Çocuk Gözünden Göç Hikayesinin Öyküsel Terapi Odağında İncelenmesi: Suriyeli Mülteci Çocuklar

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 19, 318 - 348, 15.03.2022

Hacer Yıldırım Emin Kurtuluş

https://doi.org/10.20304/humanitas.974203

Öz

Bu araştırmada, Suriyeli mülteci çocukların göç deneyimine ilişkin görüşlerini Öyküsel Terapi odağında incelemek amaçlanmaktadır. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden olgubilime göre tasarlanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, çocukların göç yolculuğu hikayesini, bu yolculuğun etkilerini ve yolculuğa ilişkin duygu ve düşüncelerini anlatırken daha çok olumsuz ifadeler kullandıkları görülmüştür. Bununla birlikte görüşme sorularında yer alan göç yolculuğu hikayesinin olumlu yanları, yeni hayata uyum sağlama becerileri, kendisini daha güvende ve daha güçlü hissetmek için yapabilecekleri ve göç yolculuğu hikayesiyle getirilen kültürel değerler sorulmuştur. Bu konuşma ile çocuklar zihinlerinde, olumsuz yaşantıların gölgesinde ihmal ettikleri olumlu yaşantıları hatırlamışlardır. Böylelikle, çocukların göç hikayesini anlatırken zihinlerinde ihmal edilen olumlu yaşantıları da gündeme getirmeleri sağlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Suriye, Savaş, Çocuk, Göç, Uyum

Examination of The Migration Story From Child’s Perspective in the the Focus of Narrative Therapy: Syrian Refugee Children

Öz

In research, it is aimed to examine the views of Syrian refugee children on the migration experience with the focus of Narrative Therapy. The research was designed according to phenomenology. According to the findings of the study, it was observed that children mostly used negative expressions while telling the story of the migration journey, the effects of this journey, and their feelings and thoughts about the journey. However, the positive aspects of the migration journey story in the interview questions, their ability to adapt to new life, what they can do to feel safer and stronger, and the cultural values brought by the migration journey story were asked. With this speech, the children remembered the positive experiences that they neglected in the shadow of negative experiences in their minds. In this way, it was ensured that the children brought up the neglected positive experiences in their minds. 

Anahtar Kelimeler

Syria, war, migration, chilg, adaption

Kaynakça

• Alivernini, F., Cavicchiolo, E., Manganelli, S., Chirico, A. ve Lucidi, F. (2019). Students’ psychological well-being and its multilevel relationship with immigrant background, gender, socioeconomic status, achievement, and class size. School Effectiveness and School Improvement, 31(2), 172-191.
• Apak, H. (2014). Suriyeli göçmenlerin kente uyumları: Mardin örneği. Mukaddime, 5(2), 53-70.
• Apak, H. (2014). Suriyeli göçmenlerin uyumu ve gelecek beklentileri: Mardin örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mardin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mardin.
• Arabacıoğlu, B. (2018). Göç eden kültür. Anadolu University Journal of Education Faculty, 2(2), 83-91.
• Ataç, Ö., Akbay, H., Dobral, A., Demir, S., Ateş, B. S., Ahmedzai, S. ve Hayran, O. (2018). Mülteci ve yerleşik ergenlerde depresyona yatkınlık ve algılanan sosyal destek düzeyleri. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 23(3), 129-136.
• Atasü Topçuoğlu, R. (2012). Türkiye’de göçmen çocukların profili, sosyal politika ve sosyal hizmet önerileri hızlı değerlendirme araştırması. Ankara: IOM Yayınları.
• Aydın, D., Şahin, N. ve Akay, B. (2017). Göç olayının çocuk sağlığı üzerine etkileri. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi, 7(1), 8-14.
• Baddoura, C. ve Merhi, M. (2015). PTSD among children and adolescents in the Arab World. The Arab Journal of Psychiatry, 26(2), 129-136.
• Bahadır, H. ve Uçku, R. (2016). İzmir’in bir mahallesinde yaşayan 6-17 yaş arasındaki Suriyeli çocukların çalışma durumları ve çalışma durumlarını etkileyen etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 117-124.
• Baker, F. ve Jones, C. (2006). The effect of music therapy services on classroom behaviours of newly arrived refugee students in Australia—a pilot study. Emotional and Behavioural Difficulties, 11(4), 249-260.
• Beiser, M. ve Hou, F. (2016). Mental health effects of premigration trauma and postmigration discrimination on refugee youth in Canada. The Journal of Nervous and Mental Disease, 204(6), 464-470.
• Berger, R., Pat-Horenczyk, G. ve Gelkopf, M. (2007). School-based intervention for prevention and treatment of elementary-students’ terror-related distress in Israel: A quasi-randomized controlled trial. Journal of Traumatic Stress, 20(4), 541- 551.
• Bhugra, D. (2004). Migration and Mental Health. Acta Psychiatrica Scandinavica, 109(4), 243- 258.
• Bronstein, I. ve Montgomery, P. (2011). Psychological distress in refugee children: a systematic review. Clinical Child and family psychology review, 14(1), 44–56.
• Buz, S. (2008) Türkiye’deki sığınmacıların sosyal profili. Polis Bilimleri Dergisi, 10(4), 1- 14.
• Buz, S. ve Dikmen, A. (2021). Zorunlu göçe maruz kalan bireylerin psikososyal iyilik hali. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 227-250.
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuram ve uygulamaları. Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Cornille, T. A. ve Brotherton W. D. (1993). Applying the developmental family therapy model to issues of migrating families. Marriage & Family Review, 19(3), 325-340.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Akademi Kitabevi.
• Deniz, T. (2014). Uluslar Arası Göç Sorunu Perspektifinde Türkiye. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(1), 175- 204.
• Ehntholt, K. A., Smith, P. A. ve Yule, W. (2005). School-based cognitive behavioural therapy group intervention for refugee children who have experienced war-related trauma. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 10, 235–250.
• Ehntholt, K. A. ve Yule, W. (2006) Practitioner Review: Assessment and Treatment of Refugee Children and Adolescents Who Have Experienced War-Related Trauma. J Child Psychol Psychiatry, 47(12): 1197-1210.
• El Khodary, B. ve Samara, M. (2019). Effectiveness of a school-based intervention on the students’ mental health after exposure to war-related trauma. Frontiers in Psychiatry, 10, 1-17.
• Emin, M. N. (2019). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi. İstanbul: SET Vakfı İktisadi İşletmesi.
• Erdoğan, M. M. (2015). Türkiye'deki Suriyeliler: Toplumsal kabul ve uyum. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erkan, E. (2018). Suriyeli göçmenler ve dini hayat: uyum, karşılaşma, benzeşme: Gaziantep örneği. https://andcenter.org/wp-content/uploads/2019/11/Suriyeli-G____menler-ve-Dini-Hayat_-Uyum-Kar____la__ma-Benze__me-Gaziantep-__rne__i304861-292251.pdf
• Eruyar, S., Maltby, J. ve Vostanis, P. (2018). Mental health problems of Syrian refugee children: The role of parental factors. European child & adolescent psychiatry, 27(4), 401-409.
• Eser, B. (2018). Mülteci restoranları gastronomik sahanın neresinde? Göçmen mahalleleri, mülteci yemekler ve mekânsal ayrışmaya dair kuramsal bir giriş. ViraVerita E-Dergi: Disiplinlerarası Karşılaşmalar, 8, 172-195.
• Fazel, M., Reed, R.V., Panter-Brick, C. ve Stein, A. (2012). Mental health of displaced and refugee children resettled in high-income countries: Risk and protective factors. The Lancet, 379(9812), 266-282.
• Gencer, T. E. (2019). Göç süreçlerindeki çocukların karşılanamayan gereksinimleri, haklara erişimleri ve beklentileri: Ankara ve Hatay'da yaşayan Suriyeli çocuklar örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ghumman, U., McCord, C.E. ve Chang, J. E. (2016). Posttraumatic stress disorder in Syrian refugees: A review. Canadian Psychology/Psychologie Canadienne, 57(4), 246-253.
• Gormez, V., Kılıç, H. N., Orengul, A. C., Demir, M. N., Mert, E. B., Makhlouta, B., Kınıkf, K. ve Semerci, B. (2017). Evaluation of a school-based, teacher-delivered psychological intervention group program for trauma-affected Syrian refugee children in Istanbul, Turkey. Psychiatry and Clinical Psychopharmacology, 27(2), 125-131.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2021). Geçici koruma statüsü istatistikleri. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• Gözübüyük, A. A, Duras, E, Dağ, H. ve Arıca V. (2015). Olağanüstü durumlarda çocuk sağlığı. Journal of Clinical and Experimental Investigations, 6(3), 324-330.
• Gülmez, S. C. ve Öztürk, A. (2018). Göç yaşantısı çerçevesinde çocukta psiko-sosyal uyum süreci üzerine bir inceleme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 40(2), 449-481.
• Henley, J. ve Robinson, J. (2011). Mental health issues among refugee children and adolescents. Clinical Psychologist, 15(2), 51-62.
• İkizer, G. (2020). Travmanın nitel ve öznel yönlerine bir bakış: Öyküsel terapi yaklaşımları. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 7(1), 1-19.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online, 16(4), 1768-1776.
• Karaırmak, Ö. ve Bugay, A. (2010). Postmodern diyalog: Öyküsel psikolojik danışma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 24-36.
• Kardeş, S. ve Akman, B. (2018). Suriyeli sığınmacıların eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. Elementary Education Online, 17(3), 1224-1237
• Kaya, Y. ve Hiçdurmaz, D. (2018). Göç olgusunun ergen ruh sağlığına etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 15(2), 136-141.
• Khamis, V. (2019). Posttraumatic stress disorder and emotion dysregulation among Syrian refugee children and adolescents resettled in Lebanon and Jordan. Child Abuse & Neglect, 89, 29-39.
• Kim, H. Y., Brown, L., Dolan, C. T., Sheridan, M. ve Aber, J. L. (2020). Post-migration risks, developmental processes, and learning among Syrian refugee children in Lebanon, Journal of Applied Developmental Psychology, 69, 1-13.
• Kirmayer, L. J., Narasiah, L., Munoz, M., Rashid, M., Ryder, A. G., Guzder, J. ve Pottie, K. (2011) Common mental health problems in ımmigrants and refugees: General approach in primary care. CMAJ, 183(12), 959-966.
• Korkmaz, A. (2013). Din sosyolojisi. M. Bayyiğit(Ed.), Göç ve din, içinde (s. 337-390). Konya: Palet Yayınları.
• Kömürcü, Y., Özsoy, R. ve Çobanoğlu, A. (2011). Kadın sığınmacılar: Uluslararası göçün sessiz tanıkları. E. Esen ve Z. Yazıcı (Ed.), Onlar Bizim Hemşehrimiz, içinde (s. 111-128). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Küçükkaraca, N. (2001, Ekim). Göç ve çalışan çocuklar: Diyarbakır’da çalışan çocuklar. Sözlü Sunum. Sosyal Hizmet Sempozyumu, Diyarbakır.
• Lincoln, Y. S. ve Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage.
• Mace, A. O., Mulheron, S., Jones, C. ve Cherian, S. (2014). Educational, developmental and psychological outcomes of resettled refugee children in Western Australia. Journal of Paediatrics and Child Health, 50(12), 985-992.
• Machel, G. (2001). The Impact of War on Children: A Review of Progress Since the 1996 United Nations Report on the Impact of Armed Conflict on Children. New York: United Nations Children's Fund, 3 UN Plaza.
• Madigan, S. (2016). Naratif terapi. İstanbul: Okyanus Yayınları.
• Minoiu, C. ve Shemyakina, O. N. (2014). Armed conflict, household victimization, and child health in Côte d'Ivoire. Journal of Development Economics, 108(2014), 237-255.
• Mirsky, J. (2004). Preparing adolescents for ımmigration a group ıntervention. Child Youth Serv Rev, 26(4), 413-426.
• Montgomery, E. ve Foldspang, A. (2005). Seeking asylum in Denmark: Refugee children's mental health and exposure to violence. The European Journal of Public Health, 15(3), 233-237.
• Özabacı, N. ve Erkan, Z. (2013). Aile danışmanlığı kuram ve uygulamalarına genel bir bakış. Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, H. ve Avcı, M. S. (2019). Müşteri affeder mi?(Zincir süpermarketlerde hizmet hataları ve telafileri üzerine nitel bir araştırma). Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(1), 549-564.
• Özger, B. Y. ve Akansel, A. (2019). Okul öncesi sınıfındaki Suriyeli çocuklar ve aileleri üzerine bir etnografik durum çalışması: bu sınıfta biz de varız!. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 942-966.
• Poyraz Tacoğlu, T., Arıkan, G., & Sağır, A. (2012). Boşnak göçmenlerde göç ve kültürel kimlik ilişkisi: Fevziye köyü örneği. Turkish Studies, 7(1), 941-965.
• Rousseau, C., Benoit, M., Gauthier, M., Lacroix, L., Alain, N., Rojas, M. V., Moran, A. ve Bourassa, D. (2007). Classroom drama therapy program for immigrant and refugee adolescents: A pilot study. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 12, 451–465.
• Rousseau, C., Benoit, M., Lacroix, L. ve Gauthier, M. F. (2009). Evaluation of a sandplay program for preschoolers in a multiethnic neighborhood. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 50(6), 743-750.
• Ryan, D., Dooley, B. ve Benson, C. (2008). Theoretical perspectives on post-migration adaptation and psychological well-being among refugees: Towards a resource-based model. Journal of refugee studies, 21(1), 1-18.
• Sallan Gül, S., Türkmen, E. ve Kahya-Nizam, Ö. (2019). Türkiye’de emeğin en savunmasız hali: Şanlıurfa’da Suriyeli mülteci çocuk işçi olmak. Çalışma ve Toplum, 2(61), 917-940.
• Samarasinghe, K. ve Arvidsson, B. (2002). It is a different war to fight here in sweden the ımpact of ınvoluntary migration on the health of refugee families in transition. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 16(3), 292-301.
• Scheppers, E., Van Dongen, E., Dekker, J., Geertzen, J. ve Dekker, J. (2006). Potential barriers to the use of health services among ethnic minorities: A review. Family practice, 23(3), 325-348.
• Sever, M. B. (2020). Suriyeli mülteci çocukların eğitim durumu ve sosyal uyum örneklemi. Journal of European Education, 10(1), 1-16.
• Sims, M., Hayden, J., Palmer, G. ve Hutchins, T. (2000). Working in early childhood settings with children who have experienced war-related trauma. Australian Journal of Early Childhood, 25(4), 41-46.
• Sirin, S. R. ve Rogers Sirin, L. (2015). The educational and mental health needs of Syrian refugee children. Washington, DC: Migration Policy Institute.
• Solgun, C. ve Durat, G. (2017). Göç ve ruh sağlığı. Journal of Human Rhythm, 3(3), 137-144.
• Şahin, C. (2001). “Yurt dışı göçün bireyin psikolojik sağlığı üzerindeki etkisine ilişkin kuramsal bir inceleme”. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 57-67.
• Şener, D. ve Ocakçı, A. (2014). Yoksulluğun çocuk sağlığı üzerine çok boyutlu etkileri. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 13(1), 57- 68.
• Taleb, Z. B., Bahelah, R., Fouad, F. M., Coutts, A., Wilcox, M. ve Maziak, W. (2015). Syria: Health in a country undergoing tragic transition. International Journal of Public Health, 60(1), 63-72.
• Tanrıkulu, F. (2017). Türkiye’de yaşayan Suriyeli çocukların eğitim sorunu ve çözüm önerileri. Liberal Düşünce Dergisi, 22(86), 127-144.
• Tatlıcıoğlu, O. (2019). Suriyeli çocukların iyi olma hallerinin incelenmesi: Altındağ örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Taylor, S. ve Sidhu, R. K. (2012). Supporting refugee students in schools: What constitutes inclusive education?. International Journal of Inclusive Education, 16(1), 39-56.
• Thoits PA. (1995). Stress, coping, and social support processes: where are we? What next? J Health Soc Behav. https://www.asanet.org/sites/default/files/savvy/images/members/docs/pdf/special/jhsb/jhsb_extra_1995_Article_3_Thoits.pdf
• TOHAV (Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı). (2014). TOHAV Göç Analiz Raporu. İstanbul: Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı Yayını.
• Tunga, Y., Engin, G. ve Çağıltay, K. (2020). Türkiye'deki Suriyeli çocukların eğitiminde karşılaşılan sorunlar üzerine bir alanyazın taraması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 317-333.
• Türkiyedeki Suriyeliler (t.b.). Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_Suriyeliler#:~:text=Ocak%202021%20itibar%C4%B1yla%20T%C3%BCrkiye'deki,m%C3%BCltecilerin%20say%C4%B1s%C4%B1%203.645.557%20ki%C5%9Fidir.
• Türkmen, E. (2018). Türkiye’de mülteci çocuk emeği: Şanlıurfa’da çalışan Suriyeli mülteci çocuklar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Ugurlu, N., Akca, L. ve Acarturk, C. (2016). An art therapy intervention for symptoms of post-traumatic stress, depression and anxiety among Syrian refugee children. Vulnerable children and youth studies, 11(2), 89-102.
• United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). (2017). Syria regional refugee response. http://data.unhcr.org/%0Asyrianrefugees/regional.php
• UNHCR, (2017). Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler Sıkça Sorulan Sorular. http://www.unhcr.org/turkey/uploads/root/faq_for_ syrians_(turkish)_02032017.pdf
• Uzun, E. M. ve Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 72-83.
• Üçkardeş, E. A., Işık, E. ve Aker, A. T. (2015). Göç, yerinden edilme ve ruh sağlığı. Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği.
• Vuddamalay, V. (2018). Yeni mülteci dalgalarının entegrasyonunda kilit mekanlar olarak kentiçi etnik yerleşim bölgeleri. Teorik Bakış, 10, 97-109
• Wenzel, T., Mirzaei, S. ve Nowak, M. (2016). Assessment of sequelae of torture for refugees in host countries. The Lancet, 387(10020), 746-777.
• Yakut-Çayır, M. ve Sarıtaş, M. T. (2017). Bilgisayar destekli nitel veri analizi: tanımlayıcı bir içerik analizi (2011-2016). Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(2), 518-544.
• Yayan, E. H., Düken, M. E., Özdemir, A. A. ve Çelebioğlu, A. (2020). Mental health problems of Syrian refugee children: Post-traumatic stress, depression and anxiety. Journal of Pediatric Nursing, 51, 27-32.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, C., Çekmez, E. ve Bütüner, S. Ö. (2012). Fenomenografik araştırma yöntemi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(2), 77-102.
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası göç: çeşitleri, nedenleri ve etkileri. Turkish Studies, 9(2), 1685-1704.