Polish General Edmund Taczanowski’s Memorial to Sultan Abdüllaziz

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 19, 232 - 253, 15.03.2022

Emilian Prałat , Osman Fırat Baş

https://doi.org/10.20304/humanitas.973898

Öz

The article is devoted to the discovered Greater Poland Military Museum in Poznań, the unpublished text of the memorial in French, which General Edmund Taczanowski, one of the leaders of the January Uprising, intended to address to the Ottoman sultan, in the hope of creating Bulgarian-Turkish troops, which were then to be used in battles with Russia. The memorial was probably created during Taczanowski’s trip to Istanbul in December 1863. In his hometown region of Greater Poland it was a period of a lively fascination with the Slavic region, which was in line with the idea of searching for concepts of „Slavic reciprocity” alternative to Russian Pan-Slavism and Austro-Slavism. In this context, the manifesto is one of the most interesting testimonies of yet another scenario of national liberation, which – purely instrumentally – treated the Bulgarian population, pointing to the Polonocentric nature of Taczanowski’s idea.

Anahtar Kelimeler

Turkish-Polish relations, Edmund Taczanowski, Sultan Abdülaziz

Polonyalı General Taczanowski’nin Sultan Abdülaziz’e Yazdığı Tezkere

Öz

Makalemiz, Polonya’nın Ocak Ayaklanması önderlerinden General Edmund Taczanowski’nin, ileride Rusya’ya karşı savaşlarda kullanılmak üzere Bulgar-Türk birlikleri kurdurma umuduyla Osmanlı sultanına sunmaya niyetlendiği, Poznan’da Büyük Polonya Askeri Müzesi kataloglarında bulunmuş ve daha önce hiçbir yerde yayınlanmayan Fransızca bir tezkere metnini konu alıyor. Tezkere Taczanowski’nin 1863’ün Aralık ayındaki İstanbul seyahati sırasında yazılmış olsa gerektir. Bu dönem generalin memleketi olan Büyük Polonya’da, Rus ve Avusturya Panslavizmlerinin alternatifi olan “Slav paydaşlığı” (Slav mütekabiliyeti) yaklaşımlarını araştırma idealine paralel olarak, Slav coğrafyasına yönelik ilginin de hayli canlı olduğu bir dönemdir. Bu bağlamda, Taczanowski’nin düşüncesinin Polonya merkezli doğasını işaret eden tezkere, Polonyalı milliyetçilerin Osmanlı İmparatorluğu’nun Bulgar tebaasına salt araçsal yaklaşarak kurgulamış oldukları bir başka ulusal bağımsızlık senaryosunun daha en ilginç belgelerinden biri olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye-Polonya ilişkileri, Edmund Taczanowski, Sultan Abdülaziz

Kaynakça

• Alpkunt, B. (2019, 6 Ocak). İtalya'nın birleşmesi, Giuseppe Garibaldi ve Kırmızı Gömlekliler. https://ungo.com.tr/2019/01/italyanin-birlesmesi/.
• Berkes, N. ve Kuyaş A. (Haz.) (2012). Türkiye’de çağdaşlaşma (18. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Geyikdağı, N. V. ve Geyikdağı, Y. M. (2018). A Comparative Study of Foreign Direct Investment. Ottoman and Russian Empires. Contemporary Research in Economics and Social Sciences, 2(1), 71-110.
• İnalcık, H. (1992). Tanzimat ve Bulgar meselesi. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Janke, Z. W. (1967). Brygada generała Edmunda Taczanowskiego i jej ostatnie boje. Przegląd Historyczny, 58(3), 267–294.
• Kaim, A. A. (2020). Ludzie dwóch kultur. Wybrane przypadki transgresji kulturowej Polaków w Imperium Osmańskim w XVII, XVIII i XIX wieku (1. baskı). Varşova. Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.
• Konopczyński, W. (2013). Polska a Turcja 1683-1792. Kraków: OMP.
• Lewaszkiewicz, T. (2014). Między ideą wspólnego języka słowiańskiego i słowiańskimi mikrojęzykami literackimi. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, 27, 73-84.
• Muzeum Narodowe w Poznaniu (MNP). MNP/WA/10117, sygn. 1 (1835-1866 Yılları Arasında Aile İçi Yazışmalar).
• Muzeum Narodowe w Poznaniu (MNP). MNP/WA/10117, sygn. 4 (1863 Ocak Ayaklanması).
• Muzeum Narodowe w Poznaniu (MNP). MNP/WA/10117, sygn. 6 (Göçmenlik Yılları 1864–1866).
• Ortaylı, İ. (2021, 6 Haziran). Sultan Abdülaziz, Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/sultan-abdulaziz-41825966.
• Pešina, J. (2010). Słowianie południowi w koncepcji wzajemności słowiańskiej Karla Havlíčka Borovskiego. Zeszyty Naukowe UJ, 137, 89-96.
• Prens Adam Jerzy Czartoryski. (y.b.). (2021, 27 Mayıs). Serwis Rzeczypospolitej Polskiej. https://www.gov.pl/web/turkiye/prens-adam-jerzy-czertoryski.
• Reychman, J. (1972). Podróżnicy polscy na Bliskim Wschodzie w XIX w. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Rubacha, J. (2012). Bułgarzy i Bułgaria w ostatniej ćwierci wieku XX w publikacjach Jana Grzegorzewskiego (kultura, ludność, gospodarka). Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, 51(1), 23-48.
• Смоховска-Петрова, В. (Smohovska-Petrova, V.) (1973). Михаил Чайковски – Садък Паша и българското възраждане (Mikhail Çaykovski – Sadık Paşa i bulgarskoto vuzrazhdane). Sofya:българската академия науките (Bulgarskata Akademiya Naukite).
• Staszewski, J. (1936). Generał Edmund Taczanowski. Poznań: Drukarnia Poznańska.
• Зафиров, Д. (Zafirov, D.) (Ed.). (2007). История на българите (İstorija na Balgarite). Sofya: Труд (Trud).