Müze Sergilemelerinde Propaganda: Viyana Arsenal Askeri Tarih Müzesi (Heeresgeschichtliches Müzesi) Örneği

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 20, 287 - 307, 15.10.2022

Seher Özmen , Süleyman Özmen

https://doi.org/10.20304/humanitas.1146861

Öz

Müze, tarihsel önemi olan tüm bilimsel, kültürel, sanatsal, insan yapımı veya insan dışı nesneleri toplayan, muhafaza eden ve koruyan yapılandırılmış bir kurumdur. Genel olarak yerelden evrensele ulaşma, geniş kitlelere kültürel ve tarihsel mesaj verme vb. gibi benzeri amaçları taşır. Müzeler bu amaçlarına ulaşmak için envanterlerinde bulunan eserleri en etkili şekilde sunmaya çalışırlar. Müzeler ikna edici bir sonuç yaratmak için küratörlük tekniklerini etkin bir şekilde kullanarak ve sergiledikleri eserleri manipülatif olarak kontrol ederek kitleler üzerinde propaganda etkisi yaratabilirler. Bu teknik ve niyetle ziyaretçilerin siyasi fikirler hakkındaki bilgileri ve duyguları yönetilebilir. Bu kapsamda müze sergilemelerinde propaganda konusunda objektif bir bakış açısına ulaşmak maksadıyla yapmış olduğumuz çalışmada; 1683 tarihli 2nci Viyana Kuşatmasının Avrupa halkları için önem ve etkisine de değinerek Viyana Arsenal Askeri Tarih Müzesi (Heeresgeschichtliches Müzesi) örneği üzerinde analitik bir çalışma gerçekleştirdik. Çalışma sonucunda müzelerin gerektiğinde propaganda maksatlı olarak da kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Müze, Propaganda, Manipülasyon, Ulus Devlet, Ecdat Fenomeni, II. Viyana Kuşatması

Kaynakça

• Afyoncu, E. (2004). Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, C IV. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Ames, M. M. (1992). Cannibal tours and glass boxes: the anthropology of museums. Toronto: UBC Press.
• Anderson, G. (2019). Mission matters: Relevance and museums in the 21st century. New York: AAM Press.
• Alan, P. (1993). Osmanlı İmparatorluğu, son üç yüz yıl, bir çöküşün tarihi. (B. Ç. Dişbudak, Çev.). İstanbul: Turkuaz Kitap.
• Artun, A. (2021). Müze ve modernlik /sanat müzeleri 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Barker, E. (2006). Postmodern çağda müze: Orsay Müzesi. Müze ve eleştirel düşünce, tarih sahneleri-sanat müzeleri (2. baskı) içinde (C II, s. 115-147). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Black, J. (1998). Ottoman War and warfare 1453-1812, war in the early modern world. London: Routledge.
• Bronzo, B. (2009, Nisan). The Habsburg Monarchy and the projects for division of the Ottoman Balkans, 1771-1788. Balkan Symposium, Sarajevo.
• Cameron, D. (2012). Museum collections, documentation, and shifting knowledge paradigms in anderson, reinventing the museum. Lanham: Alta Mira Press.
• Christoph, J. (1981). Das Heeresgeschichtliche museum Wien, das museum und seine repräsentationsräume. Vienna: Salzburg Publish.
• Clegg, E. (2014). Austria-Hungary’s War: the 1914-18 centenary in Vienna. Burlington Journal, 37(2), 570-595.
• Çolak, M. (2001, Haziran). XVI. ve XVII. yüzyıllarda Orta Avrupa’da Türk imajı ve II. Viyana kuşatması ile kazandığı boyut. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Uluslararası Sempozyumu, Ankara.
• Danişmend, İ. R. (1950). İzahlı Osmanlı tarihi kronolojisi, C. III. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınevi.
• Dianina, K. (2010). The return of history: Museum, heritage, and national identity in Imperial Russia. Journal of Eurasian Studies, 72(3), 111-118.
• Edson, G. ve Dean, D. (1994). The handbook for museum. London: Routledge.
• Ellul, J. (1965). Propaganda: The formation of men’s attitudes. London: Vintage Books.
• Fichtner, P. S. (2009). Historical dictionary of Austria. Lanham: Scarecrow Press.
• Geçikli, F. (1999). Geçmişten günümüze propaganda kavramı. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 91(2), 265-276.
• Greenberg, S. (2005). Reshaping museum space, architecture, design, exhibitions. S. Macleod (Ed.), The vital museum (2. baskı) içinde (s. 33-49). London: Routledge.
• Desvallées, A. ve Mairesse, F. (Ed.). (2010). Key concepts of museology. International Council of Museums (ICOM), Paris: Armand Colin.
• Jowett, G. S. ve O’Donnell, V. (2019). Propaganda and persuasion. New York: SAGE.
• Krasner, S. D. (1993). Westphalia and all that. J. Goldstein ve R. O. Keohane (Ed.), Ideas and foreign policy beliefs institutions and political change (2. baskı) içinde (s. 72-96). New York: Cornell University Press.
• Kreps, C. (2003). Liberating culture: Cross-cultural perspectives on museums, curation, and heritage preservation. London: Routledge.
• Lehmbruck, M. (2001). Museum, psychology and architecture. Museum International, UNESCO Press, 53(4), 60-64.
• Levitt, P. (2015). Artifacts and allegiances: How museums put the nation and the world on display. California: University of California Press.
• Parmaksızoğlu, İ. (1993). Karlofça maddesi. İslam Ansiklopedisi, C VI. (4. baskı) içinde (s. 73-75). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayını.
• Rauchensteiner, M. (2000). Manfred litscher: das Heeresgeschichtliche Museum in Vienna. Vienna: Wien Publish.
• Sakaoğlu, N. (1999). Bu mülkün sultanları. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Scott, H. (2015). The Oxford handbook of early modern European history, 1350-1750, Volume I. Oxford: Oxford University Press.
• Staal, J. H. (2012). Propaganda of art from the 20th to the 21st century. Zuid-Holland: Leiden University Press.
• Strobl, A. (1961). Waffenmuseum im Arsenal, der bau und seine kunstlerische ausschmückung, schriften des Heeresgeschichtlichen museums in Wien. Graz: Graz/Köln Publish.
• Stoye, J. (1984). İkinci Viyana kuşatması. (S. Atalay, Çev.). İzmir: Dilek Matbaası. (Orijinal çalışma basım tarihi 1967).
• Tal, D. ve Gordon, A. (2016). 55 years of propaganda study, Journal of Society, 53(2), 182-187.
• Taylor, P. M. (1995). Munitions of the mind: A history of propaganda from the ancient world to the present day. Manchester: Manchester University Press.
• Turan, O. (2004). Türk cihan hâkimiyeti mefkûresi tarihi, C I-II (2. baskı), İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• Üstün, C. (1941). 1683 Viyana seferi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Vardar, N. A. (1996). Müze ve müzecilik kültürü. Kuruluşunun 150. yılında Türk müzeciliği sempozyumu tam metin bildiriler kitabı (2. baskı) içinde (s. 16-21). Ankara: Genelkurmay Basım Evi.