Michel Foucault ve Edward Said’de 'Yazarın Ölümü' Sorunu

Yıl 2025, Cilt: 42 Sayı: 2

Emine Aydoğan

https://doi.org/10.32600/huefd.1548578

Öz

Felsefe tarihinde klasik epistemenin çöküşüyle birlikte insanın doğuşunun mümkün olması gibi aynı şekilde modern epistemenin çöküşüyle birlikte yeni bir episteme olarak dilin doğuşunun söz konusu olduğu ifade edilir. Yaşanan bu paradigma değişikliğinde ya da Kopernik devriminde odak noktası, artık insandan dile kayarken hem kurucu özne fikri merkezsizleştirilir hem de dil merkeze alınır. Artık dil sorunu en önemli sorun olarak adını duyurur. Çağdaş felsefede gerçekleştirilmeye çalışılan bu ‘dile dönüş’e paralel olarak öne çıkan bir tema mevzubahistir. Bu tema ‘Yazarın ölümü’dür. Modern öznenin yerinden edilmesine paralel biçimde yazarın metin üzerindeki otoritesi de sarsılır. Metnin yegâne kaynağı olarak yazarın yüceltilmesi yerine metnin ve okurun yüceltilmesi anlamına gelen, dolayısıyla klasik yazar mitinin ters çevrilmesini ifade eden bu tema en temelde metin, yazar ve okur üçlemesini dile getirdiği gibi arka planında da bir özne problemini barındırır. Bu çok boyutlu problem için seçtiğimiz isimlerden ilki olarak Michel Foucault, modern felsefenin kurucu özne fikrine karşı durmakla kalmayıp insanın ölümünü de ilan eden ve “Yazar Nedir?” yazısı ile yazarın ölümünde önemli bir uğrak olarak görülen önemli bir isimdir. Yani yazarın ölümünde popüler ve aranan bir yüzdür. Diğer taraftan daha çok Postkolonyalizm tartışmaları ve Oryantalizm çerçevesinde çağına damga vuran ve birçok noktada Michel Foucault ile yakınlığı bilinmesine rağmen aynı zamanda ona karşı öznenin geri dönüşü için çabalayan Edward Said ise yaratıcı yazarlık vurgusu ile daha çok janusun diğer yüzünde yer alır. Dolayısıyla çalışmada Michel Foucault ve Edward Said’in ‘Yazarın ölümü’ noktasındaki yaklaşımları ele alınmaya ve tartışılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yazarın Ölümü , Michel Foucault , Edward Said , özne , metinsellik , söylem

The Matter of the 'Death of The Author’ in Michel Foucault and Edward Said

Öz

In the history of philosophy, it is stated that just as the birth of the human being is possible with the collapse of the classical episteme, the birth of language as a new episteme is possible with the collapse of the modern episteme. In this paradigm shift or Copernican revolution, the focus shifts from human beings to language, and the idea of the constituent subject is both decentralised and language is put at the centre. In other words, the problem of language is now the most important problem. In parallel with this ‘return to language’ that is being attempted to be realised in contemporary philosophy, there is a theme that comes to the fore. This theme is the ‘death of the author’. Parallel to the displacement of the modern subject, the authority of the author over the text is also shaken. This theme, which means the glorification of the text and the reader instead of the glorification of the author as the sole source of the text, thus expressing the inversion of the classical author myth, basically expresses the trinity of text, author and reader, and contains a subject problem in its background. As the first of the names we have chosen for this multidimensional problem, Michel Foucault is an important name who not only opposed the idea of the constitutive subject of modern philosophy, but also declared the death of the human being and was seen as an important stop in the death of the author with his article ‘What is the Author?' In other words, he is a popular and sought-after face at the author's death. On the other hand, Edward Said, who has left his mark on his era within the framework of Postcolonialism debates and Orientalism, and although he is known to be close to Michel Foucault at many points, he also strives for the return of the subject against him, is more on the other side of the janus with his emphasis on creative authorship. Therefore, in this study, Michel Foucault's and Edward Said's approaches to the ‘death of the author’ will be analysed and discussed.

Anahtar Kelimeler

Death of the Author , Michel Foucault , Edward Said , subject , textuality , discourse

Kaynakça

• Ahmad, A. (1995). Teoride sınıf, ulus, edebiyat: Jameson, Salman Rüşdi, Edward Said Eleştirisi (A. Fethi, Çev.). Alan Yayıncılık.
• Barthes, R. (2013). Dilin çalışma sesi (A. Ece, N. K. Sevil, E. Gökteke, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Best, S.-Kellner D. (2011). Postmodern teori (M. Küçük, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Brennan, T. (2011). Edward Said: American theory and the politics of knowledge. Atlantic Studies, 2(1), 93-103. https://doi.org/10.1080/1478881052000341738
• Burke, S. (2008). The Death and Return of the Author. Edinburgh University Press.
• Callinnicos, A. (2001). Postmodernizme hayır (Ş. Pala, Çev.). Ayraç Yayınevi.
• Carroll, D. (1978). The subject of archeology or the sovereignty of the episteme. MLN, 93(4), 695-722. https://doi.org/10.2307/2906601
• Cevizci, A. (2009). Felsefe tarihi. Say Yayınları.
• Chittiphalangsri, P. (2009). The author in Edward Said’s orientalism: The question of agency. Manusya Journal of Humanities, 12(4), 1-17. https://doi.org/10.1163/26659077-01204001
• Erkan, M. (2005). Samuel Beckett: İfadenin arayüzeyi/arayüzeyin ifadesi. Çizgi Kitabevi.
• Foucault, M. (2012). Raymond Roussel: Ölüm ve labirent (S. Kılıç, Çev.). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2014). Sonsuza giden dil (I. Ergüden, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2016). Güzel tehlike. (S. Kılıç, Çev.). Metis Yayıncılık.
• Foucault, M. (2017). Kelimeler ve şeyler (M. A. Kılıçbay, Çev.). İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2022). Bilginin arkeolojisi (V. Urhan, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Goldman, L. (2014). Yazar nedir? Foucault ile söyleşi, Sonsuza giden dil içinde (I. Ergüden, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Gutting, G. (2010). Foucault. (H. Gür, Çev.). Dost Kitabevi.
• Hallaq, W. B. (2020). Şarkiyatçılığı yeniden düşünmek (A. Demirhan, Çev.). Ketebe Yayınları.
• Hekman, S. (1999). Bilgi sosyolojisi ve hermeneutik (H. Arslan ve B. Balkız, Çev.). Paradigma Yayınları.
• Jirn, J. S. (2015). Orientalism’s discourse –Said, Foucault and the anxiety of influence. Euramerica 45(2), 279-299.
• Lamarque, P. (2016). Yazmanın zavallılığı ve yazarın ölümü üzerine (B. Denizci, Çev.). Sub Yayınları.
• Lorenzini, D.-D., Arnold I. (2020). Giriş. Eleştiri nedi? Kendilik kültürü, Foucault içinde (M. Erşen, Çev.) 11-29. Ayrıntı Yayınları.
• Manoochehri, A. (2016). Edward Said: An emancipatory narrative. International Journal of Humanities and Social Science, 6(10), 144-149.
• Megill, A. (2012). Aşırılığın Peygamberleri (T. Birkan, Çev.). Say Yayınları.
• Mitchell, W.J.T. (2011). Seküler kehanet: Edward Said’in hümanizmi. H. Bhabha ve W. J. T. Mitchell (Yay. haz.), Edward Said ile Konuşmaya Devam içinde (ss. 137-148) (H. Doğan, Çev.). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Nietzsche, F. (2014). Güç İstenci (N. Epçeli, Çev.). Say Yayınları.
• Nixon, J. (2006). Towards a hermeneutics of hope: The legacy of Edward W. Said. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 27(3), 341–356. https://doi.org/10.1080/01596300600838793
• Oksala, J. (2022). Foucault’yu nasıl Okumalıyız? (B Şannan, Çev.). Runik Kitap.
• Radhakrishnan, R. (2010). Edward Said and the possibilities of humanism. A Iskandar ve H .Rustom (Yay. haz.), Edward Said: A Legacy of Emancipation and Representation içinde (ss. 431-447). University of California Press.
• Rosenau, P. M. (1998). Post-modernizm ve Toplum bilimleri (T. Birkan, Çev.). Ark Yayınları.
• Said, E. (2009). Başlangıçlar: Niyet ve yöntem. (F. B. Aydar, Çev.). Metis Yayıncılık.
• Said, E. (2017). Şarkiyatçılık: Batı’nın şark anlayışları. (B. Yıldırım, Çev.). Metis Yayıncılık.
• Said, E. (2020a). Dünya, metin ve eleştirmen. T. Birkan (Yay. haz., Çev.) Kış Ruhu içinde (ss. 139-168). Metis Yayınları.
• Said, E. (2020b). Hümanizm ve demokratik eleştiri (Ç. Dedeoğlu, Çev.). Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Said, E. (2020c). Kültür ile sistem arasında eleştiri. T. Birkan (Yay. haz., Çev.) Kış Ruhu içinde (ss. 219-279). Metis Yayınları.
• Seymour, L. (2021). Roland Barthes’ın yazarın ölümü. (İ. Topçuoğlu, Çev.). Ketebe Yayınları.
• Siddiqi, Y. (2005). Edward Said, humanism, and secular criticism. Journal of Comparative Poetics, 25, 65-82.
• Sözen, E. (2017). Söylem. Profil Kitap.
• Turanlı, G. (2022). Edward Said: Oryantalist söylem analizinin metodolojik temelleri. Çizgi Kitabevi.
• Utku, A. (2001). Yazı oyunundaki ölü adam: Yazarın ölümü ve Foucaultcu retorik. DoğuBatı Düşünce Dergisi, 4(14), 187-194.
• Utku, A. (2002). Edward Said, oryantalizm ve postyapısalcı/postmodern başvurunun düşündürdükleri: Bir metodolojik tartışma. Doğu Batı: Oryantalizm II, 20, 219-235.
• West, D. (2013). Kıta Avrupası felsefesine giriş (A. Cevizci, Çev.). Paradigma Yayınları.
• Young, R. J. (2016). Postkolonyalizm (B. Toksabay Köprülü ve S. Şen, Çev.). Matbu Kitap.