The Multiple Modernities in Turkish Literature: A. H. Tanpınar’s Liminality or Terkip

Yıl 2019, Cilt: 36 Sayı: 2, 282 - 292, 30.12.2019

Hilal Kaya

https://doi.org/10.32600/huefd.467737

Öz

Traversing disciplinary boundaries between literary studies, cultural studies and sociology, this study aims to explore
modernity and modernization discussions in relation to Turkey to understand whether Ahmet Hamdi Tanpınar’s
uneasiness arose from the idea of modernity itself, its dialogue with tradition, its application in Turkish society or from
a combination of all of these. The study presents an outline of the central themes of Multiple Modernities; then it
continues with a study of contemporary views of modernity and modernization in Turkey to be able to elaborate on
how Tanpınar as a novelist and thinker approaches modernity and understands Turkish modernization project. Most
importantly, the study aims to underscore and explore the relationship between Tanpınar’s idea of modernity or terkip
(co-existence of dichotomies) and the Multiple Modernities approach by referring to Henri Bergson’s influence on
Tanpınar’s ideas and to the parallelisms between Walter Benjamin and Tanpınar.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Multiple Modernities, cultural studies, Turkish modernity, liminal

Türk Edebiyatında Çoklu Moderniteler: A. H. Tanpınar’ın Eşik yahut Terkip Fikri

Öz

Edebî çalışmalar, kültür çalışmaları ve sosyoloji gibi bilim dallarının sınırlarını aşan bu inceleme yazısı, Ahmet Hamdi
Tanpınar’ın huzursuzluǧunun; modenitenin kendisinden mi, onun gelenekle oluşturduǧu diyaloǧundan mı,
modernitenin Türk toplumunda uygulanışından mı yoksa bütün bunların bileşiminden mi kaynaklandıǧını anlamak
amacıyla Türkiye özelinde modernite ve modernizasyon tartışmalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çalışma Ҫoklu
Moderniteler fikrinin başlıca temalarına dikkat çektikten sonra, bir yazar ve düşünür olarak Tanpınar’ın moderniteye
nasıl yaklaştıǧını ve Türk modernleşme sürecini nasıl anlamlandırdıǧını tahlil etmek amacıyla Türkiye’deki günümüz
modernite ve modernizasyon tartışmalarını incelemeyi hedeflemektedir. En önemli olarak ise, Henri Bergson’un
Tanpınar üzerindeki etkisinden ve Walter Benjamin ile Tanpınar arasındaki benzerliklerden bahsederek, bu çalışma
bilhassa Tanpınar’ın modernite anlayışı – yahut terkip fikri (karşıtlıkların bir arada bulunuşu) ile Ҫoklu Moderniteler
fikrinin benzerliklerini tetkik edip, bu benzerliklerin altını çizmeyi hedeflemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Tanpınar, Ҫoklu Moderniteler, Kültür Ҫalışmaları, Türk Modernitesi, eşik

Kaynakça

• Akün, Ö.F. (1962). “Ahmet Hamdi Tanpınar” in Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.XII, (Aralık).
• Ballantyne, G. (2010). “Western Modernity: One among Many” in The Australian Sociological Association.
• Benjamin, W. (1940). “Theses on the Philosophy of History”, in Illuminations (1973), Trans. Harry Zohn. Ed. Hannah Arendt. Bungay, Suffolk: Fontana/Collins.
• Bergson, H. (1889). Time and Free Will: An Essay on the Immediate Data of Consciousness 1910. (Essai sur les données immédiates de la conscience) 2001, Dover Publications.
• _____ (1896). Matter and Memory. (Matière et mémoire). (1911), Trans. Nancy Margaret Paul and W. Scott Palmer. London: George Allen and Unwin.
• _____ (1934). The Creative Mind: An Introduction to Metaphysics. (La Pensée et le mouvant) 1946, New York: Kensington Publishing Corp.
• Bozdoğan, S. and Reşat K. (1997). Rethinking Modernity and National Identity in Turkey. Washington DC: University of Washington Press.
• Dellaloğlu, B. F. (2012). Ahmet Hamdi Tanpınar-Modernleşmenin Zihniyet Dünyası ve Bir Tanpınar Fetişizmi. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Eisenstadt, S. N. (2000). “Multiple Modernities” in Daedalus; winter; 129, 1; Research Library Core.
• Ertürk, N. (2012). “Modernism Disfigured: Turkish Literature and the ‘Other West’” in The Oxford Handbook of Global Modernisms. Oxford and New York: OUP.
• Göle, N. (2000). “Snapshots of Islamic Modernity” in Multiple Modernities: The Daedulus 129: 91-118.
• _____ (2002). “Islam in Public: New Visibilities and New Imaginaries” in Public Culture 14(1): 173-190. Duke University Press.
• Gürbilek, N. (2004). Kör Ayna Kayıp Şark: Edebiyat ve Endişe. İstanbul: Metis.
• _____ (2010). Benden Önce Bir Başkası. İstanbul: Metis.
• Kandiyoti, D. (1998). “Bargaining with Patriarchy” in Gender and Society, 2 (3).
• Keyman, E. F. (2007). “Modernity, Secularism and Islam: The Case of Turkey”. Theory Culture Society Vol. 24, No. 2: 215-234 London, Thousand Oaks and New Delhi: SAGE.
• Moran, B. (1983). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış Vol. 1. İstanbul: İletişim.
• _____ (2001). “Time Regulation Institute” Preface to The Time Regulation Institute. (Saatleri Ayarlama Enstitüsü 1961). Trans. Ender Gürol. Madison, USA: Turco- Tatar Press.
• Pamuk, O. (1995). “Ahmet Hamdi Tanpınar ve Türk Modernizmi” in Defter, Bahar.
• Seyhan, A. (2008). Tales of the Crossed Destinies: The Modern Turkish Novel in A Comparative Context. The MLA: New York.
• Tanpınar, A. H. (1949). A Mind at Peace. (Huzur). (2008), Trans. Erdağ Göknar. Brooklyn, NY: Archipelago Books,
• _____ (1961)a. “Eşik” [“Threshold”] in Şiirler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999. Print.
• _____ (1961)b. The Time Regulation Institute. (Saatleri Ayarlama Enstitüsü). (2001), Trans. Ender Gürol. Madison, USA: Turco- Tatar Press.
• _____ (1961)c. “Neither Am I Inside Time” (“Ne İçindeyim Zamanın”) Trans. Erdağ Göknar. Northwest Review; 2010, Vol. 48 Issue 2, p102. Print.
• _____ (1969). “Şiire Dair” [“On Poetry”] in Edebiyat Üzerine Makaleler [Articles on Literature]. Ed. Zeynep Kerman. İstanbul: Milli Eğitim Başkanlığı Devlet Kitapları.
• _____ (1970)a. “İnsan ve Cemiyet” [The Human and Society”] in Yaşadığım Gibi [As I Lived]. Haz. Birol Emil. İstanbul: Dergah Yayınları.
• _____ (1970)b. “Kelimeler Arasında Elli Yıl” [Fifty Years with Words”] in Yaşadığım Gibi [As I Lived]. Haz. Birol Emil. İstanbul: Dergah Yayınları.
• _____ (1987)a. Beş Şehir [Five Cities]. İstanbul: Dergah
• _____ (1987)b. “İstanbul” in Beş Şehir [Five Cities]. İstanbul: Dergah.
• _____ (1988). Mahur Beste [The Song in Mahur]. İstanbul: Dergah
• _____ (1998)a. “Türk Edebiyatında Cereyanlar” [“Movements in Turkish Literature”] in Edebiyat Üzerine Makaleler. [Articles on Literature] Ed. Dr. Zeynep Kerman. İstanbul: Dergah.
• _____ (1998)b. “Milli Bir Edebiyata Doğru” [“Toward A National Literature”] in Edebiyat Üzerine Makaleler [Articles on Literature]. Ed. Dr. Zeynep Kerman. İstanbul: Dergah.
• _____ (2002). Mücevherlerin Sırrı. [The Secret of Jewels] Ed. İlyas Dirin, Turgay Anar and Şaban Özdemir. İstanbul: YKY.
• _____ (2007). Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Başbaşa. [In the Light of Diaries] Eds. İnci Enginün-Zeynep Kerman. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Yıldız, A. (1996). “Tanpınar’a Göre Doğu ile Batı Arasında Terkip” in Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı: 7, Yıl: 1996. pp. 413-425