Bataklık ve Bozkır: Kemal Tahir’in Devlet Ana ve Bozkırdaki Çekirdek Romanlarında Birey İnşası

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 23, 91 - 109, 14.03.2024

Muhammed Fazıl Baş

https://doi.org/10.20304/humanitas.1431133

Öz

Kemal Tahir’in romanları, toplumsal meselelere odaklanması yönüyle sosyal bilimler disiplinleri tarafından farklı yönleriyle ele alınmıştır, fakat Kemal Tahir’in romancılığının toplumsal meseleleri ele almada onu sosyal bilimcilerden hangi yönleriyle farklılaştırdığının üzerinde ayrıca durmak gerekmektedir. Bu çalışma, Kemal Tahir’in romanlarının her birinin, konu ettiği dönem ve ilişkiler bütünün ötesinde bir Kemal Tahir romanları evreni olarak niteleyebileceğimiz bütünlüğün temeli olarak bireyin (özelde ise Türk bireyinin) toplumsal inşası meselesini ele aldığına işaret etmeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede kitap olarak ilk yayımı aynı yıl içinde (1967) gerçekleştirilen Bozkırdaki Çekirdek ve Devlet Ana romanlarında, yaşanılan fiziki ve sosyal çevrenin baskısının Türk bireyinin şekillenişini, toplumsal hayata cevap ve çözüm üretme biçimini nasıl belirlediğine bakılmaktadır. Bozkırdaki Çekirdek’te köy enstitüleri ve aydın-halk ikiliği, Devlet Ana’da ise bir çözülüş dönemi içindeki Anadolu’da toplumsal örgütlenmeyi yeniden inşa etme etrafında konu ilerlerse de, farklı dönemlere ve meselelere odaklanan bu iki eserin, Kemal Tahir romanları evreninin nirengi noktasını oluşturacak şekilde örtüşen bir karaktere sahip oldukları vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kemal Tahir, Bozkırdaki Çekirdek, Devlet Ana, toplum yapısı, türk bireyi

SWAMP AND STEPPE: FORMATION OF INDIVIDUAL IN KEMAL TAHİR’S NOVELS MOTHER STATE AND THE SEED IN THE STEPPE

Öz

Kemal Tahir’in romanları, toplumsal meselelere odaklanması sebebiyle sosyal bilim disiplinleri tarafından farklı yönleriyle ele alınmıştır, fakat Kemal Tahir’in romancılığının onu sosyal bilimcilerden hangi yönleriyle farklılaştırdığının üzerinde ayrıca durmak gerekmektedir. Bu çalışma, Kemal Tahir’in romanlarının her birinin, konu ettiği dönem ve ilişkilerin ötesinde bir Kemal Tahir romanları evreni olarak niteleyebileceğimiz bütünlüğün temeli olarak bireyin (özelde ise Türk bireyinin) toplumsal inşasını ele aldığına işaret etmeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede kitap olarak ilk yayımı aynı yıl içinde (1967) gerçekleşen Bozkırdaki Çekirdek ve Devlet Ana romanlarında, yaşanılan fiziki ve sosyal çevrenin baskısının, Türk bireyinin şekillenişini, toplumsal hayata cevap ve çözüm üretme biçimini nasıl belirlediğine bakılmaktadır. Konu Bozkırdaki Çekirdek’te köy enstitüleri ve aydın-halk ikiliği, Devlet Ana’da ise bir çözülüş dönemi içindeki Anadolu’da toplumsal örgütlenmenin yeniden inşa edilmesi etrafında ilerlese de, farklı dönemlere ve vakalara odaklanan bu iki eserin, Kemal Tahir romanları evreninin nirengi noktasını oluşturacak şekilde örtüşen bir karaktere sahip oldukları vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kemal Tahir, The Seed in the Steppe, Mother State, Social structure, Historical characteristics of Turkish individual

Kaynakça

• Arslanbenzer, H. (2021). Kemal Tahir romanında çokseslilik. Içinde A. Öz, Kemal Tahir kitabı: Bir aydın, üç dönem (1. baskı, ss. 261-268). Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Avcı, M., & Coşkun, İ. (2022). Kemal Tahir Romanlarında Türk Modernleşmesini Okumak: Bir Sınıflama Önerisi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi / İstanbul University Journal of Sociology, 42(2), 589-612. https://doi.org/10.26650/SJ.2022.42.2.0079
• Avcı, M. G. (2023). Kemal Tahir’i okuma kılavuzu. Ketebe yay.
• Avcı, M. G. (2024). Kemal Tahir ve Türk sineması. Içinde A. Şatıroğlu (Ed.), Yeni perspektifler ışığında Kemal Tahir (1. baskı, ss. 277-301). Ketebe yay.
• Baka, H. (Ed.). (2023). Beş romancı tartışıyor (1. Baskı). Ketebe yay.
• Berksoy, N. Ç. (2010). Kemal Tahir İçin Biyografi çalışması. Içinde E. Eğribel & M. F. Andı (Ed.), Kemal Tahir 100 yaşında (1. baskı, ss. 24-41). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Coşkun, İ. (Ed.). (2023). Kemal Tahir ve “Türk Romanı”: Eleştiriler, tartışmalar, cevaplar. Ketebe yay. Ebenstein, W. (2001). Siyasi felsefenin büyük düşünürleri (İ. Özel, Çev.; 2.baskı). Şule Yayınları.
• Ekinci, İ., & Güldağ, H. (Ed.). (2013). Sencer Divitçioğlu anlatıyor. Yapı Kredi Yayınları.
• Ergül Aslan, A. (Ed.). (2023). Kemal Tahir ve Devlet Ana: Devlet Ana ve Türk romanı üzerine Dost dergisi yazıları ve soruşturmaları. Ketebe yay.
• Erken, M. (2024). Kemal Tahir’in yayıncıları. Içinde A. Şatıroğlu (Ed.), Yeni perspektifler ışığında Kemal Tahir (1. baskı, ss. 85-106). Ketebe yay.
• Gümüş, M. (2020). Kemal Tahir, sosyalizm ve devlet. Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Hilav, S. (2020). Edebiyat Yazıları. Yapi Kredi Yayınları.
• Kardeş, M. E. (2017). Machiavelli: Barışı sevmek ve savaşı bilmek. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 24. Kemal Tahir. (2009). Bozkırdaki çekirdek (4. baskı). İthaki.
• Kemal Tahir. (2012). Devlet ana (10. bs). İthaki.
• Kemal Tahir. (2016). Kurt Kanunu (19. baskı). İthaki.