BİR EŞYA OLARAK ARABA: LATİFE TEKİN’İN BUZDAN KILIÇLAR VE JOSÉ SARAMAGO’NUN “EMBARGO” ESERLERİ

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 17, 287 - 300, 15.03.2021

Hilal Kaya

https://doi.org/10.20304/humanitas.841416

Öz

Ulus-aşırı ve tarih-ötesi açılardan bakarak, bu çalışma teknolojik bir madde olarak arabaya ve onun Latife Tekin’in Buzdan Kılıçlar (1989) ve José Saramago’nun “Ambargo” (1978) adlı eserlerinde roman-düzlemindeki temsiline odaklanmaktadır. Farklı kültürlerden okuyucular araba anlatılarına ilgi duymuşlardır çünkü bu tür anlatıların, adeta kendileri adına konuşabilen eşya/maddenin bir temsilcisi olarak, “şey güdümlü” – arabalara dayalı – oldukları gerekçesiyle başarılı olduklarını düşünüyorum. Bu çalışma, yeni materyalizmlerin (New Materialisms) sağladığı teorik mercekle, Tekin’in Buzdan Kılıçlar romanında ve Saramago’nun “Ambargo” adlı hikayesinde, arabanın öneminin açıklanabileceğini iddia etmektedir. Özne-nesne etkileşimleri hakkında fikirleri araştırmak ve şey/eşyanın bağımsız ve özerk yaşamını açıklamak için, bu makale önce yeni materyalizm kuramlarına kısaca değinecek, daha sonra Latife Tekin ve José Saramago’nun eserlerini, arabaların yarı-nesneler olarak güçlü birer aktör rolü oynamaları bağlamında okuyacaktır.

Anahtar Kelimeler

Latife Tekin, José Saramago, Yeni Materyalizmler, Araba Anlatıları, Yarı-nesneler

THE CAR AS A THING: LATİFE TEKİN’S SWORDS OF ICE AND JOSÉ SARAMAGO’S “EMBARGO”

Öz

From a transnational and trans-historical perspective, this paper lays stress upon the car as a technological material and its fictional representations in Latife Tekin’s Swords of Ice (1989) and José Saramago’s “Embargo” (1978). Readers from different cultures have been attracted to car narratives because they are “thing-driven” – based on cars – as a representative of the matter which can speak for themselves, as it were. This study claims that the significance of the car in Tekin’s Swords of Ice and Saramago’s “Embargo” can be explained through the theoretical lens provided by the new materialisms. In order to explore ideas on the subject-object interactions and elucidate the independent and autonomous life of things, this article will first briefly refer to the theories of new materialisms, and then read works of fiction by Latife Tekin, and José Saramago concentrating on the agency and power of the car as a quasi-object in both texts.

Anahtar Kelimeler

Latife Tekin, José Saramago, New Materialisms, Car Narratives, Quasi-objects

Kaynakça

• Alaimo, S. & Hekman, S. (2008). Material feminisms. Bloomington: Indiana University Press.
• Aşan, F. (2017). Erken dönem Türk romanında arabalar [The cars in the early-period Turkish novel]. (Unpublished master’s thesis). Bilkent University, Ankara.
• Balık, M. (2001). Latife Tekin’in romancılığı [The novel-writing of Latife Tekin]. (Unpublished doctoral thesis). Ankara University, Ankara.
• Baysal, K. (2020). Posthümanist eleştiri ve Steven Hall’ün Köpekbalığı Metinleri romanı. In Balkaya, M. A. (Ed.) Edebiyat kuramları (pp. 209-233). [Posthumanist Criticism and Steven Hall’s The Raw Shark Texts. In Literary Theories]. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Brown, B. (2001). Thing theory. Critical inquiry, 28(1), 1-22.
• Brown, B. (2003). A Sense of things: The object matter of American literature. Chicago: University of Chicago Press.
• Brown, B. (2015). Other things. Chicago: Chicago University Press.
• Çetiner, N. (2020). A recent trend in the humanities: the new materialisms as philosophy and theory. In S. Öztürk & E. Çalık (Eds.) Theory and research in social, human and administrative sciences II volume 2. (pp. 227-241). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Conty, A. F. (2018). The politics of nature: New materialist responses to the anthropocene. Theory, culture & society, 35(7-8), 73-96.
• Erdem Ayyıldız, N. (2020). Kültürel materyalizm ve postmodern peri masalları. In M. A. Balkaya (Ed.). Edebiyat kuramları (pp. 83-115). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Gamble, C. N., Hanan, J. S. & Nail, T. (2019). What is new materialism? Angelaki, 24(6), 111-134.
• Gürbilek, N. (1998). Mırıltıdan dile. [From murmuring to language]. Defter, 9(27), 45-65.
• Irzık, S. (1999, April). Latife Tekin’de yersizliğin mekanları [The sites of placelessness in Latife Tekin]. Symposium on Turkish women novelists and short story writers, Ankara.
• Latour, B. (1993). We have never been modern. (C. Porter, Trans.). Cambridge, MA: Harvard University Press. (Original work published in 1991).
• Latour, B. (2004). Why has critique run out of steam? From matters of fact to matters of concern. Critical Inquiry, 30, 225-248.
• Latour, B. (2013). An inquiry into modes of existence: an anthropology of the moderns. (C. Porter, Trans.). Cambridge, MA: Harvard University Press. (Original work published in 2012).
• Narlı, M. (2002). Araba sevdaları [The car affairs]. Türkbilig, (4), 19-28.
• Parla, J. (2003a). Makine bedenler, esir ruhlar: Türk romanında Araba Sevdası [Mechanical bodies, captive souls: car affair in Turkish novel]. Toplum ve bilim, (96), 146-165.
• Parla, J. (2003b) Car narratives: a subgenre in Turkish novel writing. The South Atlantic Quarterly, 102(2), 535-550.
• Saramago, J. (2012). Embargo. In The lives of things [Objectoquase] (pp. 27-44). (G. Pontiero, Trans.). London: Verso. (Original work published in 1978).
• Schulze, J. (2013). Reviewed work(s): The lives of things by José Saramago. Prairie schooner, 87(2), 66-168.
• Tekin, L. (2007). Buzdan kılıçlar [Swords of ice]. (S. Paker and M. Kenne, Trans.). London: Marion Boyars Pub. (Original work published in 1989).
• Uğurlu, S. B. (2009). Otomobil ve benlik: Türk edebiyatında araba olgusu [Automobile and identity: The car concept in Turkish literature]. Turkish studies international periodical for the languages, literature and history of Turkish or Turkic, 4(1-II), 1427-1462.
• Yılmaz, V. B. & Kamalova, R. (2019). An Analogy between Karakalpak rites and Bakhtin’s carnival. Bilig, (91), 217-234.