Akdeniz Işığını Seyrederken Félix Ziem’in Sanatı ve İstanbul Konulu Eserleri*

Yıl 2023, Cilt: 40 Sayı: 2, 402 - 423, 27.12.2023

Alp Doğu Eser

https://doi.org/10.32600/huefd.1189444

Öz

Beaune’da dünyaya gelen, kariyeri boyunca çok sayıda ülkeden eskizler alarak atölyesine dönüş yapan sanatçı Félix François Georges Philibert Ziem’in 1856 yılında yapmış olduğu İstanbul yolculuğu Sultan Abdülmecid’in saltanat yıllarına (1839-1861) denk gelmektedir. Tanzimat Fermanı ile modernleşme sürecine giren Osmanlı’daki özgürleşen ortam sanatçıyı İstanbul’a getirmiştir. Egzotizm ’in değil, izlenimlerin peşine düşen Ziem Ayasofya’nın başrolünde olduğu resimlerinde İstanbul’un kalabalıklarını, çeşmelerini, balıkçılarını, boğaz ve haliç sularında giden yelkenlilerini resmetmiştir. Sanatçının İstanbul ile bu flörtü birçok araştırmacının ve eleştirmenin dikkatini çekerken ‘’Ziem vatanına ihanet etti’’ yorumları yapılmıştır. Ziem resimlerinde kentin belgesel betimlerini yansıtmaktan ziyade deniz üzerindeki yaşamın pitoresk yönünü ortaya koymayı amaçlamıştır. Maddi kazanımları ile çağdaşları tarafından yoğun bir şekilde kıskanılan Félix Ziem, kariyerinin bir noktasından sonra benzer kompozisyonları sürekli olarak tekrarladığı için eleştirmenler tarafından tüccar olarak nitelendirilmiştir. Yaşarken bu denli ün sahibi olan bir sanatçının günümüzdeki tanınırlık oranının azlığı ise dikkat çekicidir. Çalışma kapsamında Vincent Van Gogh tarafından övgülere layık görülen, Claude Monet’nin jüri üyeliğini yapan, henüz hayattayken bir vasiyet üzerine Louvre Müzesi’ne girmeyi başaran, adına müzeler açılan, caddelere ismi verilen ve sanat hayatı boyunca zenginlerin gözbebeği olan Félix Ziem’in İstanbul resimleri merkeze alınarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Félix Ziem, İstanbul, 19. Yüzyıl, manzara resimleri

The Art of Félix Ziem Following the Light of the Mediterranean and His Istanbul-Themed Works

Öz

Born in Beaune and returning to his workshop by taking sketches from many countries throughout his career, Félix Ziem's journey to Istanbul coincides with the reign of Sultan Abdülmecid (1839-1861). The liberated environment in the Ottoman Empire, which entered the process of modernization with the Tanzimat Edict, brings Ziem to Istanbul. Pursuing impressions, not exoticism, the artist paints the crowds of Istanbul, its sailboats, the waters of the Bosphorus and the Golden Horn in his paintings about Hagia Sophia. While this flirtation of the artist with Istanbul attracted the attention of many critics, comments such as "Ziem betrayed his homeland" are made. The artist aimed to reveal the picturesque side of life in the sea rather than reflecting the documentary depictions of the city in his paintings. Violently envied by his contemporaries, Félix Ziem was described by critics as a merchant at one point in his career, for having painted similar paintings repeatedly. The low recognition of an artist with such a reputation today is surprising. In this study, the Istanbul paintings of Félix Ziem, a jury member of Claude Monet, who managed to enter the Louvre while he was alive and was praised by Vincent Van Gogh, are evaluated.

Anahtar Kelimeler

Félix Ziem, İstanbul, 19th Century, landscape paintings

Kaynakça

• Anonim (1857). “Salon de 1857”, Le Correspondant, Marseille
• Anonim (1911). Ziem (1821-1911), Pravana Books: India
• Anonim (1911). Un coin d’Orient chez le Félix Ziem, İ’llustration, 25 novembre 1911 Paris
• Anonim (2016). Işık denizinde bir gezgin Félix Ziem: Katalog. İstanbul: Pera Müzesi Yayınları.
• Arslan, N. (1992). Gravür ve seyahatnamelerde İstanbul: 18. yüzyıl sonu ve 19.yüzyıl, No:9. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
• Artun, A. (2018). Çağdaş sanatın örgütlenmesi estetik modernizmin tasviyesi. İstanbul: İletişim.
• Baudelaire, C, (2004). Modern hayatın ressamı. İstanbul: İletişim.
• Fabiani, S, B ve Fabre, G. (1995). Félix Ziem Peintre Voyageur 1821-1911, Actes Sud: Martigues,Musêe Ziem.
• Fabre, G. (1994). Félix Ziem biography, Journal (1854-1898) Edition Critique Etablie Par Sophie Biass Fabiani Et Gerard Fabre, Actes Sud: Arles
• Fabre, G. (2004). Félix Ziem, De La Mediterranee a l’Orient Le Refret D’une Passion, Images En Manceuvres Editions
• Frank, E. (1905). Le peintre Ziem chez lui, L’ullistration, 5 about 1905 Paris.
• Furia L. M. (2014). Félix Ziem Une Vıe, Félix Ziem Le Genıe Et L’adresse (1821- 1911), s. 5-7, Arnauld Bizalion Editeur: Martigues, Musêe Ziem
• Furia L. M. (2014). De Venise A Constantinople Entre İmpressionisme Et Orientalisme, Félix Ziem Le Genıe Et L’adresse (1821-1911), s.8-11, Arnauld Bizalion Editeur: Martigues, Musêe Ziem
• Furia L. M. (2014). Le Genıe Et L’adresse (1821-1911),: Arnauld Bizalion Editeur: Martigues, Musêe Ziem
• Furia, L. M. (2016). Félix Ziem’in Yaşamı ve Sanatı. Félix Ziem: Işık Denizinde Bir Gezgin içinde (ss. 12-27). İstanbul: Pera Müzesi Yayınları: İstanbul
• Galtier, J. (1905). “Chez Ziem”, L’İndependance Belge, 19 Julliet 2015 Brüksel
• Gautier, T. (2007). İstanbul: Dünyanın en güzel şehri, (N. Yiğitler, Çev.). İstanbul: Profil Yayıncılık
• Germaner, S. ve İnankur, Z. (2002). Oryantalistlerin İstanbul’u. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gürçağlar, A. (2018). Hayali İstanbul Manzaraları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hitzel F. (2016). Ziem’in Türkiye yolculuğu, Félix Ziem: Işık Denizinde Bir Gezgin içinde (ss. 28-43). İstanbul: Pera Müzesi Yayınları. https://www.frequence-sud.fr/loc-211-musêe_Félix _ziem_martigues (Erişim: 06.04.2021). https://useum.org/artwork/Constantinople-Sunset-Félix Ziem#nav%5Blist%5D=search&nav%5Btype%5D=common&nav%5Bphrase%5D=Félix %20Ziem (Erişim: 25.06.2021). https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/27456 (Erişim: 10.10.2021).
• İnankur, Z. (2007). İstanbul kaprisleri. Uluslararası Oryantalizm Sempozyumu 9-10 Aralık 2006 Bildirileri içinde (s. 298). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültürel ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• İnankur, Z. (2008). Oryantalizm, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, cilt 3, s.1179-1181, İstanbul: Yem Yayın.
• Kıbrıs, R. B. (2016). Ziem’in eserinin kültürel bağlamı üzerine bir deneme, Félix Ziem: Işık Denizinde Bir Gezgin içinde (ss. 44-53). İstanbul: Pera Müzesi Yayınları.
• Makzume, E. ve Kocabaşoğlu (2004). İstanbul ve Venedik aşığı ressam, Toplumsal Tarih Dergisi, 121. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Miquel, P. (1978). Félix Ziem (1821-1911). Tome I et II, Maurs La Jolie: Editions De La Martinella
• Picasso, P. (2001). Picasso Konuşuyor. (M. Yılmaz ve N. Yılmaz, Çev.). A. Dora (Yay. haz.), Picasso’dan İki Demeç içinde. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Raymond, L. S. (2016). How to Get Rich as an Artist: The Case of Félix Ziem— Evidence from His Account Book from 1850 through 1883, Nineteenth-Century Art World Wide, C. 15 s. 1-32
• Renda, G. (2010). Gezginlerin tutkusu İstanbul, Düşlerin Kenti: İstanbul. İstanbul: Pera Müzesi Yayınları.
• Thornton, L. (1993). Les Orientalistes Peintres Voyageurs, ACR Edition: Paris www.19thc-artworldwide.org/spring16/saint-raymond-on-how-to-get-rich-as-an-artistFêlix-ziem (Erişim: 11. 04. 2021).
• Yakın, B. (2012). Tasarım sürecinde görsel düşünme ve görsel anlatım ilişkisine analitik bir yaklaşım. Yayımlanmamış Sanatta Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü İç Mimari ve Çevre Tasarımı Ana Sanat Dalı İç Mimarlık Sanat Dalı.
• Ziem, F. (1994). Journal (1854-1898) Edition Critique Etablie Par Sophie Biass Fabiani Et Gerard Fabre, Actes Sud: Arles.