Orhan Pamuk’un “Yeni Hayat” Adlı Romanının Lacanyen Psikanalitik Kavramlarla İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 38 Sayı: 2, 308 - 323, 15.12.2021

Münevver Zuhal Bilik , Felek Yoğan , Ayşen Maraş

https://doi.org/10.32600/huefd.829088

Öz

Doğuşundan beri psikanaliz, edebiyat ile karşılıklı bir ilişki içerisinde olmuştur. Psikanaliz ve edebiyat arasındaki bu karşılıklı ilişki yoluyla birçok edebi eser, psikanalitik yaklaşımın temellenmesinde etkin rol oynarken psikanalitik kuram da birçok edebi eserin yorumlanmasını şekillendirmiştir. Bu makalede de Orhan Pamuk’un 1994 yılında postmodern anlayışla kaleme aldığı Yeni Hayat romanı, Fransız psikanalist Jacques Lacan’ın psikanalitik kavramları ile incelenecektir. Yeni Hayat romanının postmodern anlayış ile yazılması; romanda yer alan birçok ifadenin içinde çok anlamlılığı barındırmasına fırsat tanımaktadır. Sahip olduğu bu çok anlamlılık yoluyla roman, her okuyuşta farklı anlam kurguları ile yapılanmaktadır. Lacan ise psikanalitik kuramını oluştururken dilbilime önem vermiştir ve bilinçdışı kavramını gösteren ve gösterilen ilişkisi ile açıklamıştır. Bilinçdışı ve dil çalışmalarında metafor kavramına dikkat çeken Lacan, edebi eserler üzerine yaptığı çalışmaları da bu kavram üzerinden ele almıştır. Bu bağlamda, postmodern anlayışın getirdiği çok anlamlılık da göz önünde bulundurulduğunda, Yeni Hayat romanının Lacanyen psikanalitik yaklaşımla incelenmesinin bu romanı okumaya ayrı bir zenginlik katacağı düşünülmektedir. Yeni Hayat romanı, Osman adlı karakterin bir kitapla karşılaşmasını ve o kitapta bahsi geçen yeni hayatı bulma amacıyla yolculuklara çıkmasını konu edinmektedir. Roman; ana karakterin âşık olduğu Canan, rekabet ettiği Mehmet ve oğlu olmak istediği Dr. Narin ile olan ilişkileri etrafında şekillenmektedir. Romanın kurgusunda önemli yeri olan “kitap,” “Canan”, “yolculuk”, “Mehmet,” ve “Dr. Narin” ifadelerinin roman içerisinde birden fazla anlama işaret ettiği düşünülmüş ve bu bağlamda bu ifadeler birer metafor olarak değerlendirilmiştir. Söz konusu ifadeler; Lacanyen psikanalitik kurama göre psişik yapıyı oluşturan gerçek, imgesel ve simgesel düzlemle ilişkili olarak ele alınmıştır. Bu amaçla Yeni Hayat romanından seçilen beş ifade; Lacanyen psikanalitik kuramın temel kavramlarından olan nesne a, das Ding, jouissance, ideal-ego ve babalık işlevi kavramları ile incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, Yeni Hayat, Lacanyen psikanaliz, nesne a, das Ding, ideal-ego, babalık işlevi

Teşekkür

Makalenin İngilizce kısmının son okumasını yapan Erk N. GUNCE’ye çok teşekkür ederiz.

An Analysis of Orhan Pamuk’s “The New Life” Novel, Using Lacanian Psychoanalytic Concepts

Öz

Since its birth, psychoanalysis has been in a reciprocal relationship with literature. Through this reciprocal relationship, many literary works play an essential role in the foundation of the psychoanalytic approach while psychoanalytic theory has also shaped the interpretation of many literary works. In this article, The New Life novel, written by Orhan Pamuk with a postmodern approach in 1994, will be analyzed with the psychoanalytic concepts of French psychoanalyst Jacques Lacan. Writing the novel with a postmodern approach provides an opportunity for many expressions in the novel to have multi-layered meanings. Thanks to that, the meaning in the novel could be constructed differently in each reading. French psychoanalyst Jacques Lacan, whilst developing his psychoanalytic theory, recognized the importance of linguistics. He located the unconscious within the signifier-signified relationship. Drawing attention to the concept of metaphor in unconscious and language studies, Lacan also handled his studies on literary works through this concept. Thus, analysing this novel through Jacques Lacan's psychoanalytic concepts will add richness to the interpretation of the novel. The novel is about the character of Osman encountering a book and traveling to find the new life mentioned in that book, and it is fictionalized around Osman, Canan, with whom Osman falls in love, Mehmet with whom he competes, and Dr. Narin of whom he wants to be a son. In this context, the expressions of "book," "Canan", "journey", "Mehmet," and "Dr. Narin” are considered as metaphors because of having multi-layered meanings. These five expressions selected from The New Life novel; has been studied with the basic concepts of Lacanian psychoanalytic theory as the object a, das Ding, jouissance, ideal-ego and paternal function.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, The New Life, Lacanian psychoanalysis, object a, das Ding, ideal-ego, paternal function

Kaynakça

• Bozkurt, C. (2016). “Yeni Hayat” romanı bağlamında anlatı, anlatıcı konumu ve anlatım tutumu. Journal of Turkish Language and Literature, 2(1), 67-80.
• Canan. (t.y.). Türk Dil Kurumu: Güncel Türkçe Sözlük içinde, Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Evans, D. (1996). An introductory dictionary of Lacanian psychoanalysis. London: Routledge.
• Fink, B. (1997). A Clinical introduction to Lacanian psychoanalysis: Theory and technique. Cambridge: Harvard University Press.
• Gürsel, M. D. ve Gençöz, T. (2019). Psikoz. T. Gençöz (Yay. haz.), Lacanyen Psikanaliz içinde (ss. 1-8). Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Hasım. (t.y.). Türk Dil Kurumu: Güncel Türkçe Sözlük içinde, Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Lacan, J. (1949). The mirror stage as formative of the I function as revealed in psychoanalytic experience (B. Fink, Çev.). Ecrits: The First Complete Edition in English içinde (ss. 75-81). New York: Norton & Company.
• Lacan, J. (1992). The seminar of Jacques Lacan book VIII: The ethics of psychoanalysis. J. A. Miller (Yay. haz.), (D. Porter, Çev.). New York, USA: W. W. Norton & Company, Inc. (1959-1960)
• Lacan, J. (1993). The seminar of Jacques Lacan: Book III: The psychoses (R. Grigg, Çev.). W. W. Norton & Company. (1955-1956)
• Lacan, J. (2006a). The function and field of speech and language in psychoanalysis. (B. Fink, Çev). Écrits: The First Complete Edition in English içinde (ss. 197-268) W. W. Norton & Company. (1966)
• Lacan, J. (2006b). The instances of the letter in the unconscious. (B. Fink, Çev.). Écrits: The First Complete Edition in English içinde (ss. 412-441) W. W. Norton & Company. (1966)
• Lacan, J. (2014). The Seminar of Jacques Lacan, Book X: Anxiety. (A. R. Price, Çev.). Cambridge, UK: Polity Press. (1962-1963).
• Laurita, C. (2010). Working with the drive: A Lacanian psychoanalytic approach to the treatment of addictions. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Duquesne University, USA. Erişim adresi: https://dsc.duq.edu/etd/805
• Melman, S. (2009). Schreber’s lack of lack. The Letter: Irish Journal for Lacanian Psychoanalysis, 40(1), 83-91.
• Pamuk, O. (2019). Yeni Hayat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Price, S. M. (2018). “The love we court”: Medieval discourses of love & the performative politics of romantic love [Yayınlanmamış doktora tezi]. Flinders University, Adelaide-South Australia.
• Stanizai, E. A. (2019, Ağustos). Lacanian aesthetics and four paradigms of literary criticism, NIDA Lacan tudy and Reading Group, Sydney.
• Trilling, L. (2008). The liberal imagination. New York, USA: New York Review Books. (1950)
• Zizek, S. (2005). Courtly love, or, woman as Thing. The metastases of enjoyment: Six essays on women and causality içinde (ss. 89-112). London, New York: Verso.