DİNDARLIK-MUHAFAZAKÂR AİLE DEĞERLERİ İLİŞKİSİ (THE RELATION BETWEEN RELIGIOSITY-CONSERVATIVE FAMILY VALUES)

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 7, 159 - 188, 20.04.2016

Şahin Doğan

https://doi.org/10.20304/husbd.15554

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, halkın muhafazakâr aile değerlerine yönelik tutumlarının araştırılmasıdır. Bu amaçla Türkiye'de 16 ilde, Şubat 2015 tarihinde araştırma yapılmıştır. 16 ilde, 18 yaş ve üzeri 1.402 kişiye rastgele (random sampling) yöntemi ile yüz yüze görüşülerek anket uygulanmıştır. Verilerin faktör yapısını belirlemek amacıyla açımlayıcı faktör analizi uygulanmış ve bu analizin sonucunda cevapların iki faktörde toplandığı görülmüştür. Bunlardan birinci faktör “muhafazakâr aile değerleri”, ikinci faktör ise “geleneksel kadın erkek rolleri”, olarak adlandırılmıştır. İki faktör toplam varyansın % 56,848’ini açıklamaktadır. Cinsiyet temelli yapılan kıyaslamada her iki faktörde de erkeklerin aileye yönelik muhafazakârlık skorlarının kadınlara oranla daha yüksek olduğu görülmüştür. İnanç düzeyi ve ibadet sıklığı arttıkça, muhafazakâr aile değerleri ve geleneksel kadın erkek rolleri tutum skorları anlamlı düzeyde farklılaşmakta ve artmaktadır. Yaş arttıkça muhafazakârlık tutumları da artmaktadır. Eğitim arttıkça muhafazakârlık tutumları azalmaktadır. Evlilerin muhafazakârlık tutumları bekârlara göre anlamlı düzeyde yüksektir. İdeal çocuk sayısı üçtür, kurumlar arasında en vazgeçilmez olanı din kurumu olarak çıkmıştır. Aile içi kararlar büyük oranda ailece alınmaktadır, çocukların eğitimi, meslek seçimi, evliliği gibi konularda yine çoğunlukla ailece karar alınmaktadır. Muhafazakârlık düzeylerini 1-10 arasında hangi düzeyde gördükleri sorusuna en yüksek düzeyde (% 16,2) 10 olarak çıkmıştır. Kimlik açısından bakıldığında dindar kimliği (%20,5) öne çıkmaktadır. Yapılan regresyon analizinde muhafazakâr tutumlar üzerinde en etkili faktörün inanç konuları, ikinci dereceden etkili olan faktörün de dini davranışlar olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre muhafazakâr aile değerlerini etkileyen en önemli faktörün dindarlık olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Sözcükler: Dindarlık, Muhafazakârlık, Aile, Muhafazakâr Tutum, Muhafazakâr Aile Değerleri.

THE RELATION BETWEEN RELIGIOSITY-CONSERVATIVE FAMILY VALUES

Abstract: The aim of this study is to investigate the attitudes of society towards conservative family values. A survey was conducted in 16 provinces of Turkey in February 2015. A face to face questionnaire was implemented to 1.404 people who were 18 years and over by using the random sampling method in these 16 provinces. In order to determine the factor structure of the data, exploratory factor analysis was applied and it was seen that the replies were gathered under two factors in the result of analysis. The first of these two factors is the “conservative family values” and the second factor is the “traditional female and male roles”. These two factors explain the 56,848% of the total variance. It is seen that there is not a significant difference in the gender based comparisons in terms of the attitudes of conservative family values; however, the scores of males are higher than of the females in terms of traditional female and male roles. When the level of faith and frequency of worship increase, the scores of the attitudes of conservative family values and traditional female and male roles significantly become distinct and increase. As the age increases, the attitudes of conservatism increase as well. As the level of education increases, the attitudes of conservatism decrease. The conservatism attitudes of the married ones are significantly higher than the conservatism attitudes of the single ones. It is seen that the ideal number of children is three and the irrevocable institution among the institutions is the institution of religion. The decisions concerning the family and the decisions related to the children in terms of education, choice of profession and their marriage are mostly made by the family. When they were asked how they see their level of conservatism between 1-10, the highest level was seen as 10 (16,2%). When it was questioned in terms of identity, the identity of piety (%20,5) became prominent. In the regression analysis it was realized that the most effective factor on the conservative attitudes was the issue of faith. The second effective factor was the frequency of religious rituals. As a result of the research it was determined that religiosity was the most effective factor on the conservative family values.

Keywords: Religiosity, Conservatism, Family, Conservative Attitude, Conservative Family Values

Anahtar Kelimeler

Dindarlık, Muhafazakârlık, Aile, Muhafazakâr Tutum, Muhafazakâr Aile Değerleri

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A., Akal, C. B. ve Köker, L. (1994). Kral Devlet ya da Ölümlü Tanrı. Ankara: İmge Yayınları.
• Akın, M. H. (2012). Türkiye’de Muhafazakârlığın Direnme Noktası Olarak Aile. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 31.
• Akkaş, H. H. (2004). Muhafazakâr Düşünce ve Edmund Burke. Ankara: Kadim Yayınları.
• Argın, Ş. (2003). Siyasetin Taşra’sında Taşranın Siyasetini Tahayyül Etmek. Ahmet Çiğdem (Ed.). Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Muhafazakârlık (Cilt 5). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arslantürk, Z. & Amman, T. (2001). Sosyoloji. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• ASAGEM (T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Politikalar Genel Müdürlüğü). (2010). Türkiye’de Ergen Profili
• ASAGEM (T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Politikalar Genel Müdürlüğü). (2010). Türkiye’de Aile Değerleri Araştırması.
• Aydın, M. (2011). Güncel Kültürde Temel Kavramlar. İstanbul: Açılım Kitap.
• Başgil, A. F. (1998). Din ve Laiklik. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Bora, T. (1997). Muhafazakârlığın Değişimi ve Türk Muhafazakârlığının Bazı Yol İzleri. Toplum ve Bilim, 74.
• Nisbet, R. (1990). Muhafazakârlık. (Çev. Erol Mutlu). Tom Bottomore, Robert Nisbet (Der.). Mete Tunçay ve Aydın Uğur (Yay. Haz.). Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi. İstanbul: Verso Yayınları.
• Canatan, K. (2011). Dünyada ve Türkiye’de Çocuk Algıları ve Cinsiyet Öncelikleri. Kadir Canatan ve Ergun Yıldırım (Eds.). Aile Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Canatan, K. (2011). Aile Sosyolojisi: Konuları, Perspektifi ve Gelişimi. Kadir Canatan ve Ergun Yıldırım (Eds.). Aile Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Çaha, Ö. (2004). Muhafazakâr Düşüncede Toplum. Uluslararası Muhafazakârlık ve Demokrasi Sempozyumu. İstanbul: AKP Yayınları.
• Çaha, Ö. (2001). Dört Akım Siyaset. İstanbul: Zaman Kitap.
• Çapcıoğlu, İ. (2009a). Sosyo-Politik Tutumlar ve Dindarlık: İlahiyat Fakülteleri Örneğinde Bir Alan Araştırması. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(1), 143-180.
• ---------------- (2009b). Social Status of Women in Ottoman and Turkish Republican Periods: A Sociological Overview. The Islamic Quarterly, 53(1), 1-23.
• ---------------- (2015). İyilik/İyi İnsan Olma Potansiyelinin Geliştirilmesinde Sosyal Çevrenin Etkisi. İyilik: İnsanı İyilik Yaşatır, ss. 159-166. Ankara: TDV Yayınları.
• Çarkoğlu, A. ve Kalaycıoğlu, E. (2012). Türkiye’de Aile İş ve Toplumsal Cinsiyet. Erişim Tarihi: 01 Nisan 2014, ipc.sabanciuniv.edu/wp.../02/Aile-2012-ISSP-Family-Survey-final.pdf.
• Çınar, M. (2003). Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Muhafazakârlık. Ahmet Çiğdem (Ed.). Dergâh Dergisi, 5, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Doğan, Ş. (2007). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Dini Tutumları (Ankara Örneği). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, Ş. (2015). Muhafazakârlık, Aile ve Kadın (Çankırı Örneği). Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 163-193.
• Dubiel, H. (1998). Yeni Muhafazakârlık Nedir? (Çev. Erol Özbek). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erkal, M. (2011). Sosyoloji. İstanbul: Der Yayınları.
• Giddens, A. (1996). Beyond Left and Right-The Future of Radical Politics. Cambridge and Oxford: Polity Press and Blackwell Publishers.
• Heywood, A.(2011). Siyaset. Buğra Kalkan (Eds.). (Çev. Bekir Berat Özüpek vd.). Ankara: Liberte Yayın Grubu.
• Karpat, K. (1997). Modern Turkey. P. M. Holt, Ann K.S. Lambton and Bernard Lewis (Eds.). The Cambridge History Of Islam, (Volume 1b).
• Kirk, R. (2005). Süreklilik ve Değişim. (Çev. Faruk Çakır). Muhafazakâr Düşünce Dergisi, (4), 11-26.
• Kirman, M. A. (2004). Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Köker, L. (1989). Liberalizm-Muhafazakârlık İlişkisi Üzerine. Türkiye Günlüğü, (9).
• Köni, H., & Torun, İ. (2013). Muhafazakârlık Olgusu ve Amerika-Türkiye Örneklerinde Dini Muhafazakârlık. Muhafazakâr Düşünce/Conservative Thought, 10(38).
• Mardin, Ş. (1995). Türkiye’de Din ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nisbet, R. (1990), Muhafazakârlık. (Çev. Erol Mutlu). Tom Bottomore ve Robert Nisbet (Der.). Mete Tunçay ve Aydın Uğur (Yay. Haz.). Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi. İstanbul: Verso Yayınları.
• Nisbet, R. (2007). Muhafazakârlık, Düş ve Gerçek. (Çev. Kudret Bülbül). Ankara: Kadim Yayınları.
• Oakeshott, M. (2004). Muhafazakâr Olmak Üzerine. (Çev. İsmail Seyrek). Muhafazakâr Düşünce Dergisi, (1).
• Ögün, S. S. (1997). Türk Muhafazakârlığının Kültür Kökenleri ve Peyami Safa’nın Muhafazakâr Yanılgısı. Toplum ve Bilim, 74.
• Özipek, B. B. (2004). Muhafazakârlık-Akıl, Toplum, Siyaset. Ankara: Liberte Yayınları.
• Safi, İ. (2005). Türkiye’de Muhafazakâr Siyaset ve Yeni Arayışlar. Ankara: Lotus Yayınevi.
• Sullivan, T. (2004). İslâm, Muhafazakârlık ve Demokrasi. Uluslararası Muhafazakârlık ve Demokrasi Sempozyumu. İstanbul: AKP Yayınları.
• Wilson, F. G. (1980). The Case for Conservatism. New York: Penguin Books.
• Yıldırmaz, S. (2003). Muhafazakârlık, Türk Muhafazakârlığı ve Peyami Safa Üzerine. Journal of Historical Studies, 9-18
• Yılmaz, H. (2006). Türkiye’de Muhafazakârlık, Aile, Batı, Din: İlk Sonuçlar Üzerine Genel Değerlendirme. (Yayınlanmamış Araştırma Raporu). Proje Desteği: Açık Toplum Enstitüsü ve Boğaziçi Üniversitesi.