Implementing England’s Ottoman Policy in Kayseri: Two Meetings of the English Consuls with Kozanoğlu

Yıl 2024, , 287 - 304, 28.06.2024

Necmettin Durmuş

https://doi.org/10.32600/huefd.1376139

Öz

From the 1830s onwards, British consuls in the Ottoman Empire undertook important responsibilities in accordance with Britain’s policy to preserve the integrity of the Ottoman Empire and contribute to the institutional and financial restructuring of the state. Stationed in various regions, these consuls observed the implementation of reforms, reported administrative abuses, and proposed measures to support economic development. When deemed necessary, they also acted as mediators to ensure the submission of centrifugal forces to the soverignty of central government. Consistent with this policy, in 1849 and 1852, Kayseri consuls Henry Suter and James H. Skene held two separate meetings with Çadırcı Mehmed Ağa, who held the official title of Governor of Sis and Cebel-i Kozan, with the aim of preventing the economic decline caused by marauding expeditions of nomadic tribes in the Sanjaks of Kayseri, Maraş and Bozok, and bringing the independently acting Kozanoğlus under the sovereignty of the state. The detailed reports documenting the meetings with Kozanoğlu not only provide detailed information about the Kozanoglus and the geography and demographic aspects of their dominion, but also revealed the greater complexity of the problem in question compared to the initial perception of the British consuls.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Britain, Kayseri, consuls, Henry Suter, James Skene, nomadic tribes, Kozanoğlu

İngiltere’nin Osmanlı Politikasını Kayseri’de Uygulamak: İngiliz Konsoloslarının Kozanoğlu’yla Yaptıkları İki Görüşme

Öz

1830’lardan itibaren İngiltere’nin Osmanlı İmparatorluğu’nun toprak bütünlüğünü korumak ve devletin kurumsal ve mali yapılanmasına katkı sunmak politikası doğrultusunda, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki İngiliz konsoloslar önemli görevler üstlenmişlerdir. Bulundukları bölgelerde Babıâli’nin uygulamaya çalıştığı reformların işleyişini gözlemleyen, suiistimalleri rapor eden, iktisadi gelişmeyi desteklemeye dönük önerilerde bulunan konsoloslar, gerekli gördüklerinde merkezkaç güçlerin merkezi devletin egemenliğine boyun eğmesini sağlamaya yönelik arabuluculuk görevi üstlenmekteydi. Bu politika doğrultusunda, hakimiyeti altındaki göçebe aşiretlerin Kayseri, Maraş ve Bozok’ta gerçekleştirdiği yağma seferlerinin söz konusu bölgelerde yol açtığı iktisadi gerilemenin önüne geçmek ve merkezi devletten bağımsız hareket eden Kozanoğulları’nı devletin egemenliği altına sokmak üzere, 1849 ve 1852 yıllarında Kayseri konsolosları Henry Suter ve James H. Skene, resmî unvanıyla Sis ve Cebel-i Kozan Kaymakamı olan Çadırcı Mehmed Ağa ile iki görüşme gerçekleştirmişlerdir. Kozanoğlu’yla yapılan görüşmeleri detaylı bir şekilde anlatan raporlar, Kozanoğulları’na ve egemenlikleri altındaki coğrafya ve nüfusa dair detaylı bilgiler edinilmesini sağladığı gibi, çözüme kavuşturulmaya çalışılan sorunun, İngiliz konsoloslarının sandığından çok daha karmaşık olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, İngiltere, Kayseri, konsoloslar, Henry Suter, James Skene, göçebeler, Kozanoğlu

Kaynakça

• Albaş, M. (2020). Tanzimat döneminde muhalefet kültürü: Ziya Paşa örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Bailey, F. E. (1940). The economics of British foreign policy, 1825-50. The Journal of Modern History, 12(4), 449-484. https://doi.org/10.1086/236517
• Bailey, F. E. (1942). British policy and the Turkish reform movement: A study in Anglo-Turkish relations 1826-1853. Harvard University Press.
• Barker, W. B. (1862). Cilicia, Its former history and present state. Richard Griffin and Co.
• Beydilli, K. (1998). Hünkâr İskelesi anlaşması. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 18, 588-590.
• Bilirli, T. (2016). Tanzimat dönemi imar meclisleri (1845-1846) [Doktora Tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Cevdet Paşa. (1986). Tezâkir 21-39 (C. Baysun, Yay. haz.). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Davison, R. H. (1992). Britain, the international spectrum, and the eastern question, 1827-1841 New Perspectives on Turkey, 7, 15-35. https://doi.org/10.15184/S0896634600000479
• Dönmez, A. (2014). Osmanlı modernleşmesinde İngiliz etkisi: Diplomasi ve Reform (1833-1841). Kitap Yayınevi.
• Dönmez, A. (2019). The role of James Brant in the process of structural changes in British consulates. ADALYA, 22, 363-379.
• Gezer, S. (2023). Halk bilimi-sözlü tarih ilişkisi bağlamında Avşarlar ile Cadoğlu mücadelesinin sözlü kültüre yansıması. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 16(43), 958-980. https://doi.org/10.12981/mahder.1323972
• Görkem, İ. (2006). Yeni bilgiler ışığında Dadaloğlu bütün şiirleri. E Yayınları.
• İpşirli, M. (2002). Kayseri. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 25, 96-101.
• Kocabaşoğlu, U. (2004). Majestelerinin konsolosları: İngiliz belgeleriyle Osmanlı İmparatorluğu’ndaki İngiliz konsoloslukları (1580-1900). İletişim Yayınları.
• Köse, M. (2015). Kayseri şehri (1830-1860) [Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Kütükoğlu, M. (2013). Balta Limanı’na giden yol Osmanlı-İngiliz münâsebetleri (1580-1850). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Neale, F. A. (1851). Eight years in Syria, Palestine, and Asia Minor, from 1842 to 1850. C. II. Colburn and Co.
• Puryear, V. J. (1969). International economics and diplomacy in the near east: A study of British commercial policy in the Levant 1834-1853. Archon Books.
• Rodkey, F. S. (1929). Lord Palmerston and the rejuvenation of Turkey, 1830-1841. The Journal of Modern History, 1(4), 570-593.
• Rodkey, F. S. (1930). Lord Palmerston and the rejuvenation of Turkey, 1830-1841: Part II, 1839-1841. The Journal of Modern History, 2(2), 193-225.
• Sarıalioğlu, İ. (2017). Stratford Canning’in İstanbul büyükelçiliği (1841-1847) [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Schilcher, L. (2010). Geç Osmanlı Suriye’sinde tahıl ekonomisi ve büyük ölçekli ticarileşme sorunu. Ç. Keyder ve F. Tabak (Yay. haz.), Osmanlı’da toprak mülkiyeti ve ticari tarım içinde (ss. 186-212), Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Skene, J. H. (1864). Rambles in the deserts of Syria and among the Turkomans and Bedaweens. John Murray.
• Yılmaz, Ö. (2023). Batum İngiliz konsolos tardımcısı Frederick Guarracino’nun 1841’de Batum’dan Erzurum’a seyahati. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 9(18), 165-190. https://doi.org/10.31765/karen.1244963
• Yörük, S. (2017). Fırka-i Islâhiye: Cevdet Paşa – Kozan ve Gâvur Dağı ahvâline dâir Lâyiha. İdeal Kültür & Yayıncılık.