Milliyetçi İsyanlar Bağlamında Arnavutluk’ta Komite ve Çetelerin Rolü

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 12, 116 - 135, 22.10.2018

Yüksel Babanınoğlu Bayıl

https://doi.org/10.20304/humanitas.431254

Cited By: 2

Öz

XIX. yüzyılda Osmanlı Balkanlarındaki ulusal
ayrılıkçı hareketler, dini ve kültürel farklılıklardan dolayı Arnavutlar
arasında daha geç ortaya çıkmıştır. Arnavutluk isyanları, ilk zamanlar
bağımsızlıktan ziyade 1878 Berlin Anlaşması kararlarının bölgede tatbik
edilmesine karşı ortaya çıkmıştır. Sonraları ise II. Abdülhamit yönetimi ile İttihat
ve Terakki Cemiyeti yönetiminin, bölgedeki statükonun korunması için aldığı tedbirlere
karşı bir tepki olarak kendini göstermiştir. Bu süreçte bağımsızlık isteyen
birçok Balkan ulusu gibi Arnavutlar da çete/komite faaliyetleriyle kendi
menfaatlerini korumaya ve isteklerini elde etmeye çalışmışlardır. Bu çalışmada
XIX. sonu ve XX. yüzyıl başındaki siyasi gelişmeler neticesinde Arnavutluk’ta ortaya
çıkan çete faaliyetlerinin ve gizli örgütlenmelerin, Arnavutluk’un
bağımsızlığındaki rolü ve bölgenin siyasi yapısının şekillenmesindeki etkisi
ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Balkanlar, Arnavutluk, Milliyetçilik

The Role of the Komitaji and the Band in Albania in the Context of Nationalist Rebellion

Öz

In the 19th
century the nationalist separatist movements of the Ottoman Balkans occurred
relatively later among the Albanians because of their cultural and religious
differences. The Albanian rebellion in the first place was against the
application of decisions of the Berlin Treaty in 1878 in the region rather than
the ambition for independence. Then, it transformed into a reaction against
measures taken by II.Abdulhamit and the Committee of Union and Progress to
protect the status quo in the region. In this period, Albanians tried to
protect their self-interest and reach their desire with the activities of gangs
like many Balkan nations that demanded independence. In this study, the role of
gang activities and secret organizations, emerged as a result of political
developments at the end of the 19^th and the beginning of the 20^th
century, and their effects on the independence of Albania and the political
structure of the region, are examined.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Balkans, Albania, nationalism, band activities

Kaynakça

• HR.SYS. 135/50; 136/3; 141/32; 141/39; 141/48; 141/52; 150/16; 150/41; 150/45; 151/30
• BEO. 4059.304358.1.; 4059.304358.2.
• Hüseyin Hilmi Paşa Evrakı (HHP): 4/217; 7/403; 12/714; 14/945; 14/946; 18/1248.
• Adanır, F. (1995). “Osmanlı İmparatorluğu'nda Ulusal Sorun ile Sosyalizmin Oluşması ve Gelişmesi: Makedonya Örneği”. Osmanlı İmparatorluğu'nda Sosyalizm ve Milliyetçilik 1876-1923. (M. Tunçay ve E. J. Zürcher, Edt.), İletişim Yayınları, İstanbul, s. 33-72.
• Ademi, R. (2013). “Bağımsızlığa Giden Yolda Arnavutlar”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 26, s.7-19.
• Ağanoğlu H.Y., Bayram, ve S. Yıldıztaş, M.(2008). Osmanlı Arşiv Belgelerinde Arnavutluk. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, Yayın Numarası: 97, İstanbul. Ahmet Şerif, (1999). Arnavudluk’ta, Suriye’dei Trablusgarb’da Tanin.(1. Baskı), C. II, (M.Ç.Börekçi, Haz.) TTK, Ankara.
• Alia, R. (1978) The Albanian League of Prizren-A Brillant Page of Our History Written In Blood. The “8 NENTORI” Publishing House, Tirana.
• Avlonyalı Süreyya Bey. (2009). Osmanlı Sonrası Arnavutluk (1912-1920) (1. Baskı). (A. Kırmızı, Haz.), Klasik Yayınları, İstanbul.
• Biernat, A. (2013) “Albanian Political Activity in Ottoman Empire (1878-1912)”, World J. Islamic History & Civilization. 3 (1): 01-08, s. 1-8.
• Bilge, M.L. (1991). “Arnavutluk”. DİA, C.3, İstanbul, s.383-390.
• Birecikli, İ.B. (2010). Arnavutlar ve Arnavutluk Sorunu 1908-1914. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Bozbora, N. (1997). Osmanlı Yönetiminde Arnavutluk ve Arnavut Ulusçuluğunun Gelişimi (1. Baskı). Boyut Yayıncılık, İstanbul.
• Clayer, N. (2013). Arnavut Milliyetçiliğinin Kökenleri (1. Baskı). (A. Berktay, Çev. Ali Berktay), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Çanlı, M. (2011). “Bulgar Trakya Komitesi Komitesi (1918-1934)”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XI/2, s.277-292.
• Debre Mebusu Basri. (2015). Arnavutluk ve Buhran-ı Osmani (1. Baskı). (M. S. Mertoğlu, Haz.), Klasik Yayınları, İstanbul.
• Doğan, A. ve Garan, B. (2013). “Anılara Yansıyan Yönleriyle Arnavutluk ve Arnavutlar”. VIII. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı, Arnavutluk Tiran, s.427-451.
• Hanioğlu, Ş. (2001) “İttihat ve Terakkî Cemiyeti”. DİA, C. 23, İstanbul, s. 476-484.
• İnalcık, H. (2005). “Türkler ve Balkanlar”, Balkanlar Bal-Tam Türklük Bilgisi 3. Prizren, s. 20-44.
• İsmail Kemal Bey. (2016). İsmail Kemal Bey Hatıratı (2.Baskı). Tarih Vakfı Yurt Yayınları, (A. İslamoğulları ve R.Hoxha, Çev. ), İstanbul.
• Jelavich, B. (2009). Balkan Tarihi, C.II. (2. Baskı), Küre Yayınları, İstanbul.
• Kılıç, S. (2006). “Bir Osmanlı Aydınının Arnavutluk’a Dair Görüş ve Düşünceleri”. A.Ü.Osmanlı Tarihi Araştırma Merkezi Dergisi (OTAM), S.19, Ankara, s.257-270.
• Koloğlu, O. (2006). “Faik Bey Konitza'nın Arnavutluk Sorunlarına İlişkin 1899 Tarihli Memorandumu”. Balkanlar'da İslam Medeniyeti II. Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri, İstanbul, s. 13-27.
• Kuzucu, K. (2012). “Layihalar Işığında Bağımsızlık Sürecinde Arnavutluk’un Sosyal ve Siyasal Durumu (1860-1908)”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, XII/2, s. 309-332.
• Mazower, M. (2007). Selanik: Hayaletler Şehri Hıristiyanlar Müslümanlar ve Yahudiler (1430-1950) (1. Baskı), (G. Ç. Güven, Çev.), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Nicol, D.M. (1999). Bizans’ın Son Yüzyılları (1261-1453) (1. Baskı). (B.Umar, Çev.), İstanbul.
• Özcan, H. (2011). Atatürk Dönemi Türkiye-Arnavutluk İlişkileri (1920-1938). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Rrapaj J. ve Kolasi, K. (2013). “The Curious Case of Albanian Nationalism: the Crooked Line from a Scattered Array of Clans to a Nation-State”. Ankara Universty Faculty of Political Science The Turkish Yearbook of International Relations, Volume 44, s.185-228.
• Safi, P. (2012). “Üç Tarz-ı Çete”. KEBİKEÇ İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, S. 34, s. 85-105.
• Sinro, A. (2011). Osmanlı’nın Sancılı Yıllarında Araplar Kürtler Arnavutlar (1. Baskı), Selenge Yayınları, İstanbul.
• Şıvgın, H. (2003). “Arnavutlarda Milli Bilincin Gelişme Sürecinde Yaşanan Siyasi Olaylar”. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 147, s.131-152.
• Türker, A.S. (1996). “II. Abdülhamit Dönemi Osmanlı Devletinin Arnavutluk Siyaseti”. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi),Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Yiğit, Y. (2009). “Milliyetçilik Çağında Prizren”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/8 Fall, s. 2462-2491.
• Zeyrek, S. (2012). “II. Meşrutiyet’te Demokratik Muhalefetin Sonu: Arnavut İsyanları ve Sonuçları”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.33, s.299-336.
• Faik Bey Konitza, “1899 Memoir on the Albanian National Movement”, 08 Mart 2018, http://www.albanianhistory.net/1899_Konitza/index.html