Logos-Merkezcilik Temelinde Weber’de Batı ve Doğu Kavramları

Yıl 2022, Cilt: 39 Sayı: 1, 271 - 282, 30.06.2022

Umut Erdoğan , Tuğça Poyraz

https://doi.org/10.32600/huefd.1011299

Öz

Batı ve Doğu’nun farklı tarihsel süreçler geçirdiği ve Batı’nın Doğu karşısında mutlak biçimde ileri ve üstün olduğunu kabul eden Avrupa-merkezcilik, düşünsel yapısını logos-merkezcilikten almaktadır. Batı metafiziğinin ve idealizminin dayandığı logos-merkezcilik, evrensel akılcı çerçevenin dışında kalan her tür şeyi önemsizleştirmektedir. Batı ve Doğu’nun bir karşıtlığı temsil ettiği epistemolojik kabulünün temelinde ise logos-merkezciliğin kurduğu düalizm yatmaktadır. Batı düşüncesinde hakim olan düalizm, birliğe ulaşabilmek adına ihtiyaç duyulan karşıtlıklar olarak süregelmektedir. Batı ve Doğu ayrımının bu düşünsel çerçeve içinde kurulmuş ve sürdürülmektedir. Aklın duygular karşısındaki üstünlüğü, Batı ve Doğu karşıtlığına yansımakta ve bu düalist yapı, Batı medeniyetinin diğer medeniyetler karşısındaki benzersiz konumuna dair söylemi oluşturmaktadır. Bu makale kapsamında Batı düşüncesinin belirleyicisi olan logos-merkezci yaklaşım, Weber’in sosyolojisinde Batı ve Doğu ayrımı üzerinden değerlendirilecektir. Bu amaçla Avrupa-merkezcilik yaklaşımı ve yaklaşımın temelini oluşturan logos-merkezciliğe yer verilecek, Derrida’nın düşünceleri doğrultusunda Batı düşüncesinde logosun konumuna değinilecektir. Son olarak Avrupa-merkezci bir felsefeye sahip olduğunu ileri sürdüğümüz Weber’in çalışmalarındaki logos-merkezciliğin yansımaları, Batı ve Doğu kavramları üzerinden yönetim, kapitalizm, din ve şehirleşme olguları üzerinden ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Weber, Eylem tipleri, Logos, Derrida, Avrupa-merkezcilik

Weber’s Concepts of West and East on the Basis of Logos-Centrism

Öz

Because its intellectual structure depends on logos, Eurocentrism accepts that the West and East have different historical processes and that the West is superior to the East. Logos, on which Western metaphysics and idealism is based, accepts anything irrational outside of the universal-rational framework. The dualism established by logos-centrism underlies the epistemological acceptance that the West and East represent an opposition. Dualism presents the contrasts needed in the understanding of unity in Western philosophy. The distinction between West and East is made and maintained within this intellectual framework. The superiority of reason over emotions is reflected in the opposition of West and East, and this dualist structure constitutes the discourse about the unique position of Western civilization against other civilizations. Within the context of this article, the logos-centric approach, which is the determinant of Western philosophy, will be evaluated through the distinction between West and East in Weber's sociology. For this purpose, Eurocentrism and the logos that form the basis of the approach will be included, and the position of the logos in Western philosophy will be mentioned in line with Derrida's thoughts. Finally, the reflections of logos in the works of Weber, who we claim to have a Eurocentric philosophy, will be discussed through the concepts of administration, capitalism, religion and urbanization through the concepts of West and East.

Anahtar Kelimeler

Weber, Action types, Logos, Derrida, Eurocentrism

Kaynakça

• Amin, S. (2007). Avrupa-merkezcilik: Bir İdeolojinin Eleştirisi (M. Sert, Çev.). İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
• Aydoğdu, H. (2018). Herakleitos ve Whitehead’ın ontolojilerinde dinamik ve organik bir bütün olarak “Sınırsız Evren”. Kaygı, 31, 217-238.
• Baudart, A., Chenet, F., Dumont, J.-P., Farago, F., Hadot, P., Jambet, C., Jullien, F., & Russ, J. (2012). Felsefe tarihi: Kurucu düşünceler (İ. Yerguz, Çev.; Vol. 1). İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Bernal, M. (2016). Kara Atena: Eski Yunan uydurmacası nasıl imal edildi? 1785-1985 (Ö. Buze, Çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Bhambra, G. K. (2015). Moderniteyi Yeniden Düşünmek: Post-Kolonyalizm ve Sosyolojik Tahayyül (Ö. İlyas, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Brubauker, R. (2017). Rasyonalitenin sınırları Max Weber'in sosyal ve ahlaki düşüncesi üzerine bir deneme (B. Tanıyan & G. Çeğin, Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Derrida, J. (2014). Gramatoloji (İ. Birkan, Çev.). İstanbul: BilgeSu Yayıncılık.
• Derrida, J. (2020). Yazı ve fark (P. B. Yalım, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Gane, N. (2012). Max Weber and contemporary capitalism. Londra: Palgrave Macmillan.
• Hekman, S. (1999). Bilgi sosyolojisi ve hermeneutik (H. Arslan & B. Balkız, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Hindes, B. (2007). Rationality and the characterization of modern society. In Max Weber, Rationality and Modernity (pp. 137-153). Londra: Routledge.
• Hobson, J. M. (2020). Batı medeniyetinin doğulu kökenleri (E. Ermert, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• İnalcık, H. (2013). Rönesans Avrupası: Türkiye'nin batı medeniyetiyle özdeşleşme süreci. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Küçükalp, K. (2008). Batı metafiziğinin dekonstrüksiyonu: Heidegger ve Derrida. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Küçükalp, K. (2018). Jacques Derrida: Felsefenin dekonstrüksiyonu. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Küçükalp, K., & Cevizci, A. (2019). Batı düşüncesi: Felsefi temeller. Ankara: İsam Yayınları.
• Morgan, D. (2002). Introduction to phenomenology. Londra: Routledge.
• Orak, B. (2011). Mitos'tan Logos'a geçiş ya da Grek aydınlanması. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, 2, 5-21.
• Turner, B. S. (1984). Marks ve oryantalizmin sonu (H. Ç. Keskinok, Çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Turner, B. S. (2019). Max Weber ve islam (Y. Aktay & M. M. Şahin, Çev.). Ankara: Vadi Yayınları. Turner, J. H., Beeghley, L., & Powers, C. H. (2013). Sosyolojik teorinin oluşumu (Ü. Tatlıcan, Çev.). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Walsh, W. H., & Wilshire, B. W. (2001). Metafiziğe giriş (A. Cevizci, Compiler; A. Cevizci, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Weber, M. (1959). The religion of China: Confucianism and Taoism (H. Gerth, Çev.). ABD: The Free Press.
• Weber, M. (2013). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu (G. Rızaoğlu, Çev.). İstanbul: Oda Yayınları.
• Weber, M. (2017). Sosyoloji yazıları (T. Parla, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Weber, M. (2018a). Ekonomi ve toplum (L. Boyacı, Çev.; Cilt. 1). İstanbul: Yarın Yayınları.
• Weber, M. (2018b). Ekonomi ve toplum (L. Boyacı, Çev.; Cilt. 2). İstanbul: Yarın Yayınları.