VOLTAIRE VE MICROMEGAS ADLI FELSEFİ HİKÂYESİ ÜZERİNE

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 4, 237 - 257, 25.03.2015

Hakan Soydaş

https://doi.org/10.20304/husbd.07351

Öz

XVIII. yüzyıl ünlü Fransız düşünürü ve yazarı Voltaire, yaşamı boyunca deneyimlediği duygu ve düşüncelerini yazınsal alana da taşımıştır. Şiir ve tragedya yazarı ünlü düşünür, yaşadığı kimi olaylar ve karşılaştığı insanlarca etkilenmiştir. Kendine özgü üslubu ve felsefi yaklaşımıyla, yaşadığı devire ve topluma getirdiği eleştiri çağdaşlarını olduğu kadar kendinden sonraki düşünürleri de etkisi altına almıştır. Voltaire’in Micromégas adlı felsefi hikâyesi XVIII. yüzyıl Fransa’sındaki felsefe ve bilim çatışmasını konu edinmektedir. Yüzyılın bilim adamlarının, elde ettikleri bilimsel verileri kesin geçerli ilkeler olarak değerlendirmeleri ve tartışma kabul etmez yaklaşımları, düşünürün görelilik yaklaşımı çerçevesinde eleştirilmiştir. Katı bilimsel verilerin karşısına felsefi sorgulamaları koyan Voltaire, devrinin gerçekliğinin, gelecek yüzyılların yanılgısı olabileceğini işaret etmektedir. Gerek öyküleme biçemi gerekse de tercih edilen anlatı kişilerinin felsefi yaklaşımları ünlü düşünürün ortaya koyduğu tartışmanın yöntemini ve taraflarını belirlemesi açısından önemlidir. Yazar, kimi yazın eleştirmenlerince felsefi hikâyenin yaratıcısı olarak anılmakta ise de yazın tarihine dair yapılan artsüremli okuma, bu iddiayı doğrulamamaktadır. Voltaire’in sürgün yıllarında sığındığı İngiltere’de tanıştığı düşünürler ve yazınsal yapıtlar, yazarın imgelem dünyasını etkilemiştir. Jonathan Swift bu isimler arasında önceliğe sahiptir. Farklı akademik kaynaklarda görülen bulgular,  ünlü İngiliz yazarın imgesel bir yolculuğu anlattığı yapıtını, M.S. II. yüzyılda Samsatlı Lukianos’un Gerçek Öykü adlı hikâyesinden etkilenerek kalem aldığını işaret etmektedir. Yapılan incelemeyle her üç yazınsal yapıtın izleksel ve biçemsel ortaklıkları tespit edilmeye ve Voltaire’in Micromégas adlı hikâyesindeki felsefe-bilim çatışması serimlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Felsefi Hikâye, Voltaire, Jonathan Swift, Lukianos, Seyahat

Kaynakça

• Barut, E. (1999).Gulliver’s Travels: Horses and Men. Balıkesir Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (3). Bourque, G. (1976). La Parabole. Etudes Littéraires, 9 (1).
• Charpenter, M. et Charpenter, J. (1987).Littérature Textes et Documents- XVIIIe
• Siècle. Paris: Edition Nathan. Cevizci, A. (2009).Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• William A. E. (Nov. 1921). A Source for Gulliver’s Travels. Modern Languages Notes, 36 (7).
• Eliot, C. W. (1909). Stories from the thousand and one nights: The Arabian night’s entertainments: The Harvard Classics: Dr Eliot’s five-foot shelf of books. (Tr. Edward William Lane, F. Collier & Son). New York: Harvard University Press.
• Georgıadou, A. and Larmour, David H. J. (1988). Lucian’s Science-Fiction
• Novel True Histories. Netherlands: Brill Edition. Güçlü, A., Uzun, E., Uzun, S., Yolsal, Ü. H. (2003). Felsefe Sözlüğü. Ankara:
• Bilim ve Sanat Yayınları. Gündüz, Ş. (1998). Din ve İnanç Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları.
• Güngör, A. İ. (2012). Cizvitler. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Hançerlioğlu, O. (1993). Düşünce Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Havens, G. R. (1971). Voltaire Tarihçi. Fikirler Çağı. (Çev. Dr. Behzad K. Yeğen). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Lersen, W. (2005). Jonathan Swift and Ireland. Oslo: The Department of
• Literature, Area Studies and European Languages, The University of Oslo. Lukianos, S. (1944a). Seçme Yazılar I. (Çev. Nurullah Ataç). Ankara: Maarif Matbaası. --------------- (1944b). Seçme Yazılar II. (Çev. Nurullah Ataç). Ankara: Maarif Matbaası. --------------- (1944c). Seçme Yazılar III. (Çev. Nurullah Ataç). Ankara: Maarif Matbaası.
• Marsh, D. (1998). Lucian and The Latins. Michigan: University of Michigan Press.
• Maurois, A. (2001). Voltaire. (Çev. Cenap Yazansoy). İstanbul: Kastaş Yayınları.
• Nahon, H. (1972). Schématisation des personnages dans les contes philosophiques de Voltaire. Montreal: Faculty of Graduate Studies and Research, Mcgill University.
• Niderst, M. A. (1991). La Diffusion des Sciences au XVIIIe siècle. Revue d’Histoire des Sciences, 44.
• PARRAU, A. (2013). Le Conte Philosophique. Histoire Littéraire, TDC, 1045.
• PAUL, R. (1925). Sybil Goalding. Swift en France. Revue Belge de Philologie et d’Histoire, 4 (2).
• Rychlewska-Delimat, A. (2011). Le Conte Philosophique Voltairien Comme
• Apologue. Synergies Pologne, (8). Shank, J. B. (Summer 2010). Voltaire. The Stanford Encyclopedia of
• Philosophy. Edward N. Zalta (Ed.). Swift, J. (1958).Gulliver’in Seyahatleri. (Çev. Prof. İrfan Şahinbaş). Ankara: Maarif Basımevi. --------- (1961).Gulliver's Travels. An Annotated Text With Critical Essays.
• Robert A. Greenberg (Ed.). New York: Norton. Tanilli, S. (2007). Voltaire ve Aydınlanma. İstanbul: Alkım Yayınları. ------------ (2007). Candide ya da İyimserlik. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Oxford University Press. Wade, I. O. (1950). Voltaire’s Micromégas. New Jersey: Princeton University Press.
• Whibley, C. (1902). Introduction. Lucian’s True History. (Tr. Francis Hickes). London: A. H. Bulley.
• Zekiyan, B. (1982). İnsancılık. İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri.