Classes and Status Groups in Times of Great Transformation: Reading Agrarian Change in Çukurova through the Lens of Yaşar Kemal

Yıl 2019, Cilt: 36 Sayı: 2, 209 - 220, 30.12.2019

Burak Gürel

https://doi.org/10.32600/huefd.433296

Cited By: 2

Öz

This study investigates the changing positions of social classes and status groups during the capitalist transformation
of agriculture in Turkish Çukurova region throughout the last century from the perspective of Yaşar Kemal’s literary
works. The study begins with a methodological discussion on the use of literary works in historical and sociological
studies. It stresses three points regarding the agrarian change in Çukurova. Firstly, the resistance of lower classes to
the capitalist agrarian transformation had a wide scope spanning from the Luddite-type machine-breaking to land
and labor struggles. Secondly, proletarianized villagers viewed wage work as a temporary rather than a permanent
condition, which would help them accumulate funds and engage with small-scale farming. Finally, transformations
of classes and status groups were closely related. While the previous generations of landlords remained loyal to precapitalist social norms, failed to adapt to capitalist transformation and thereby declined, new generations started to
rise, embracing profit maximization as the main goal.

Anahtar Kelimeler

class, status group, agrarian change, Çukurova, Turkish literature, Yaşar Kemal

Büyük Dönüşüm Dönemlerinde Sınıflar ve Statü Grupları: Yaşar Kemal’in Gözünden Çukurova’daki Tarımsal Değişim

Öz

Bu çalışma, geçen yüzyılda Çukurova bölgesinde yaşanan tarımsal dönüşüm sürecinde toplumsal sınıfların ve statü
gruplarının değişen konumlarını Yaşar Kemal’in edebi yapıtlarının sunduğu perspektiften inceliyor. Makale edebi
eserlerin tarihsel ve sosyolojik çalışmalarda değerlendirilmesine ilişkin yöntemsel bir tartışmayla açılıyor. Daha
sonra, Yaşar Kemal’in eserlerinden yola çıkarak Çukurova’daki tarımsal dönüşüme ilişkin üç noktaya dikkat çekiyor.
Birincisi, alt sınıfların tarımın kapitalistleşmesine karşı direnişleri Luddite tipi makine kırıcılıktan toprak ve emek
mücadelelerine uzanan geniş bir yelpazeye sahipti. İkincisi, proleterleşen köylülerin bir bölümü ücretli işçiliği kalıcı
bir durum olarak değil, küçük ölçekli çiftçilik için gereken birikimi yapmaya yardımcı olan geçici uğrak olarak
görüyordu. Son olarak, sınıfların ve statü gruplarının dönüşümleri birbirleriyle yakından ilişkiliydi. Kapitalizm öncesi
döneme ait toplumsal normlara bağlı kalan toprak ağaları kapitalistleşme sürecine uyum sağlayamayıp gerilemiş, kâr
maksimizasyonunu öncelikli hedef olarak gören yeni tip toprak sahipleri bu süreçte yükselişe geçmiştir.

Anahtar Kelimeler

sınıf, sosyal statü, tarımsal değişim, Çukurova, Türk edebiyatı, Yaşar Kemal

Kaynakça

• Arrighi, G., Hopkins, T. K. & Wallerstein, I. (1983). Rethinking the Concepts of Class and Status-Group in a World-System Perspective. Review, 6 (3), 283-304.
• Braudel, F. (1982). Civilization and Capitalism 15th-18th Century Volume 2: The Wheels of Commerce. Trans. Sian Reynolds. London: Book Club Associates.
• Doğan, M. (2006). Türkiye Ziraatinde Makineleşme: Traktör ve Biçerdoverin Etkileri [Mechanization in Turkish Agriculture: Impacts of Tractor and Combine Harvester]. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 14, 66-75.
• Ener, K. [1958] (1961). Tarih Boyunca Adana Ovasına Bir Bakış [An Evaluation of the Adana Plain Throughout History]. İstanbul: Berksoy Matbaası.
• Gürız, A. 1974. Land Ownership in Rural Settlements. P. Benedict, E. Tümertekin and F. Mansur (Eds.), in Turkey: Geographic and Social Perspectives (pp. 71-91.). Leiden: E.J. Brill.
• Karapınar, B. (2005). Land Inequality in Rural Southeastern Turkey: Rethinking Agricultural Development. New Perspectives on Turkey, 32, 165-197.
• Karpat, K. H. (1976). The Gecekondu: Rural migration and Urbanization. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kemal, Y. (1955). Teneke [The Drumming-Out]. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Kemal, Y. (1963). The Wind from the Plain. Trans. Thilda Kemal. London: Collins and Harvill Press.
• Kemal, Y. (1971). Bu Diyar Baştan Başa [Throughout This Land]. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Kemal, Y. (1974). Iron Earth, Copper Sky. Trans. Thilda Kemal. London: Collins and Harvill Press.
• Kemal, Y. (1975). Akçasazın Ağaları 2: Yusufcuk Yusuf [The Lords of Akchasaz Part 2: Yusuf, Little Yusuf]. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Kemal, Y. (1980). The Lords of Akchasaz Part 1: Murder in the Ironsmith Market. Trans. Thilda Kemal. New York: William Morrow and Company, Inc.
• Kemal, Yaşar. (1982). Hüyükteki Nar Ağacı [The Pomegranate on the Knoll]. İstanbul: Toros.
• Kemal, Y. & Bosquet, A. (1999). Yaşar Kemal on His Life and Art. Trans. Eugene Lyons Hebert and Barry Tharaud. Syracuse, NY: Syracuse University Press.
• Keyder, Ç. (1983). The Cycle of Sharecropping and the Consolidation of Small Peasant Ownership in Turkey. Journal of Peasant Studies, 10 (2-3), 130-145.
• Keyder, Ç. (1987). State and Class in Turkey: A Study in Capitalist Development. London and New York: Verso.
• Makal, A. (2008). Türkiye Emek Tarihinin Bir İzdüşüm Alanı Olarak ‘Edebiyat’ [’Literature’ as a Projection Realm for the Labour History of Turkey]. Çalışma ve Toplum, 18, 15-43.
• Marx, K. (1977). Capital: A Critique of Political Economy Volume 1. Trans. Ben Fowkes. New York: Vintage Books.
• Polanyi, K [1944] (2001). The Great Transformation: The Political and Economic Origins of Our Time. Boston: Beacon Press.
• Savran, S. (2010). Türkiye’de Sınıf Mücadeleleri Cilt 1: 1908-1980. İstanbul: Yordam Kitap.
• Toksöz, M. (2010). Nomads, Migrants and Cotton: The Making of the Adana-Mersin Region 1850-1908. Leiden: Brill.
• Toksöz, M. (2006). Bir Coğrafya, Bir Ürün, Bir Bölge: 19. Yüzyılda Çukurova [One Geography, One Crop, One Region: Çukurova in the 19th Century]. Kebikeç, 21, 97-110.
• Toros, T. (1939). Çukurova ve Toroslar’da Köy İktisadiyatı [Agricultural Economics in Çukurova and the Taurus Mountains]. Adana: Yeni Adana Basımevi.
• Varlık, B. (1977). Emperyalizmin Çukurova’ya Girişi [The Entry of Imperialism to Çukurova], Ankara: Tüm İktisatçılar Birliği Yayınları, 41-55.
• Weber, M. (1958). From Max Weber: Essays in Sociology. H.H. Gerth and C. W. Mills (Eds.), New York: Oxford University Press.
• Weber, M. (1978). Economy and Society: An Outline of Interpretative Sociology. G. Roth and C. Wittich (Eds.), Berkeley: University of California Press.
• Yıldırım, U. D. (2017). Orhan Kemal ve Yaşar Kemal Romanlarında Tarımda Dönüşüm ve Mevsimlik İşçiler [Agrarian Change and Seasonal Workers in the Novels of Orhan Kemal and Yaşar Kemal]. Praksis, 43, 862-864.
• Yıldırmaz, S. (2017). Politics and the Peasantry in Post-War Turkey: Social History, Culture, and Modernization. London: I.B. Tauris.Zürcher, E. J. (1994). Turkey: A Modern History. London: I.B. Tauris.