Masal Uyarlamalarının Vladimir Propp’un Yaklaşımı ile İncelenmesi “Pamuk Prenses” Masalı Örneği

Yıl 2019, , 122 - 132, 17.06.2019

Derya Perk

https://doi.org/10.32600/huefd.454263

Cited By: 1

Öz

Rus masal bilimci Vladimir Propp, 1928 yılında “Masalın Morfolojisi” adlı eserini ortaya koymuştur. Propp, bu
eserinde masalların yapı özelliklerini belirlemeyi amaçlamıştır. Bunun için de incelediği Rus masallarından yola
çıkarak fonksiyon adını verdiği, masala hareket sağlayan davranışlar veya olaylar belirlemiştir. 31 adet olarak
belirlediği bu fonksiyonları ise 7 kişinin üstlendiğini ortaya koymuştur. Buna göre kişi ve fonksiyon sayısı
değişmemekte, ancak fonksiyonların sıralaması değişkenlik gösterebilmektedir. Bunun yanı sıra fonksiyonlar aynı
masal içerisinde çok kez tekrar edebilmektedir. Propp'un bu yaklaşımı günümüzde hala yazılı edebiyat alanında bir
inceleme metodu olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı ise bu edebiyat bilimi inceleme metodunu uyarlamalar
üzerinde kullanmaktır. Bu şekilde sözlü edebiyattan yazılı edebiyata, daha sonrasında ise görsel-işitsel boyuta aktarılan
masalın beyaz perdeye aktarımında ne gibi özelliklerin ortaya çıktığı görülmektedir. Zira film süresi, senarist ve
yönetmen dokunuşları, hatta oyuncu özellikleri gibi faktörlerden dolayı bir değişiklik olağandır. Öyle ki dinleyici ya
da okuyucu olarak zihnimizde oluşturduğumuz masalsı imgeler artık başkaları tarafından belirlenmektedir. Bu noktada
ise önemli olan masal filmi ile masalsı film arasındaki farkı göz ardı etmeden, uyarlanmada oluşan farkları
belirleyebilmektir. Bahsettiğimiz üzere bu da Propp'un yapı inceleme yöntemiyle mümkündür. Bu yöntemle sırası
değişen, çıkarılan ya da eklenen fonksiyonları belirlemek mümkündür. Ayrıca Propp'un 31 fonksiyonu arasında
bulunmamasına rağmen uyarlamaya hareket sağlayan davranışlar da ortaya konulabilmektedir. Son olarak Propp'a ait
olan ya da ortaya çıkan yeni fonksiyonların kim tarafından üstlenildiği de belirlenebilir ve orijinal metinden ne kadar
uzaklaşıldığı ile ilgili veri toplanabilinir. Sonuç olarak bu çalışmada edebiyat alanında masal türü incelemelerinde
kullanılan bu yöntem ile Grimm Kardeşler tarafından yazıya geçirilen "Pamuk Prenses" masalı ve ondan yola çıkarak
çekilen bir masal uyarlaması sekanslara bölünerek incelenmiş ve değişen tüm olgular ortaya konmuştur. Ayrıca
Propp'tan bağımsız olarak eklenen fonksiyonların masala getirdiği hareket de açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Masal, Grimm Kardeşler, Pamuk Prenses, Propp, fonksiyon, uyarlama

Analysis of Fairy Tale Adaptations by Vladimir Propp’s Approach Based on The Example “Snow White”

Öz

Russian folklorist Vladimir Propp published his work “Morphology of the Folktale” in 1928. In his work, he aimed to
define the structural features of tales. For this reason, based on the Russian tales he studied, he determined some
behaviours or events that bring motion into tales, which he named as “function”. He theorised that 7 characters took
over the functions, which he defined as 31 pieces. According to this, the number of characters and functions does not
change, while the sequence of functions can. Besides, functions can be repeated many times in the same tale. Propp’s
approach is still used as a research method in written literature. The aim of this work is to apply this method to
adaptations. In this way, the features of tales that emerge when tales are transferred from oral literature to written literature and later on from visual to audial dimensions can be observed. A change is commonplace due to the length
of the film, the touches of the scriptwriter and the director and even the characteristics of the cast. Henceforth, the
fabulous images we formed in our minds either as a reader or an audience are determined by other people. At this
point it is important to identfy the differences that arise within the adaptation, without ignoring the difference between
a movie like a tale and a fabulous movie. As mentioned earlier, this can be achieved only by Propp’s method of
structure analysis. This method enables us to find which sequences are changed, omitted or added. Furthermore, it is
also possible to find behaviours that make adaptations vivid although they are not among Propp's 31 functions. Lastly,
it is also possible to determine who has undertaken the functions that belong to Propp or those which have emerged
recently and data concerning the original text can be collected. In conclusion, in this article, “Snow White” that was
written by the Grimm Brothers and another tale adaptation based on it, has been divided into sequences, studied and
variables have been put forward by applying this method that is used when studying tales in life. Moreover, the motions
added to the functions apart from those of Propp’s, have been explained. 

Anahtar Kelimeler

Tale, Grimm Brothers, “Snow White”, Propp, function, adaptation

Kaynakça

• ADANIR, Oğuz (2012). Sinemada Anlam ve Anlatım. İstanbul: Say Yayınları.
• BEST, Otto Ferdinand (2004). Handbuch Literarischer Fachbegriffe. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag GmbH.
• Çetin Erus, Zeynep (2005). Amerikan ve Türk Sinemalarında Uyarlamalar. Karşılaştırmalı Bir Bakış. İstanbul: ES Yayınları.
• HAUSCHILD, Christiane (2010). Vladimir Propp (1895-1970). In M. Martinez, M. Scheffel (Hrsg.), Klassiker der modernen Literaturtheorie. (S.80-104). München: C.H. Beck oHG.
• KABADAYI, Lale (2018). Film Eleştirisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• KIRAÇ, Rıza (2012). Sinemanın ABC’si. Say Yayınları.
• KÜMPEL, Patricia (2009). Zur Stilistik der DEFA - Märchen. Exemplarische Analysen zur filmischen und narrativen Gestaltung von Märchenverfilmungen aus der ehemaligen DDR. Saarbrücken: VDM Verlag.
• LÜTHI, Max (2004). Märchen. München: J.B Metzler Verlag.
• MONACO, James (2011). Film verstehen - Das Lexikon: Die wichtigsten Fachbegriffe zu Film und Neuen Medien. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch Verlag.
• NEUHAUS, Stefan (2008). Literatur und Film. Beispiele einer Medienbeziehung. Würzburg: Verlag Königshausen & Neumann GmbH.
• PAECH, Joachim (1988). Literatur und Film. Stuttgart: J.B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung.
• PÖGE-ALDER, Kathrin (2011). Märchenforschung. Tübingen: Narr Francke Attempto Verlag GmbH + Co.KG.
• PROPP, Vladimir (1972). Morphologie des Märchens. (Herausgeber: Karl Eimermacher). München: Carl Hanser Verlag.
• PROPP, Vladimir (1987). Masalların Yapısı ve İncelenmesi. (Çev. Doç.Dr.Hüseyin Gümüş,). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• RAJEWSKY, Irina O. (2002). Intermedialität. Tübingen und Basel: A Francke Verlag.
• SCHNEIDER, Irmela (1981). Der verwandelte Text – Wege zu einer Theorie der Literaturverfilmung. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
• STAM, Robert (2000). Sinema Teorisine Giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• WEINSHEIMER, Stefanie (2002). Märchenfilm. In. Thomas Koebner (Hrsg.), Reclams Sachlexikon des Films (S.415-417). Stuttgart: Reclam jun.
• WIEDEMANN, Dieter (2010). Die DEFA Märchenfilme. Berlin: DEFA-Stiftung.
• Film Künyesi:Schneewittchen und das Geheimnis der Zwerge [Sněhurka a sedm trpasliku oder Snehulienka oder Sněhurka], R.Ludvik Raza. ČSSR/Almanya. 1992, 90 dakika.