektedir. Üretilen ‘yeni tasavvurun’ i‘tikâdî, amelî ve zihnî anlamda ilim geleneğimize aykırı bir mahiyet arz etmesi, ötekine ait değerleri destekleyici vasfından kaynaklanmaktadır.
İşaret edilen hususların farkında olarak yayın faaliyetlerini sürdüren Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile kendi duruşumuzu ve müşterek tasavvurumuzu keşfe gayret gösteren arayışlara imkân sunmayı önemsiyoruz. Bir başka deyişle, tereddüt ve sapmaların farkına vararak seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunun idrâki içerisindeyiz. Dolayısıyla aklî, kalbî ve zihnî tekâmülü hâsıl eden usûl tasavvurumuzun öncelenmesi, malûmâtın bu tasavvura göre yorumlanması gerektiğini müdrikiz.
Yayın hayatımızın ikinci yirmi yılı içerisinde, faaliyetlerimizi kesintisiz sürdürerek geride bıraktığımız yirmi iki yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu sayısında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilmî, irfânî ve nazarî alanlara ta‘alluk eden ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. Araştırmacı ve akademisyenlerimizin müktesebâtını yansıtan tetkikler, araştırma notları, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Makaleleriniz ve araştırmalarınızla sağladığınız destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) kendini keşif gayreti içerisinde olan ilim ehlince bize iletilen her türlü talebe açık olup bütün imkânlarımızı kullanarak talepte bulunanları desteklemeye çalışacağımızın bilinmesini isteriz.
Geride bıraktığımız kesintisiz yirmi iki yıl ve kırk üç sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz.
Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...
İbrahim HATİBOĞLU