Melek Teyzeyle Sosyoloji ve İftira Adlı Öykülerde Modernlik Anlayışı

Yıl 2021, Cilt: 38 Sayı: 2, 480 - 490, 15.12.2021

Okan Ancak

https://doi.org/10.32600/huefd.596168

Öz

Edebiyat metinleri üretilmiş oldukları dönemle ve edebiyatçıların siyasal yönelimleriyle doğrudan bağlantılıdır. Edebiyat alanı kültürel ve toplumsal bağlamda üretilmiş olan kurgusal metinlerden oluşmakta, siyasal ve toplumsal sorunlar edebiyat metinlerinde karşılık bulmaktadır. Dolayısıyla edebiyat metinlerinin metni üreten yazarın dünya görüşünden bağımsız bir şekilde değerlendirilemeyeceğini ileri sürmek mümkündür. Edebiyat ile siyaset arasındaki yakın ilişki Türk edebiyatında da geçerliliğini korumaktadır. Edebiyat eserleri Türkiye’de siyasal hayatın gelişiminde çeşitli siyasal akımlar arasındaki kültürel mücadelede araçsallaştırılmış kaynak metinlerdir. Bu çalışmanın amacı edebiyat ile siyaset arasındaki ilişkiden hareketle Melek Teyzeyle Sosyoloji ve İftira adlı öykülerde Türkiye’deki modernleşme olgusunun ve sürecinin hangi düşünsel bağlamlarda ele alınmış olduğunun incelenmesidir. Melek Teyzeyle Sosyoloji adlı öyküde doğal aile benzetmesi üzerinden modernleşme -tersinden okunduğunda ise modernleşememe- sorunsalı olay kurgusunun merkezinde yer alırken İftira adlı öyküde olumsuz özellikleriyle öne çıkarılan ve ilkellikle özdeşleştirilen taşra (köy) ile modern şehir uyumsuzluğu üzerinden kurgulanan gerilik-modernlik çatışması dikkat çekmektedir. Her iki öykü de modernleşmeden yana tavır alan Genç’in siyasal kimliğinden ayrı değerlendirilemeyecek edebiyat metinleri olarak öne çıkmaktadır. Edebiyat ile siyaset arasındaki ilişkiden yola çıkılarak incelenmeye çalışılan iki öykünün de siyasal ve düşünsel çerçevede modernist bir dünya görüşünü içerdiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Modernlik, gerilik, ilkellik, doğal aile

Teşekkür

Bu çalışmanın hazırlanmasında, vermiş olduğu fikirler ve yapmış olduğu değerlendirmelerle bana katkı sağlamış olan eşim Öğretmen Kübra Nur Erol Ancak'a teşekkürü bir borç bilirim.

The Conception of Modernity in Stories Entitled Melek Teyzeyle Sosyoloji and İftira

Öz

Literary texts are directly related to the period in which they were produced and the political orientations of literati. The field of literature consists of fictional texts produced in cultural and social context, political and social problems correspond in literature texts. Therefore it is possible to deduce that literary texts can not be interpreted independently from the author’s worldview. The close relationship between literature and politics maintains its validity in Turkish literature as well. Literary works are source texts instrumentalized in the cultural struggle between various political movements in the development of political life in Turkey. The aim of this study is to examine the intellectual contexts in which the modernization phenomenon and process in Turkey are discussed in the stories Melek Teyzeyle Sosyoloji and İftira, based on the relationship between literature and politics. In Melek Teyzeyle Sosyoloji the problematic of modernization -when read reversely inability of modernization- is in the center of theme through the natural family metaphore, and in İftira a conflict between primitiveness and modernity attracts attention through the fictional unconformity of the country (village) highligted with negative features and identified with primitiveness and deficiency and modern city. Both stories are literary texts that can not be distinguished from the political identity of Genç, who favored modernization. It is understood that both stories, which are tried to be analyzed based on the relationship between literature and politics, contain a modernist worldview in a political and intellectual framework.

Anahtar Kelimeler

Modernity, deficiency, primitiveness, natural family

Kaynakça

• Akşin, S. (2016). Kısa Türkiye tarihi (21. Basım). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Baumann, Z. (2003). Modernlik ve müphemlik (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Berkes, N. (1975). Türk düşününde batı sorunu. İstanbul: Bilgi.
• Çayır, K. (2008). Türkiye’de islâmcılık ve islâmi edebiyat: Toplu hidayet söyleminden yeni bireysel müslümanlıklara. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Çıkla, S. (2007). Türk edebiyatında Kanon ve İnkılâp Kanonu. Muhafazakâr Düşünce 4(13-14), 47-68.
• Eagleton, T. (1996). Literary theory: An introduction. Oxford: Blackwell Publishing.
• Genç, N. (2014). İftira. Tek tabanca. İstanbul: April.
• Genç, N. (2014). Melek teyzeyle sosyoloji [Öykü]. Tek Tabanca. İstanbul: April.
• Giddens, A. (2006). The consequences of modernity. Cambridge: Polity Press.
• Göle, N. (2007). Batı dışı modernlik: Kavram üzerine. T. Bora & M. Gültekingil (Yay. haz.), Modern Türkiye'de siyasi düşünce: Modernleşme ve batıcılık. Cilt 3 içinde (ss. 56-67). İstanbul: İletişim.
• Göle, N. (2011). Melez desenler: İslam ve modernlik üzerine. İstanbul: Metis.
• Günay-Erkol, Ç. (2011). Osmanlı-Türk romanından Çağdaş Türk Romanına kadınlık: Değişim ve dönüşüm. Türkiyat Mecmuası 21(2), 147-175.
• Güntekin, R. N. (Tarihsiz). Acımak (32. Basım). İstanbul: İnkılap.
• Jameson, F. (2011). Siyasal bilinçdışı (Y. Aloğan & M. Varlık, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Jusdanis, G. (1998). Gecikmiş modernlik ve estetik kültür: Milli edebiyatın icat edilişi (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Karaömerlioğlu, A. (2006). Orada bir köy var uzakta: Erken Cumhuriyet Döneminde köycü söylem. İstanbul: İletişim.
• Karpat, K. H. (2017). Osmanlı'dan günümüze edebiyat ve toplum (3. Basım) (O. G. Ayas, Çev.). İstanbul: Timaş.
• Kongar, E. (2016). Demokrasi ve laiklik: Özgürlüğün iki temel koşulu (8. Basım). İstanbul: Remzi.
• Madran, C. Y. (2012). Modern İngiliz romanında Mikhail Bakhtin. İstanbul: Gündoğan.
• Moran, B. (2001a). Türk romanına eleştirel bir bakış-1: Ahmet Mithat'tan Ahmet Hamdi Tanpınar'a (10. Basım). İstanbul: İletişim.
• Moran, B. (2001b). Türk romanına eleştirel bir bakış-2: Sabahattin Ali’den Yusuf Atılgan’a (7. Basım). İstanbul: İletişim.
• Ortaylı, İ. (2007). Batılılaşma yolunda (4. Basım). İstanbul: Merkez Kitaplar.
• Parla, J. (2016). Babalar ve oğullar: Tanzimat romanının epistemolojik temelleri (12. Basım). İstanbul: İletişim.
• Riesman, D., Glazer, N ve Denney, R. (1989). The lonely crowd: A study of the changing american character. New Haven and London: Yale University Press.
• Sancar, S. (2014). Türk modernleşmesinin cinsiyeti: Erkekler devlet, kadınlar aile kurar (3. Basım). İstanbul: İletişim.
• Sarıbay, A. Y. (2001). Postmodernite, sivil toplum ve İslâm (3. Basım). İstanbul: Alfa.
• Seyhan, A. (2014). Dünya edebiyatı bağlamında modern Türk romanı: Kesişen yazgıların hikayesi (E. Irmak, Çev.). İstanbul: İletişim, 2014.
• Şenderin, Z. (2011). “Türk Romanında Taşra: Toplumsal Yapılanma, Aydınlar ve Yabancılaşma.” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 18.2 (2011): 115-136.
• Touraine, A. (2002). Modernliğin Eleştirisi. Çev. Hülya Tufan. 4. basım. İstanbul: Yapı Kredi.
• Yücekök, A. N. (1987). Siyaset'in Toplumsal Tabanı (Siyaset Sosyolojisi). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi.