Reading Translator as the “Subject of Production” Through Post-Structuralist Approaches: Las Meninas Painting in Focus*

Yıl 2023, , 487 - 503, 27.12.2023

Yasine Çetin Eylek , Fusun Ataseven

https://doi.org/10.32600/huefd.1248744

Öz

The aim of this study is to revisit translator as the “subject of production” (Barthes, 2017, s. 177) through painting readings in the light of post-structuralist approaches. The starting point of the study is the assumption that paintings as visual representation can be analysed as “discourse” (Barthes, 2017, s. 125), and be read as “writerly text” (Barthes, 2016a, s. 16). For this reason, the elicitations regarding language and meaning in the post-structuralism are interpreted with Roland Barthes’s concepts of “writing”, “text” and “subject” (Barthes, 2017, s. 176) which he addressed within the context of painting. This is followed by the communication of findings with reader and translator. Diego Rodríguez de Silva y Velázquez’s Las Meninas (1656) painting which is one of the most famous masterpieces in Western art, is the corpus of the study and it is read as “writerly text” in line with the reader-oriented view. Michel Foucault’s “Las Meninas” to which he devoted the first entire chapter of his The Order of Things: An Archeology of the Human Sciences is postulated as a translation of the painting. The painting’s discourse of sovereignty is analysed within perspective and representation readings from different subjects’ points of view, and is discussed on the basis of center problematized. Based on the foci of these discussions, the emerging dynamic nature of meaning in the painting and the function of the reader and translator are reinterpreted through Foucault’s translation. The analysis indicates that Foucault is not merely a translator translating the language of painting into natural one, but he is also a “subject of production” reproducing the meaning. In sum, the study emphasizes interrelation between painting, text and translation within the frame of “reproduction” and “writerly text”, and contributes to further theoretical research in which the translator will be studied in different contexts.

Anahtar Kelimeler

translation studies, Las Meninas, meaning in post-structuralism, painting as a writerly text, reproduction

Yapısalcılık Sonrası Yaklaşımlar Doğrultusunda Çevirmeni “Üretimin Öznesi” Olarak Okumak: Las Meninas Tablosu Odağında Bir İnceleme

Öz

Bu makalenin amacı çevirmeni yapısalcılık sonrası yaklaşımlar ışığında resim okumaları aracılığıyla “üretimin öznesi” (Barthes, 2017, s. 177) olarak yeniden ele almaktır. Çalışmanın çıkış noktası, görsel bir temsil olarak resmin bir “söylem” (Barthes, 2017, s. 125) olarak çözümlenebileceği ve “yazılabilir” (Barthes, 2016a, s. 16) bir metin olarak okunabileceği düşüncesidir. Buradan hareketle, yapısalcılık sonrası yaklaşımın dil ve anlama yönelik çıkarımları, Roland Barthes’ın resim bağlamında irdelediği “yazı”, “metin” ve “özne” (Barthes, 2017, s. 176) kavramlarıyla yorumlanmakta, bunların okur ve çevirmen ile ilişkisi kurulmaya çalışılmaktadır. Batı sanatının başyapıtlardan biri olan Diego Rodríguez de Silva y Velázquez’in Las Meninas [Nedimeler] (1656) tablosu çalışmanın inceleme nesnesidir ve okur odaklı bir bakış açısıyla “yazılabilir metin” olarak ele alınmaktadır. Michel Foucault’nun Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi adlı kitabındaki “Arkadan Gelenler” başlıklı yazısı ise eserin çevirisi olarak kabul edilmektedir. Las Meninas eserinin egemenlik söylemi, tuvale bakan birbirinden farklı öznelerin perspektif ve temsil çerçevesindeki okumaları doğrultusunda çözümlenmektedir ve “merkez” sorunsalı temelinde tartışmaya açılmaktadır. Bu tartışmaların önemli noktalarına yapılan vurguların sonucu olarak ortaya çıkan anlamın devingenliği, okurun ve çevirmenin bu noktada işlevi Foucault çevirisi üzerinden yeniden yorumlanmaktadır. İncelemenin sonunda, Foucault’nun resmin dilini doğal bir dile çevirdiği için sadece çevirmen olarak değil, anlamı yeniden üretmesi nedeniyle “üretimin öznesi” olarak da tanımlanabileceği öne sürülmektedir. Nitekim resim, metin ve çeviri arasında “yazılabilir metin” ve “yeniden üretim” kavramları temelinde kurulabilecek bir ilişkiselliğin vurgulandığı bu çalışmanın, çevirmenin inceleneceği kuramsal içerikli çalışmalara katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

çeviribilim, Las Meninas, yapısalcılık sonrasında anlam, yazılabilir bir metin olarak resim, yeniden üretim

Kaynakça

• Almond, I. (2016). İbni Arabî ve Derrida: tasavvuf ve yapısöküm. (K. Filiz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Arasse, D. (2016). Yakın bakış: resim okumaları. (O. Türkay, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Barthes, R. (1977). Image, music, text. (S. Heath, Çev.). New York: Hill & Wang.
• Barthes, R. (1981). Theory of the text. R. Young (Yay. haz.), Untying the text: a poststructuralist reader (ss. 31-47) içinde. Londra: Routledge.
• Barthes, R. (2016a). S/Z. (S. Öztürk Kasar, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Barthes, R. (2016b). Yazı üzerine çeşitlemeler & Metnin hazzı. (Ş. Demirkol, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2017). Görüntünün retoriği, sanat ve müzik. (A. Koş ve Ö. Albayrak, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2018). Göstergebilimsel serüven. (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Best, S. ve Kellner, D. (2016). Postmodern teori: eleştirel sorgulamalar. (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bouc, P. (2020). The sacred geometry of Velázquez’s Las Meninas. Leonardo, 53(5), 515-521.
• Cañizares-Esguerra, J. (2021). Clay Vessels. M. Thurner ve J. Pimentel (Yay. haz.), New World Objects of Knowledge (s. 91-95) içinde. Londra: University of London Press. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/j.ctv1vbd275.17
• Damisch, H. (1994). The origin of perspective. (J. Goodman, Çev.). Massachusetts: The MIT Press.
• de Rynck, P. (2020). Resim nasıl okunur / Eski ustalardan dersler. (G. Karasu ve N. S. Yüzgüller, Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Derrida, J. (1977). Signature event context. (S. Weber, Çev.). Illinois: Northwestern University Press.
• Derrida, J. (2020). Yazı ve fark. (P. B. Yalım, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Foucault, M. (2017). Kelimeler ve şeyler: insan bilimlerinin bir arkeolojisi. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Kahr, M. M. (1975). Velázquez and Las Meninas. The Art Bulletin, 57(2), 225-246. doi: 10.2307/3049372
• Koskinen, K. (1994). (Mis)Translating the untranslatable: the impact of deconstruction and post-structuralism on translation theory. Meta: Journal des traducteurs / Meta: Translators’ Journal, 39(3), 446-452. doi: 10.7202/003344ar
• Martin, J. R. (1977). Baroque. New York: Harper & Row.
• Panofsky, E. (2017). Perspektif: simgesel bir biçim. (Y. Tükel, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Schmitter, A. M. (1996). Picturing power: representation and Las Meninas. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 54(3), 255-268. doi: 10.2307/431627
• Searle, J. R. (1980). “Las Meninas” and the paradoxes of pictorial representation. Critical Inquiry, 6(3), 477-488. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1343104
• Snyder, J. ve Cohen, T. (1980). Reflexions on “Las Meninas”: paradox lost. Critical Inquiry, 7(2), 429-447. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1343136
• Snyder, J. (1985). “Las Meninas” and the mirror of the prince. Critical Inquiry, 11(4), 539-572. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1343417
• Stratton-Pruitt, S. L. (2003). Velázquez’s Las Meninas. Cambridge: Cambridge University Press.
• Taburoğlu, Ö. (2016). Resim, söz, yazı: imge yaratmanın ve bozmanın yolları. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Velázquez, D. ve Russel, P. (2016). Delphi masters of art: complete works of Diego Velazquez. Delphi Classics Publishing Limited. Erişim adresi: www.delphiclassics.com
• Volk, M. C. (1978). On Velazquez and the liberal arts. The Art Bulletin, 60(1), 69-87. doi: 10.1080/00043079.1978.10787516
• Williams, J. (2014). Understanding poststructuralism. Oxon: Routledge.