AN EXAMINATION OF INFORMAL SETTLEMENTS (GECEKONDUS) IN THE CONCEPT OF SOCIOLOGY OF SPACE: CASE OF IZMIR (ENFORMEL YERLEŞİMLERİN (GECEKONDULAR) MEKAN SOSYOLOJİSİ BAĞLAMIMDA İNCELENMESİ: İZMİR ÖRNEĞİ)

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 7, 115 - 126, 20.04.2016

İhsan Çetin

https://doi.org/10.20304/husbd.17814

Öz

This article examines gecekondus in Turkey in the context of space factor by drawing upon the basic arguments of sociology of space. It shows the significant role of space in the integration of gecekondus into the urban area and analyzes the relationship between space and society within the context of gecekondu settlements. The main hypothesis of this article is that space, with its physical and social features, is one of the main factors that affects the reconstruction process of gecekondus and it influences the social and economic integration of residents of gecekondu neighborhoods. The argument of this study depends on a comparison of two gecekondu areas in the context of sociology of space. The first gecekondu district is called Kadifekale which is a deprived inner-city area, and the other one is called Gumuspala which is located in the periphery of Izmir. The data that are discussed in the article are collected as a result of a field research. The argument of this study is based on the conceptual frame of Henri Lefebvre’s term the trialectics of being. The article discusses the consolidation of gecekondus by examining the relationship of space, society and time. As a result of the research, the article asserts that beyond time factor, space is one of the main factors affecting the consolidation of gecekondu neighborhoods into urban environments, while it is constructed by society.

Keywords: Gecekondu, Slums, Sociology of Space, Henri Lefebvre, The Trialectics of Being, Deprived Inner-city Areas, Urbanization, Izmir, Turkey.

ENFORMEL YERLEŞİMLERİN (GECEKONDULAR) MEKAN SOSYOLOJİSİ BAĞLAMIMDA İNCELENMESİ: İZMİR ÖRNEĞİ

Bu makale mekân sosyolojisi bağlamında Türkiye’de gecekondu olgusunu incelemektedir. Gecekondu bölgelerinin kentle bütünleşme süreçlerinde mekânın rolü ile mekan ve toplum arasındaki karşılıklı ilişkiyi irdeleyen bu makalenin temel tezi; fiziksel ve sosyal özellikleriyle birlikte mekanın gecekonduların yeniden inşasını belirleyen temel faktörlerden biri olduğu ve bu gibi bölgelerde yaşayan insanların sosyal ve ekonomik entegrasyonunu etkilediği şeklindedir. Bu çalışmanın argümanı İzmir’de bulunan iki farklı gecekondu bölgesinin mekân sosyoloji bağlamında karşılaştırılmasına dayanmaktadır. Gecekonduların ilki kentiçi çöküntü alanı örneği olan Kadifekale, diğeri ise İzmir’in çeperinde kurulmuş Gümüşpala semti şeklindedir. Saha çalışmasına dayalı olan bu araştırma neticesinde elde edilen veriler incelenmiştir. Tartışma Henri Lefebvre’nin “oluşun üçlemesi” (the trialectics of being) kavramı üzerine temellendirilmiştir. Makale gecekonduların kentle bütünleşmesini mekan, toplum ve zaman olguları arasındaki karşılıklı ilişki üzerinden tartışmaktadır. Ana akım gecekondu çalışmalarının aksine, çalışma zaman faktörünü kontrol altında tutup, gecekondulaşma sürecinde mekân ve toplum arasındaki diyalektiksel ilişkiyi irdelemektedir. Bunun için mekân; konumu, topografyası, uzamsal boyutu, ticari, tarihsel ve görsel değerleri gibi özellikleri bakımından ele alınmasına karşılık, toplum ise gecekondulu insanların mekâna yerleşim süreci, sosyal yapıları, etnik ve kültürel durumları, politik tutumları gibi değişkenler bağlamında incelenmektedir. Çalışma sonucunda makale şunu ortaya koymaktadır: Zaman faktörünün yanında, mekân, toplum tarafından inşa edilirken, gecekondu bölgelerinin kentle bütünleşmesini etkileyen ana etmenlerden birini oluşturmaktadır.

Anahtar Sözcükler: Gecekondu, Mekân Sosyolojisi, Oluşun Üçlemesi, Henri Lefebvre, Kentiçi Çöküntü Alanları, Kentleşme, İzmir, Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Gecekondu, Slums, Sociology of Space, Henri Lefebvre, The Trialectics of Being, Deprived Inner-city Areas, Urbanization, Izmir, Turkey

Kaynakça

• Çetin, İ. (2010). The Space Factor In The Integration Process of The Gecekondus Into The Urban: The Case of Izmir. PhD Dissertation, Applied Sociology. Izmir: EgeUniversity.
• Erman, T. (2001). The Politics of Squatter (Gecekondu) Studies in Turkey: The Changing Representations of Rural Migrants in the Academic Discourse. Urban Studies, 38 (7), 983-1002.
• Foucault, M. (1995). Discipline and Punish, The Birth of Prison. New York: Vintage Books.
• ---------------- (2007). Questions on Geography. Crampton, Jeremy, W. and Elden, Stuart (Eds.). Space, Knowledge and Power (pp. 19-23). Ashgate: Hamphire.
• Harvey, D. (2009). Social Justice and The City. Athens: University of Georgia Press.
• Işık, O. and Pınarcıoğlu, M. (2005). Nöbetleşe Yoksulluk. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karpat, H. K. (1973). An Inquiry Into the Social Foundations of Nationalism in the Ottoman State: From Social Estates to Classes, From Millets to Nations.Center of International Studies. Princeton University. Research Monoghraph No. 39. July
• ---------------- (1976). The Gecekondu, Rural Migration and Urbanization. Cambridge: Cambridge University Press.
• Kartal, S. K. (1798). Kentleşme ve İnsan, Kentleşme Sürecinde İnsan Tutum ve Davranışlarında Meydana Gelen Değişmeler. Ankara: TODAİE, No: 175.
• Kiray, M. B. (2003). KentleşmeYazıları. Ankara: Bağlam Yayınları.
• Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford: Blackwell Press.
• Massey D. (1998). Space, Place, and Gender. Minnepolis: University of Minnesota Press.
• Missac, P. (1995). WalterBenjamin’sPassages. Cambridge and London: The MIT Press.
• Shields, R. (1996). A Guide to Urban Representation and What to do About It. Anthony D. King (Ed.). Re-Presenting The City (pp. 227-253). New York: New York University Press.
• Soja, E. W. (1989). Postmodern Geographies. London, New York: Verso.
• ------------- (1996). Thirdspace, Journeys to Los Angeles and Other Real-and Imagined Places. Cambridge: Blackwell.
• ------------ (2000). Postmetropolis, Critical Studies of Cities and Regions. Oxford: Blackwell.
• Tatlıdil, E. (1989). Kentleşme ve Gecekondu. Ege. Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları. No: 47. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.