171 Numaralı Manisa Şer’iye Sicilindeki Tereke Kayıtlarına Göre Manisa’da Taşınmaz Mallar

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 11, 273 - 299, 20.04.2018

Gülser Oğuz

https://doi.org/10.20304/humanitas.402971

Öz

Tereke kayıtları
kişilerin ölümünden sonra geride bıraktıkları mal varlığını ihtiva eden
kaynaklardır. Kassamlar tarafından tutulan tereke kayıtları belirli koşullarda
tutulurlar. Mirasçıların anlaşamaması, ölen kişinin küçük çocuğunun kalması,
ölen kişinin eşinin hamile olması gibi. Dolayısıyla toplumun genelini
yansıtmasalar da önemli veriler içerirler. Bu halleriyle sosyo ekonomik tarih
çalışanları için büyük önem arz ederler. Osmanlı toplumuna dair pek çok yönden
ele alınan bu veriler, toplumun kültür unsurları, yaşam stilleri ve geçim
kaynakları gibi konularda değerli fikirler vermektedir. Bu noktada tereke kayıtlarına
dayalı olarak tek odak noktasından hareketle sorgulamalar yapmak da mümkündür.
Mesela bir kentteki taşınmaz mallar, bunların niteliği, değerleri, çeşitleri;
kimlerin hangi taşınmazlara sahip olduğu gibi.

Bu
çalışmada da 171 numaralı Manisa Şer’iye Sicil Defteri kullanılacaktır. Defter
286 sayfadır. Defterin 1113-1118
(1701-1707) yılları arasını kapsadığı tespit edilmiştir. Defterde 110
adet terke kaydına rastlanmıştır.  Bu
defterin içinde dağınık halde bulunan tereke kayıtlarının hepsi kişilerin taşınmaz
malları odaklı olarak taranacaktır. Taşınmaz malı olmayan kişiler büyük oranda
çalışmanın gerisinde tutulacaktır. Bu tarama sonucunda 18. Yüzyılın
başlarındaki Manisalıların taşınmaz mallarının değerleri ve çeşitleri hakkında
fikir sahibi olunacaktır. Diğer yandan servet yapılanmasında taşınmaz malların
yeri ve önemiyle ilgili ipuçları bulunmaya çalışılacaktır. Merak konusu olan
diğer konu, taşınmaz mal ediniminde kişilerin önceliğinin ne olduğunun
belirlenmesidir.  Bu yönüyle çalışma
alanına ve kent tarihine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Manisa Şer’iye Sicil Defteri, Tereke Kaydı, Taşınmaz Mallar

Immovable Valves in Mani̇sa Accordi̇ng to 171 Numbered Manisa Registration Registratio

Öz

Tereke records are the
sources that contain the properties that they leave behind after the death of
people. Terrestrial records kept by Kassam are kept on certain conditions.
Therefore, although they reflect the general public, they contain important
data. In this way, it is of great importance for the socio-economic history
researchers. This data about the Ottoman society, which is handled from many
directions, gives valuable ideas to the issues such as the culture elements of
the society, life styles and livelihoods. It is also possible to make inquiries
at this point by moving from a single focal point based on the terrestrial
records. For example, immovable properties in a city, their qualities, values,
types; like who owns what immovables. In this study, Manisa Şer'iye Register
Book no. 171 will be used. The notebook is 286 pages. It is determined that the
book covers between the years 1113-1118 (1701-1707). 110 bookkeeping records
were found in the notebook. All of the terrestrial records that are scattered within
this book will be scanned with the focus on the immovable properties of the
persons. Those who do not have immovable property will be excluded form the
study. As a result of this survey, you will have an idea about the values and
types of the immovable properties of the Manisaites in the early 18th century.
On the other hand, we will try to find clues about the place and importance of
immovable properties in the structuring of wealth. Another issue of curiosity
is the determination of the priorities of the persons involved in the
acquisition of immovable property. The aim is to contribute to the field of
study and the history of the city.

Anahtar Kelimeler

Manisa Sheriff Register, Tereke Register, , Immovable Properties

Kaynakça

• Manisa Şer’iye Sicili, No 171.
• Ayverdi, İ. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul, Kubbealtı yayınları.
• Çağatay U. (1992). Padişahların Kadınları ve Kızları, Ankara, TTK.
• Evliya Ç. (2011). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Haz. Seyit Ali Kahraman, 9. Kitap, 1. Cilt, İstanbul, YKY.
• Faroqhi, S. (2003). Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak, Çev. Gül Çağalı Güven- Özgür Türesay, İstanbul, İmge Kitabevi.
• Masters, B. (1988). The Orijins of Western Economic Dominance in the Middle Easts, New York-London 1988.
• Nagata, Y.(1997). Tarihte Ayanlar Karaosmanoğulları Üzerine Bir İnceleme, Ankara, TTK.
• Atabey, H. (2014). Manisa’nın 79 Numaralı Şer’iyye Sicil Defteri (h. 1049-1050) Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Anakara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• İnce, Z. (2014). Patrona İsyanının Gölgesinde (1730-1731) Batı Anadolu’da Sosyal Hayat Ve Osmanlı Müesseseleri, Adnan menderes üniversitesi Sosyal bilimler enstitüsü Tarih anabilim dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• Oğuz, G. (2013). Bir Osmanlı Kentinde Taşınır ve Taşınmaz Mal Varlığına Dayalı Servet Analizi: Edirne Örneği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Sonyıldırım, Ş. (2007). 17. Yüzyılın İlk Yarısında Manisa, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yıldız, S. (2006). XVIII. Yüzyılda Manisa’da Gündelik Hayata İlişkin Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Akbel, M. (2016). Tereke Kayıtlarından Hareketle Yeniçerilerin Sosyo‐Ekonomik Durumları. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sa. 15, s. 257-278.
• Bakan, Ö. L. (1966). Edirne Askeri Kassamı’na Ait Tereke Defteri (1545–1659). Belgeler, Ankara, 1966, C. III, Sa. 5–6, s. 1–479.
• Barkan, Ö. L. (1980). XV ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Toprak İşçiliğinin Organizasyon şekilleri. Türkiye’de Toprak Meselesi-Toplu Eserleri, İstanbul.
• Belber, F.(2013). Temettüât Kayıtlarına Göre Manisa Koldere Çiftliği/ Köyü’nün Sosyo-Ekonomik Durumu (1844-1845). Akademik Bakış, C. 7, Sa. 13, s. 233-268.
• Bozkurt, F. (2012). Tarih Defterleri ve Osmanlı Demografi Araştırmaları. Tarih Dergisi, Sayı 54 (2011 / 2), İstanbul, s. 91-120.
• Canbakal, H. (2009). Barkan’dan Bu Yana Tereke Çalışmaları. Vefatının 30. Yıldönümünde Ömer Lütfi Barkan, Türkiye Tarihçiliğine Katkıları ve Etkileri Sempozyumu, İstanbul, s.1-7.
• Çağlar, İ. M. (2015). 273 Numaralı Manisa Şer’iyye Sicillindeki Tereke Kayıtlarına Göre Manisa’da Sosyal Hayat (1836-1837). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sa. 44, Nisan 2015, s. 198-206.
• Emecen, F. (2003). Manisa. İslam Ansiklopedisi, C. 27, s. 577-583.
• Erünsal, İ. E. (2012). Sosyal Ve İktisadi Tarihimize Kaynak Olarak Sahhaf Terekeleri. Osmanlı Coğrafyası Kültürel Arşiv Mirasının Yönetimi ve Tapu Arşivlerinin Rolü Uluslar arası Kongresi, İstanbul, s.253-277.
• Fay, M. A. (2000). Kadınlar ve Vakıflar: 18. Yüzyıl Mısır’ında Mülkiyet, İktidar ve Toplumsal Cinsiyetin Nüfuz Alanı. Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Ed. Madeline C. Zilfi, Çev. Necmiye Alpay, Birinci Baskı, İstanbul, s. 27-46.
• Göçek, F. M. - Bear, M. D. (2000). 18. Yüzyıl Galata Kadı Sicillerinde Osmanlı Kadınlarının Toplumsal Sınırları. Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Ed. Madeline C. Zilfi, Çev. Necmiye Alpay, İstanbul.
• İnalcık, H. (2010). Çiftliklerin Doğuşu: Devlet, Toprak Sahipleri ve Kiracılar. Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, Ed. Çağlar Keyder–Faruk Tabak, İstanbul, s. 15-35.
• Karademir, Z.( 2011). Sivas Ağa Sınıfının Sosyo-Ekonomik Durumuna Dair Bir İnceleme (1780–1831). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sa.14, Ankara, s. 183-210.
• Karakaya, E. (2003). Manisa Mimari. İslam Ansiklopedisi, C. 27, s. 583-588.
• Karakuyu, M. (2007). Manisa Şehrinde Mahallelerin Tarihsel Gelişimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C. 4, Sa. 2, s. 1-20.
• Kenanoğlu, M. M. (2006). Mülk. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 31, 540-542.
• Keyder, Ç. (2010). Osmanlı İmparatorluğu’nda Büyük Ölçekli Ticari Tarım Var mıydı?. Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, Ed. Çağlar Keyder- Faruk Tabak, İstanbul, s. 1-15.
• Nagata, Y. (1979). 16. Yüzyılda Manisa Köyleri: 1531 Tarihli Saruhan Sancağına Ait Bir Tahrir Defterini İnceleme Denemesi. Tarih Dergisi, XXXII, s. 731-758.
• Nagata, Y.(1992). Manisa Şerî Mahkeme Sicil Defterlerinden Birkaç Not. OTAM, Sa 3, s. 285-296.
• Oğuzoğlu, Y.(1985). Sicillerdeki Tereke Kayıtlarının Kültürel Malzeme Olarak Değeri. III. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, s. 1-4.
• Patacı, Ö. O. (2016). Osmanlı Tereke Kayıtlarının Sanat Tarihi Araştırmaları Açısından Önemine Yönelik Bazı Değerlendirmeler. OTAM, Sa. 40, s. 327-254.
• Sabev, O.(2012). Osmanlı Toplumsal Tarihi İçin Değerli Kaynak Teşkil Eden Tereke ve Muhallefat Kayıtları. Osmanlı Coğrafyası Kültürel Arşiv Mirasının Yönetimi ve Tapu Arşivlerinin Rolü Uluslar arası Kongresi, İstanbul, s. 259-272.
• Shmuelevitz, A. (2002). Osmanlı İmparatorluğu’nda Kadının Sosyo Ekonomik Statüsü: XIX Yüzyılın Başlarında Yafa Kadınlarının Durumu. Türkler, c. 14.
• Sümer, F. (1992). Ağa. TDV İslam Ansiklopedisi, C. 1, İstanbul, s. 451-452.
• Yavaş, D. (1997) Hafsa Sultan Külliyesi. İslam Ansiklopedisi, C. 15, s. 123-124.