DÜŞSEL ORTAÇAĞ’DA AŞKIN KANUNU: BİR SARAY EDEBİYATI OKUMA KILAVUZU OLARAK ANDRE LE CHAPELAIN’İN AŞKA DAİR ADLI YAPITI (THE CODE OF LOVE IN THE FABULOUS MIDDLE AGES: ANDRE LE CHAPELAIN’S ON LOVE AS A GUIDE FOR READING LITERATURE OF THE COURT)

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 8, 1 - 14, 19.11.2016

Engin Bezci

https://doi.org/10.20304/humanitas.277532

Öz

 

Öz: Bu makale XI. ve XIII. Yüzyıllar arasında Fransız edebiyatına damgasını vuran saraylı aşk (fr. l’amour courtois) kavramını ve onun yazınsal ürünlerde bulduğu yankıyı André le Chapelain’in XII. yüzyıl sonlarına doğru yazdığı De amore (Aşka dair) başlıklı kuramsal kitap çerçevesinde değerlendirmektedir. Kadın ve aşkın ana figür olduğu lirikşiirler, romanlar, aşk masalları, yöresel aşk şarkılarısöz konusu aşk anlayışını yansıtır. Oysa Saray Edebiyatı’nı, az da olsa, önceleyen kahramanlık destanlarında kadına neredeyse hiç yer verilmez. Bu, kadının toplumsal değeriyle doğru orantılıdır: savaşçı Erken Ortaçağ’ın toplumsal yaşamında önemli bir rolü olmayan kadın edebiyatta da yok gibidir. Şaşırtıcı olan, bu koşullarda XI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren soylu kadının Efendi olduğu bir aşk edebiyatının Güney Fransa’da filizlenmeye başlamış olmasıdır. Kahramanlık destanlarında tanrısı, ülkesi ve onuru için savaşan korkusuz şövalye, bu yeni dönemde, özellikle romanlarda, âşık olduğu kadın uğruna çetin savaşımlara giren bir “aşk şövalyesi”ne dönüşür. Bu elbette tarihsel süreçte gerçekleşen toplumsal bir değişimin ürünüdür. André le Chapelain kitabında “aşk şövalyesi” olmaya istekli gençlere verdiği öğütler ve özellikle de otuz bir maddelikAşk Kanunu ile söz konusu aşk anlayışınıkuramsallaştırır. Bu makale söz konusu Aşk Kanunu’nun kimi maddelerini dönemin yazınsal ürünleri çerçevesinde yorumlayarak, Ortaçağ Saray Edebiyatı’nın temel özelliklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Abstract: De amore (About Love) written by André le Chapelain at the end of the 12th Century is one of the most important theoretical works of Court Literature (Littérature courtoise) that deeply influenced the French Literature between the 11th and 13th centuries. This work, telling us a lot about the affairs in the Palace, the contemporary understanding of love and the place of women in literature, is also a guide to Court Literature as a whole. Recommendations made for youths who want to be love knights in the 5th Chapter of Book I and “The Code of Love” of 31 articles from the 8th Chapter of Book II in particular, not only summarize the essence of courtly love, but also make one of the founding texts of the idea of love in the Western Literature. In that context, it only makes sense that Préciosité, which employs women as masters, was formed through similar rules and “codes” and that Stendhal quoted this medieval text in his book on love bearing the same title as the work of André le Chapelain. This article aims to discuss the fundamental characteristics of the Medieval Court Literature by interpreting some articles of the famous “Code of Love” in line with some works having an impact on the era.  

 

Anahtar Kelimeler

Ortaçağ, Fransız Saray Edebiyatı, Saraylı Aşk, André le Chapelain, Aşk Kanunu. (Medieval French literature, Courtly Love, André le Chapelain, Code of love)

Kaynakça

• Chapelain, A. (2002).Traité de l’amour courtois. Paris: Klincksieck.
• Cohén, G. (1945). La Grande clarté du Moyen Âge. Paris: Gallimard.
• France, M. (1990). Lais de Marie de France. Paris: Librairie générale française.
• Goff J. (2015). Ortaçağ Batı uygarlığı. (Çev. Hanife Güven ve Uğur Güven). İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Goff, J. (11.07.2002). “L’amour courtois, c’est l’adultaire” in L’Express.
• Kılıçbay, M. A. (1994). Bir Ortaçağ icadı: aşk. Cumhuriyet Kitap, Sayı: 1457.
• Lafitte – Houssat, J. (1971). Troubadours et cours d’Amour. Paris: PUF.
• Lazar, M. (1954). Amour courtois et fin’amors dans la littérature du XII siècle. Paris: Klincksieck.
• Malraux, A. (1996). Les Réalités et les comédies du monde. Paris: Editions de l’Herne.
• Rachel, A. (1985). “Ibn Hazm et l'amour courtois”, in Revue de l'Occident musulman et de la Méditerranée, N° 40.
• ShortI. (1990). La Chanson de Roland. Livres de Poche, col. Lettres gothiques.
• Stendhal.(1960). De l’amour. Paris: Club des librairies de France.
• Troyes, C. (2002). Romans de la Table Ronde. Librairie générale française.
• Verdon, L. (2003). Le Moyen Âge, Le Cavalier Bleu éditions, coll. « Idées reçues ».