Toplumsal Hareketliliğin Ölçülmesi Onun Anlaşılması ve Açıklanması İçin Neden Yeterli Değildir?

Yıl 2023, Cilt: 40 Sayı: 1, 58 - 70, 21.06.2023

Esra Çolak Türe

https://doi.org/10.32600/huefd.1105827

Öz

Toplumsal hareketlilik araştırmaları ister sınıf ister gelir isterse de statü konumları arasındaki değişikliği ölçüyor olsun, çoğunlukla survey vasıtasıyla elde edilen verilerin istatistiksel analiz marifetiyle analiz edildiği bir literatüre dayanmaktadır. Oysa ki, bireylerin konumları arasındaki değişim süreçleri, belirli değişkenler ve kavramsallaştırmalar vasıtasıyla anlaşılmak için çok fazla karmaşıktır. Bu tür niceliksel analizler toplumsal hareketlilik oranlarını betimlemek bakımından oldukça başarılı olsalar da bu hareketliliği üreten mekanizma ve ilişkileri nedensel olarak açıklamakta teknik ve metodolojik olarak birçok sorunla karşılaşmaktadırlar. Bu makalede bu sorunlar açıklanarak, baskın araştırma tavrını sorgulamanın ve onun ötesine geçmenin önemi ile niteliksel verilerin toplumsal hareketlilik süreçlerine dair anlayışa yapabilecek olduğu katkının neler olabileceği ifade edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal hareketlilik, sınıf hareketliliği, statü kazanımı, niceliksel ve niteliksel araştırma metotları

Teşekkür

Metin hakkındaki önerileri için hocam Doç. Dr. Abdulkerim Sönmez'e teşekkür ederim.

Why is Measuring Social Mobility not Sufficient to Understand and Explain it?

Öz

Whether social mobility studies measure mobility between class or income or status positions, they often rely on a literature in which research data obtained through surveys and analyzed by statistical analysis. However, processes of change between individuals' positions are too complex to be understood through specific variables and conceptualizations. Although such quantitative analyzes are quite successful in describing social mobility rates, they encounter many technical and methodological problems in causal explanation of the mechanisms and relationships that produce social mobility. This article explains these problems and emphasizes the importance of questioning and going beyond the dominant research attitude and emphasize the contribution that qualitative data can make to the understanding of social mobility processes.

Anahtar Kelimeler

Social mobility, class mobility, status attainment, quantitative and qualitative reseach methods

Kaynakça

• Aral, S. (1980). The political economy of income distribution in Turkey. E. Özbudun, A. Ulusan (Yay. haz.), Social mobility in Turkey içinde (ss. 481-499). New York: Holmes and Meier.
• Arık, F. (2017). Umut mekânlarından kentsel dönüşüm alanlarına toplumsal hareketlilik. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bertaux, D., Thompson, P. (1997). Pathways to social class: A Qualitative approach to social mobility, Oxford: Clarendon.
• Bettie, J. (2002). Exceptions to the Rule: Upwardly Mobile White and Mexican American High School Girls, Gender and Society, 16(3), 403-422.
• Blau, P., Duncan, O. D. (1967). The American occupational structure, New York: Wiley.
• Boran, B. (1999). Toplumsal yapı araştırmaları. O. Baydar (Yay. haz.), 75 yılda köylerden şehirlere içinde. Tarih Vakfı Yurt E-Library.
• Boratav, K. (2004). İstanbul ve Anadolu’dan sınıf profilleri, Ankara: İmge.
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital J. G. Richardson (Yay. haz.), Handbook of theory and research for the sociology of education içinde (ss. 241-258). Wesport: Greenwood.
• Bourdieu, P. (2017) Ayrım: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi, (D. Fırat ve G. Berkkurt, Çev.), Ankara: Heretik.
• Crompton, R. (2006). Class and family. The Sociological Review, 54(4), 658-677.
• Çolak Türe, E. (2022). Kökenlerden menzillere toplumsal hareketlilik stratejileri: Türkiye’de ve Almanya’da yaşayan emekli Türk bireylerin durumları üzerine niteliksel bir inceleme, Ankara: Lykeion.
• Dominguez, S., Watkins, C. (2003). Creating networks for survival and mobility: Social capital among African-American and Latin-American low-income mothers. Social Problems, 50(1), 111-135.
• Erikson, R., Goldthorpe, J.H. (1992). The constant flux: A Study of class mobility in industrial societies. Oxford: Clarendon.
• Erikson, R., Goldthorpe, J.H., Haellsten, M. (2012). No way back up from ratcheting down? A critique of the ‘microclass’ approach to the analysis of social mobility. Acta Sociologica, 55(3), 211-229.
• Finch, J. (1983). Married to job, London: Allen and Unwin.
• Friedman, S. (2014). The price of the ticket: Rethinking the experience of social mobility. Sociology, 48(2), 352-368.
• Folkes, L. (2022). Re-imagining social mobility: The role of relationality, social class and place in qualitative constructions of mobility. Sociological Research Online, 27(1), 136-153.
• Goldthorpe, J.H. (1980). Social Mobility and Class Structure in Modern Britain. Oxford: Clarendon.
• Goldthorpe, J.H. (1992). The promising future of class analysis: A response to recent critiques. Sociology, 26(3), 381-400.
• Goldthorpe, J.H. (2000). On sociology: Numbers, narratives and the integration of research and theory. Oxford: Oxford University.
• Goldthorpe, J.H., Marshall, G. (1992). The promising future of class analysis: A response to recent critiques. Sociology, 26(3), 381-400.
• Harre, R. (1961). Theories and things. London: Allen and Unwin.
• Hoskins, K., Barker, B. (2016). Aspirations and young people’s constructions of their futures: Investigating social mobility and social reproduction. British Journal of Educational Studies, 65(1), 45-67.
• Kalaycıoğlu, S., Türkyılmaz, S., Çelen, Ü., Çelik, K. (2010). Temsili bir örneklemde sosyo-ekonomik statü (ses) ölçüm aracı geliştirilmesi: Ankara kent merkezi örneği. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(1), 183-220.
• Karademir Hazır, I., Çelik, K., Kalaycıoğlu, S. (2016). Kuşak içi ve kuşaklararası toplumsal hareketliliğin yörüngesi: Ankara ili örneği. Sosyoloji Dergisi, 36, 175-205.
• Karpat, K. (2017). Osmanlı modernleşmesi: Toplum, kuramsal değişim ve nüfus (C. Elitez, Çev.). İstanbul: Timaş.
• Kaya, Y. (2008). Proletarianization with polarization: ındustrialization, globalization and social class in Turkey: 1980-2005. Research in Social Stratification and Mobility, 26(2), 161-181.
• Keyder, Ç. (1999). Türkiye’de Tarımda Küçük Meta Üretiminin Oluşumu. O. Baydar (Yay. haz.), 75 yılda köylerden şehirlere içinde. Tarih Vakfı Yurt E-Library.
• Lawler, S., Payne, G. (2018). Social mobility for the 21st century? Everyone a winner? Abingdon: Routledge.
• Lee, E.M., Kramer, R. (2013). Out with the old, in with the new? Habitus and social mobility at selective colleges. Sociology of Education, 86(1), 18-35.
• Mardin, Ş. (2015). Türkiye’de toplum ve siyaset: Makaleler 1. İstanbul: İletişim.
• Mendick, H., Allen, K., Harvey, L. (2015). We can get everything we want if we try hard: Young people, celebrity, hard work, British Journal of Educational Studies, 63(2), 161-178.
• Neuman, W.L. (2016). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar I. Cilt (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayınodası.
• Payne, G., Abbott, P. (1990). The social mobility of women: Beyond male mobility models. Basingstoke: Falmer.
• Savage, M. (1997). Social mobility and the survey method: A critical analysis. D. Bertaux ve P. Thompson (Yay. haz.), Pathways to social class: A qualitative approach to social mobility içinde (ss. 299-325). Oxford: Clarendon.
• Sayer, A. (2017). Sosyal bilimde yöntem: Realist bir yaklaşım, (Çev. S. Gürses), İstanbul: Küre.
• Sennett, R., Cobb, J. (2017). Sınıfın gizli yaraları, Ankara: Heretik.
• Skeggs, B. (2011). Imagining personhood differently: Personal value and autonomist working-class value practices. The Sociological Review, 59(3), 496-513.
• Smith, R.T. (1988). Kinship and class in the West Indies, Cambridge: Cambridge University.
• Sorensen, A.B. (1986). Review symposium, Social dynamics: Models and methods by Tuma, N.B., Hannan, M.T. American Journal of Sociology, 92(3), 691-706.
• Sönmez, A. (1998). Toplumsal araştırmalarda analiz birimleri olarak aile ve hanehalkınınmMahiyet ve yapılarının belirlenmesi sorunu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 15(1), 115-135.
• Stewart, P. E. (2015). You moved up, did you forget us? The influence of American American intra-familial social mobility on extended familiy relationships. J Afr Am St, 19, 214-232.
• Sunar, L. (2016). Giriş: Türkiye’de tabakalaşma ve eşitsizliği tartışmak. L. Sunar (Yay. haz.), Türkiye’de Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik içinde (ss. 1-34). İstanbul: Matbu.
• Sunar, L., Nerse, S., Yalçın, B.K., Otrar, Ö., Kaya, Y., Demiral, S. (2016). Türkiye sosyoekonomik statü endeksi geliştirme projesi. 113K506 Sayılı TÜBİTAK SOBAG Projesi.
• Tatlıcan, Ü. (1996). Mühendisler ve toplumsal hareketlilik. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Thompson, P. (2004). Researching family and social mobility with two eyes: Some experiences of the interaction between qualitative and quantitative data. International Journal of Social Research Methodology, 7(3), 237-257.
• Towsend, P. (1957). The familiy life of old people, London: Routledge and Kegan Paul.
• van den Berg, M. (2011). Definitions and expectations of ‘moving up’ of poor Moroccan women in the Netherlands. International Sociology, 26(4), 503-523.