The Closed e in Old Anatolian Turkic Texts According to Azerbaijan Turkish

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 21, 1 - 17, 15.03.2023

Semra Akgül

https://doi.org/10.20304/humanitas.1184378

Öz

The admittance of existence of closed e has been the subject of discussion because of the non-usage of particular signs for each sound in the alphabets that Turks have used. While the specific signs and dual usages of some words that are coincidenced in some texts have been admitted as a proof for the existence of closed e, on the other hand not usage of an absolute sign for this main sound has been admitted as a proof for the absence of closed e. The existence of this vowel in Old Anatolian Turkish is also criticized. Thus, to observe the positions of closed e that take place in the Azerbaijan Turkish, would be a useful method to generate crucial knowledge about the existence or non-existence of it in Old Anatolian Turkish.

Anahtar Kelimeler

Closed e, Old Anatolian Turkish, Azerbaijan Turkish

Azerbaycan Türkçesine Göre Eski Anadolu Türkçesi Metinlerinde Kapalı e Sesi

Öz

Türkçede sekiz ünlü sesin yanında bir kapalı e (ė) sesinin var olduğu düşünülmüş, ancak Türklerin tarih boyunca kullandıkları alfabe sistemlerinde kapalı e sesi için müstakil işaretlerin kullanılmaması konuyu tartışmalı hale getirmiştir. Bazı metinlerde görülen özel işaretler veya aynı kelimenin ikili kullanımları bazı araştırmacılar için kapalı e sesinin varlığının kanıtı olarak kabul edilirken; bazı araştırmacılar içinse Türkçenin asli sesi olabilecek bir ünlü için net bir işaret kullanılmayıp bu denli çelişkili sonuçların doğması kapalı e sesinin varlığının reddine dayanak olarak sunulmuştur. Bu çalışmanın konusu kapalı e sesinin bu sesi canlı bir şekilde yaşatan Azerbaycan Türkçesi ile Oğuz grubunun tarihî basamağı olan Eski Anadolu Türkçesi metinleri üzerinden karşılaştırılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

kapalı e, Eski Anadolu Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi

Kaynakça

• Altaylı, S. (1994). Azerbaycan Türkçesi sözlüğü I-II. İstanbul: MEB Yayınları.
• Banguoğlu, T. (2000). Türkçenin grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Buran, A. ve Alkaya, E. (2012). Çağdaş Türk lehçeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çağatay, S. (1977). Türk lehçeleri örnekleri. Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları.
• Eckmann, J. (1959). Philologiae Turcicae fundamenta. Wiesbaden: Steiner.
• Ercilasun, A. B. (1996). Örneklerle bugünkü Türk alfabeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ercilasun, A. B. (2012). Türk lehçeleri grameri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Erdem, M. D. ve Gül, M. (2006) Kapalı e (ė) sesi bağlamında eski Anadolu Türkçesi- Anadolu ağızları ilişkisi. Karadeniz Araştırmaları, 11, 111-148.
• Ergin, M. (2000). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Gülensoy, T. (2000). Türkçe el kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Hacıeminoğlu, N. (1996). Karahanlı Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Kara, M. (2007). Türkmen Türkçesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Komisyon. (1991). Karşılaştırmalı Türk lehçeleri sözlüğü I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1979). Eski Osmanlı kaynaklarının yayınında transkripsiyonla ilgili değerlendirmeler. Türkoloji Dergisi, 8, 67-77. Korkmaz, Z. (2005). Türk dili üzerine araştırmalar. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Mansuroğlu, M. (1959). Das Karakhanidische. Wiesbaden: Philologiae Turcicae Fundamenta.
• Özkan, M. (2000). Türk dilinin gelişme alanları ve Eski Anadolu Türkçesi. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Özkan, N. (2007). Gagavuz Türkçesi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Semedli, E. (2008). Türk lehçelerindeki bir ses: Kapalı é. Journal of Azerbaijani Studies, 11, 522-532.
• Yelten, M. (2009). Eski Anadolu Türkçesi ve örnek metinler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Yılmaz, E. (1991). Ana Türkçede kapalı “e” ünlüsü. Türk Dilleri Araştırmaları, 1, 51-165.