Öz
Anahtar Kelimeler
Usūl Usûlü Hadîs Birgivî Risâletün fī Usūlü’l-Hadîs Usûllerin Müşterek Zemîni.
Kaynakça
- Arslan Ali, “Hadis Usûlü-Mantık İlişkisi (Nüzhetü’n-Nazar Özelinde”, Amasya İlahiyat Dergisi, Aralık 2019, 13, 115-141;
- Birgivî Mehmed Efendi, Risâletün fî Usûli’l-Hadîs, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, ss. 40-46;
- Dâvûd-i Karsî, Şerhun ‘alâ metni Usûli’l-Hadîs li’l-Birgivî, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, 01-39;
- Görgün, Tahsin, “Molla Fenârî: Düşüncesi”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2005, XXX, ss. 247-248;
- Görgün Tahsin, “Klasik Türk Düşüncesinin (Osmanlı Düşüncesinin) Temel Meseleleri ve Molla Fenârî”, Uluslararası Molla Fenârî Sempozyumu: International Symposium on Molla Fanari: (4-6 Aralık 2009 Bursa) Bildiriler, Bursa: Bursa Büyük Şehir Belediyesi, 2010, s. 181;
- Köksal, A. Cüneyt, Fıkıh Usûlünün Mâhiyeti ve Gâyesi, İstanbul: İSAM Yayınları 2008;
- Tekin, Kenan, “Cihet-i Vahde Tartışmaları Bağlamında 18. Yüzyıl Osmanlı İlim Düşüncesi”, Sahn-ı Semân’dan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler XVIII. Yüzyıl, 1. baskı, İstanbul 2018, ss. 23/45.
Öz
Anahtar Kelimeler
Usūl Usûlü Hadîs Birgivî Risâletün fī Usūlü’l-Hadîs Usûllerin Müşterek Zemîni.
Kaynakça
- Arslan Ali, “Hadis Usûlü-Mantık İlişkisi (Nüzhetü’n-Nazar Özelinde”, Amasya İlahiyat Dergisi, Aralık 2019, 13, 115-141;
- Birgivî Mehmed Efendi, Risâletün fî Usûli’l-Hadîs, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, ss. 40-46;
- Dâvûd-i Karsî, Şerhun ‘alâ metni Usûli’l-Hadîs li’l-Birgivî, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, 01-39;
- Görgün, Tahsin, “Molla Fenârî: Düşüncesi”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2005, XXX, ss. 247-248;
- Görgün Tahsin, “Klasik Türk Düşüncesinin (Osmanlı Düşüncesinin) Temel Meseleleri ve Molla Fenârî”, Uluslararası Molla Fenârî Sempozyumu: International Symposium on Molla Fanari: (4-6 Aralık 2009 Bursa) Bildiriler, Bursa: Bursa Büyük Şehir Belediyesi, 2010, s. 181;
- Köksal, A. Cüneyt, Fıkıh Usûlünün Mâhiyeti ve Gâyesi, İstanbul: İSAM Yayınları 2008;
- Tekin, Kenan, “Cihet-i Vahde Tartışmaları Bağlamında 18. Yüzyıl Osmanlı İlim Düşüncesi”, Sahn-ı Semân’dan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler XVIII. Yüzyıl, 1. baskı, İstanbul 2018, ss. 23/45.
Öz
Anahtar Kelimeler
Usūl Usûlü Hadîs Birgivî Risâletün fī Usūlü’l-Hadîs Usûllerin Müşterek Zemîni.
Kaynakça
- Arslan Ali, “Hadis Usûlü-Mantık İlişkisi (Nüzhetü’n-Nazar Özelinde”, Amasya İlahiyat Dergisi, Aralık 2019, 13, 115-141;
- Birgivî Mehmed Efendi, Risâletün fî Usûli’l-Hadîs, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, ss. 40-46;
- Dâvûd-i Karsî, Şerhun ‘alâ metni Usûli’l-Hadîs li’l-Birgivî, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, 01-39;
- Görgün, Tahsin, “Molla Fenârî: Düşüncesi”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2005, XXX, ss. 247-248;
- Görgün Tahsin, “Klasik Türk Düşüncesinin (Osmanlı Düşüncesinin) Temel Meseleleri ve Molla Fenârî”, Uluslararası Molla Fenârî Sempozyumu: International Symposium on Molla Fanari: (4-6 Aralık 2009 Bursa) Bildiriler, Bursa: Bursa Büyük Şehir Belediyesi, 2010, s. 181;
- Köksal, A. Cüneyt, Fıkıh Usûlünün Mâhiyeti ve Gâyesi, İstanbul: İSAM Yayınları 2008;
- Tekin, Kenan, “Cihet-i Vahde Tartışmaları Bağlamında 18. Yüzyıl Osmanlı İlim Düşüncesi”, Sahn-ı Semân’dan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler XVIII. Yüzyıl, 1. baskı, İstanbul 2018, ss. 23/45.
Öz
Anahtar Kelimeler
Usūl Usûlü Hadîs Birgivî Risâletün fī Usūlü’l-Hadîs Usûllerin Müşterek Zemîni.
Kaynakça
- Arslan Ali, “Hadis Usûlü-Mantık İlişkisi (Nüzhetü’n-Nazar Özelinde”, Amasya İlahiyat Dergisi, Aralık 2019, 13, 115-141;
- Birgivî Mehmed Efendi, Risâletün fî Usûli’l-Hadîs, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, ss. 40-46;
- Dâvûd-i Karsî, Şerhun ‘alâ metni Usûli’l-Hadîs li’l-Birgivî, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, 01-39;
- Görgün, Tahsin, “Molla Fenârî: Düşüncesi”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2005, XXX, ss. 247-248;
- Görgün Tahsin, “Klasik Türk Düşüncesinin (Osmanlı Düşüncesinin) Temel Meseleleri ve Molla Fenârî”, Uluslararası Molla Fenârî Sempozyumu: International Symposium on Molla Fanari: (4-6 Aralık 2009 Bursa) Bildiriler, Bursa: Bursa Büyük Şehir Belediyesi, 2010, s. 181;
- Köksal, A. Cüneyt, Fıkıh Usûlünün Mâhiyeti ve Gâyesi, İstanbul: İSAM Yayınları 2008;
- Tekin, Kenan, “Cihet-i Vahde Tartışmaları Bağlamında 18. Yüzyıl Osmanlı İlim Düşüncesi”, Sahn-ı Semân’dan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler XVIII. Yüzyıl, 1. baskı, İstanbul 2018, ss. 23/45.
Öz
Anahtar Kelimeler
Usūl Usûlü Hadîs Birgivî Risâletün fī Usūlü’l-Hadîs Usûllerin Müşterek Zemîni.
Kaynakça
- Arslan Ali, “Hadis Usûlü-Mantık İlişkisi (Nüzhetü’n-Nazar Özelinde”, Amasya İlahiyat Dergisi, Aralık 2019, 13, 115-141;
- Birgivî Mehmed Efendi, Risâletün fî Usûli’l-Hadîs, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, ss. 40-46;
- Dâvûd-i Karsî, Şerhun ‘alâ metni Usûli’l-Hadîs li’l-Birgivî, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, 01-39;
- Görgün, Tahsin, “Molla Fenârî: Düşüncesi”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2005, XXX, ss. 247-248;
- Görgün Tahsin, “Klasik Türk Düşüncesinin (Osmanlı Düşüncesinin) Temel Meseleleri ve Molla Fenârî”, Uluslararası Molla Fenârî Sempozyumu: International Symposium on Molla Fanari: (4-6 Aralık 2009 Bursa) Bildiriler, Bursa: Bursa Büyük Şehir Belediyesi, 2010, s. 181;
- Köksal, A. Cüneyt, Fıkıh Usûlünün Mâhiyeti ve Gâyesi, İstanbul: İSAM Yayınları 2008;
- Tekin, Kenan, “Cihet-i Vahde Tartışmaları Bağlamında 18. Yüzyıl Osmanlı İlim Düşüncesi”, Sahn-ı Semân’dan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler XVIII. Yüzyıl, 1. baskı, İstanbul 2018, ss. 23/45.
Öz
Bu makalede, genelde İslâmî ilimlerin, özelde de hadis usûlünün müşterek zemîni tetkike konu edilmiştir. Tarih boyunca dinî ilimlere dair usûl eserleri alan içi ve alanlar arası bir mukayeseye tabi tutulduğunda her birinin gelişim süreçlerinin birkaç asra yayıldığı görülür. Yine, gelinen noktanın aşılıp mâhiyeti itibariyle insicamlı bir yapıya kavuşmasının ve dönüşerek ‘meleke kazandıran’ bir niteliğe erişmesinin de ancak birkaç insan ömründe gerçekleştiği bir vâkıadır. Buradan hareketle, ilk müstakil hadis usûlü eserlerinin ancak hicrî IV. yüzyılda te’lif edilmeye başlandığı, ancak yaklaşık birer asırlık süreçlerin sonunda fark edilir vasıflara kavuştuğu söylenebilir. Tarih içerisinde yaşanan, usûlün mahiyetine yönelik bu değişim süreçlerini hadis ilmi bağlamında mustalahu’l-hadîs, ‘ulûmü’l-hadîs, usûlü’l-hadîs şeklinde sıralamak mümkündür. Bu çalışmanın konusunu teşkil eden ‘usûlün müşterek zemîni’ daha ziyade, hicrî IX. asırda te’lif edilen eserlerle başlamış ve yaklaşık beş asır boyunca te’lif edilmiş eserlerde kendisini göstermiştir. Yine bu zaman diliminde te’lif edilen usûller kendilerini tek bir alanla sınırlı tutmamış, kendi içinde ve diğer usûllerle güçlü bağlar kurmak suretiyle, usûlün mahiyetini alabildiğine zenginleştirmeyi başarmışlardır. Kendi içinde insicamlı bir bütünlük arz eden bu yaklaşım, en muhtasar hanefî usûl eserlerinden biri olan Birgivî’ye ait Risâletün fî Usûli’l-Hadîs’inden gösterilen örneklerle ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Usūl Usûlü Hadîs Birgivî Risâletün fī Usūlü’l-Hadîs Usûllerin Müşterek Zemîni.
Kaynakça
- Arslan Ali, “Hadis Usûlü-Mantık İlişkisi (Nüzhetü’n-Nazar Özelinde”, Amasya İlahiyat Dergisi, Aralık 2019, 13, 115-141;
- Birgivî Mehmed Efendi, Risâletün fî Usûli’l-Hadîs, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, ss. 40-46;
- Dâvûd-i Karsî, Şerhun ‘alâ metni Usûli’l-Hadîs li’l-Birgivî, İstanbul: Şeriketü’t-Tab‘iyye 1288, 01-39;
- Görgün, Tahsin, “Molla Fenârî: Düşüncesi”, Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2005, XXX, ss. 247-248;
- Görgün Tahsin, “Klasik Türk Düşüncesinin (Osmanlı Düşüncesinin) Temel Meseleleri ve Molla Fenârî”, Uluslararası Molla Fenârî Sempozyumu: International Symposium on Molla Fanari: (4-6 Aralık 2009 Bursa) Bildiriler, Bursa: Bursa Büyük Şehir Belediyesi, 2010, s. 181;
- Köksal, A. Cüneyt, Fıkıh Usûlünün Mâhiyeti ve Gâyesi, İstanbul: İSAM Yayınları 2008;
- Tekin, Kenan, “Cihet-i Vahde Tartışmaları Bağlamında 18. Yüzyıl Osmanlı İlim Düşüncesi”, Sahn-ı Semân’dan Dârülfünûn’a Osmanlı’da İlim ve Fikir Dünyası Âlimler, Müesseseler ve Fikrî Eserler XVIII. Yüzyıl, 1. baskı, İstanbul 2018, ss. 23/45.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 20 Sayı: 2 |
Kaynak Göster
İslâm ilim geleneği, ihtiva ve temsil ettiği zâhirî, aklî, felsefî ve irfânî zenginliği ile küllî bir gerçekliği yansıtmaktadır. Söz konusu zenginlik alanlarının her birisi meşrûiyyetini, kendi usûlü dairesinde hakikat arayışı süreci içerisinde bulunuşuyla temellendirmektedir. Başlı başlarına müstakil birer ilim dalı olmaları ve bunun neticesinde tarifi, gayesi ve mesâili itibariyle sınırları belirgin olsa da, ortak bir tasavvura aracılık etmeleri dolayısıyla kaçınılmaz biçimde, bünyesinde sair ilimlerle kendi zaviyelerinden müştereklikler barındırır. Ne var ki, kendine has mesâildeki farklılaşmalar, bütünün temsil ettiği küllî tasavvurun varlığına engel değildir.
Geçmişte ve günümüzde, geleneğin bu yönü gözden kaçırıldığında, ilimler arası irtibat, sözü edilen müştereklikler üzerinden değil, ayrışmalardan hareketle kurulmaya çalışılmıştır. Esasen İslâm ilim geleneğini, ilimler arası iç çekişmelerin ve tartışmaların odağı olarak görmek böyle bir yaklaşım neticesinde ortaya çıkmıştır. Kadîm ilim geleneğimizi fikrî karışıklığın odağı olarak görme zafiyetini sadece şarkiyat geleneğinin bir refleksi imiş gibi kabul etmek kolaycı bir yaklaşımdır. Şarkiyat geleneği ‘ötekinin duruşunu’ temsil ettiği için dikkate alınması ve zafiyetlerine odaklanılması gereken, ‘öteki’lerin dışında kalanlar, yani ‘biz’ olmalıyız.
İlim ehli taifeyi teşkil eden bizlerin bu süreçte yapması gereken, dışardan ve çatışma odaklı yaklaşımı bir yana bırakıp; kendilerini İslâm tasavvurunu zayıflatmaya adamış kişilerin yöntemlerinin üst dilini keşfederek, benzer hatalara düşmekten kurtulmak, muhtelif ilimleri aynı müştereklikte cem eden kadîm geleneğimizin üst tasavvuruna odaklanmaktır.
İslâm toplumu olarak, fikrî hamlemizi gerçekleştirmemiz, körü körüne taklîdi bir yana bırakıp, bize ait değerler manzumemizi keşfetmemize bağlıdır. Modern çağın bilgi üzerindeki bizi kuşatan tahakkümü ve kendi değerlerini bize taşıyan imkânlarını ‘mihengimize’ vurmadan özümseme, bizi sürekli olarak kimliğimizden uzaklaştırmaktadır. Günümüzde öğrendiğimiz en önemli esas, ‘bilginin/ma‘lûmâtın’ kutsallığı iddiasıdır. Oysa her dönemde, mukaddes olan hakikat ve ma‘rifettir. Bir başka ifade ile varlığımız meşrûiyyetini bilgi peşinde koşmamızdan değil, hakikat yolcusu olmamızdan almalıdır.
Doğru yanlış her türlü bilginin kutsanması sebebiyledir ki, arama motorları ve sosyal medya plâtformaları üzerinden paylaşılan veriler, tıpkı, geçmişte ilimler ve ilim ehli arasında sadece ma‘lûmâta odaklanıldığında, ilimler arasındaki müşterek zeminin fark edilememesi ve İslâm tarihinin çatışmalar tarihi şeklinde algılanması gibi, bir ölçüye vurulmaksızın yaygınlığı nisbetinde doğru ve tayin edici bir konum ihrâz etmiştir. Bizler geçmişin ve günümüzün tecrübesinden istifade ederek, tekrar aynı hataya düşmediğimizden emin olmalıyız.
Şu halde, ilim ehline düşen, öncelikle ilimlerin usûlleri ve telif tarzlarının müşterekliğini temin eden ‘üst dilini’; bir başka ifade ile ‘küllî tasavvurunu’ keşfe yönelik gayretlerini arttırmaktır. İlmin bugünkü temsilcilerinin, İlâhî hakîkati zâhirî, aklî, rûhî, kalbî, irfânî plânda idrak için ömür tüketen geçmiş âlim, hakîm ve ârifler ile eserler üzerinden bağ kurmak suretiyle, onların arayış tecrübelerinden istifade etmeleri, ilimleri kuşatan küllî tasavvurun idrâkini mümkün kılacaktır. Bizi küllî tasavvura ulaştıracak olan vasıta, bazen dilin sunduğu imkânlar, bazen akıl, mantık ve felsefenin hâsıl ettiği kazanımlar, bazen de kalbin ve irfânî geleneğin ulaştığı hakikatler olabilecektir.
Bütün bu hususların arayışı içerisinde olan, Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile de, bize ait duruşa ve müşterek tasavvuru keşfin zaruretine dikkat çekmeyi kaçınılmaz görüyoruz. Bir başka ifade ile, tedbirimizi alıp, tedârikimizi ikmâl ederek seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunu fark ederek, ‘cihet-i vahdemizi’ yeniden hatırlamalı, uydu olmaktan, ezilmişlikten kurtulmalı, kendimize ait usûl, ulemâ ve kitâbiyâta dönmeli, ilmî düşünüşümüzü yeniden ‘âlî tasavvurumuza’ uygun hâle getirmeliyiz.
Kırk ikinci sayımızla, akademik dergicilikte kemâle erdiğimizin göstergesi olarak, kesintisiz yayın hayatını sürdürerek, geride bıraktığımız ilk yirmi yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu nüshasında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. İslâm coğrafyasının uzak diyarlarının tasavvurlarını bize sunan makaleler, eser tetkikleri, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) işaret edilen hususlarda bize iletilen her türlü talebe açık olup, bütün imkânlarını kullanarak arzu edilen hususlarda yazarlarımızın yanında olmaya çalışacaktır.
Geride bıraktığımız yirmi yıl ve kırk iki sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran hayatta olan ve ahirete irtihal eden bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken, bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz. Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...
İbrahim HATİBOĞLU