TEKİRDAĞ'IN BULGAR İŞGALİNDEN KURTULUŞU VE OSMANLI İDARESİNİN YENİDEN TESİSİ (EKİM 1912-AĞUSTOS 1913)

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 24, 262 - 276, 15.10.2024

Nuran Koltuk

https://doi.org/10.20304/humanitas.1473493

Öz

Balkan Savaşları, Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecinde önemli dönüm noktalarından biriydi. Daha önce bağımsızlığını kazanmış olan Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ, Osmanlı Devleti'nin zayıflığından faydalanarak, ırkdaşlarının yaşadığı Balkan yarımadasını paylaşmak için kendi aralarında ittifak kurmuşlardı. Böylece Osmanlı Devleti, dört Balkan devleti ile aynı anda savaşmak zorunda kaldı. Kısa bir süre içinde Balkanlardaki topraklarının büyük bir kısmını kaybettiği gibi Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ da işgal edilmiş ve Bulgar Ordusu Çatalca'ya kadar ilerlemişti. Yaklaşık yedi ay Bulgar işgalinde kalan Tekirdağ, Birinci Balkan Savaşı sonrasında, Londra Antlaşması ile yeniden Osmanlı yönetimine bırakıldı. Buna rağmen ancak askerî bir harekât yapılarak Bulgar işgalinden kurtarılabildi. Kurtuluştan sonraki en önemli aşama ise yakılıp, yıkılmış, yerli halkının önemli bir kısmı göçmüş olan Tekirdağ'da, Osmanlı idaresinin yeniden tesis edilmesi ve asayişin sağlanmasıydı. Çünkü işgal süresince Bulgarlar ve yerli gayrimüslimler tarafından Müslüman halk katliama uğramış, malları yağmalanmış ve evleri yakılıp-yıkılmıştı. Bunun için askerî harekât ile birlikte Tekirdağ'da Müslüman halkın benzer şekilde mukabelede bulunmak istemesi asayiş sorununu doğurmuştu. Bu makalede Osmanlı Arşiv belgeleri kullanılarak, Tekirdağ'ın Bulgar işgalinden kurtuluşu, Osmanlı yönetiminin yeniden tesisi ve asayişin sağlanması konularına değinilecek.

Anahtar Kelimeler

Balkan Savaşları, Tekirdağ, Bulgar, asayiş, İşgal

LIBERATION OF TEKİRDAĞ FROM BULGARIAN OCCUPATION AND RESTORATION OF OTTOMAN RULE (OCTOBER 1912- AUGUST 1913)

Öz

The Balkan Wars were one of the important milestones in the disintegration process of the Ottoman State. Bulgaria, Greece, Serbia and Montenegro, which had previously gained their independence, benefitted from the weakness of the Ottoman State and formed an alliance among themselves to share the Balkan peninsula inhabited by their fellow countrymen. Thus, the Ottoman State had to fight four Balkan states at the same time. In a short period of time, the Ottoman State lost most of its territories in the Balkans; in addition, Edirne, Kırklareli and Tekirdağ were occupied and the Bulgarian Army advanced as far as Çatalca. Having remained under Bulgarian occupation for about seven months, Tekirdağ was returned to Ottoman rule after the First Balkan War with the Treaty of London. Despite this, it was liberated from the Bulgarian occupation only through a military operation. The most important stage after the liberation was the re-establishment of the Ottoman rule and the maintenance of public order in Tekirdağ, which had been burned and destroyed and a significant part of whose local population had migrated. During the occupation, the Muslim population had been massacred by Bulgarians and local non-Muslims; their property had been looted and their houses had been burned and destroyed. Therefore, the Muslim population in Tekirdağ wanted to respond in a similar way to the military operation, which led to the problem of public order. In this article, the liberation of Tekirdağ from the Bulgarian occupation is analyzed based Ottoman Archives documents.

Anahtar Kelimeler

Balkan Wars, Tekirdağ, Bulgarian, occupation, public order

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Bâb-ı Alî Evrak Odası (BEO)
• 4119/308898 (M. 02.12.1912);
• 4123/309205 (M. 12.12.1912);
• 4178/313333 (M. 20.05.1913);
• 4184/313726 (M. 17.06.1913);
• 4197/314774 (M. 21.07.1913);
• 4198/314819 (M. 21.07.1913);
• 4203/315215 (M. 04.08.1913)
• Dâhiliye Emniyet-i Umûmiye 3. Şube (DH. EUM. 3. Şube) 25/64 (M. 03.06.1918)
• Dâhiliye İdârî (DH. İD) 183/11_3 (M. 13.07.1913)
• Dâhiliye Kalem-i Mahsus (DH. KMS) 63/8 (M. 31.07.1913)
• Dâhiliye Muhâberât-ı Umûmiye (DH. MUİ) 167/20_2 (M. 18.07.1913)
• Dâhiliye Siyâsî (DH. SYS)
• 112-24/61-6_2 (M. 18.08.1913);
• 112-24/61-4_4 (M. 15.07.1913);
• 112-24/61-4_4 (M. 15.07.1913);
• 112-24/61-4_16 (M. 17.07.1913);
• 112-24/61-2_14 (M. 16.07.1913);
• 112-24/61-1_8, 9, 10 (M. 13.07.1913);
• 112-24/61-1_19 (M. 20.07.1913);
• 112-24/61-1_20 (M. 21.07.1913);
• 112-24/61-1_20 (M. 14.07.1913);
• 112-24/61-2_12 (M. 17.07.1913);
• 112-24/61-1_59, 60 (M. 4.08.1913);
• 112-24/61-5_3 (M. 19.07.1913);
• 112/63_1 (M. 15.07.1913);
• 112/63_4 (M. 19.07.1913);
• 112/63_5 (M. 20.07.1913);
• 112/63_2 (M. 19.07.1913);
• 112/63_6 (M. 20.07.1913);
• 112/63_7 (M. 20.07.1913);
• 112/63_6 (M. 20.07.1913);
• 112/63_9 (M. 21.07.1913);
• 112/63_18 (M. 22.07.1913);
• 112/63_14 (M. 22.07.1913);
• 112/63_21 (M. 23.07.1913);
• 112/63_48 (M. 29.07.1913);
• 112/63_12 (M. 24.07.1913);
• 112/63_23 (M. 23.07.1913);
• 112/63_33 (M. 28.07.1913);
• 112/63_36 (M. 28.07.1913);
• 112/63_41 (M. 30.07.1913);
• 112/63_42 (M. 01.08.1913);
• 112/63_67 (M. 06.08.1913);
• 112/63_44 (M. 03.08.1913);
• 112/63_89 (M. 05.08.1913);
• 112/63_70 (M. 09.08.1913);
• 112/63_95 (M. 16.08.1913);
• 112/63_50 (M. 31.07.1913);
• 112/63_142 (M. 26.11.1913);
• 112/63_94 (M. 12.08.1913);
• 112/63_109 (M. 18.08.1913);
• 112/63_73 (M. 13.08.1913);
• Dâhiliye Şifre (DH. ŞFR) 419/51 (M. 10.11.1912)
• Dosya Usuli İrâde Tasnifi (DUİT) 84/58 (M. 17.09.1913)
• Hacı Adil Bey Evrakı (HSDHADB) 2/51 (M. 25.08.1913)
• Hâriciye Petersburg Sefareti (HR. SFR. 1) 170/7 (M. 17.07.1913)
• Hariciye Siyâsî (HR. SYS)
• 1967/3 (M. 18.09.1912); 1975/1_22 (M. 17.08.1913);
• 1975/1_23 (M. 07.08.1913);
• 2081/22_19 (M. 08.05.1913);
• 2917/1 (M. 01.08.1913)
• Aydın, H. V. (2023). Balkan Savaşları sırasında Tekirdağ ve Bulgar işgali. Tekirdağ'ın Kurtuluşunun 100. Yılına Armağan (1922-2022). Artikel Akademi.
• Balkan Harbi Kronolojisi. (1999). Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• Bayur, Y. H. (1991). Türk inkılabı tarihi II/II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Bıyıklıoğlu, T. (1992). Trakya'da Millî Mücadele I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kutay, C. (1962). 1913'de Garbi Trakya'da ilk Türk Cumhuriyeti. İstanbul: Tarih Yayınları.
• Mehmed Nihad. (1928). 1328-1329 Balkan Harbi, Trakya Seferi III. İstanbul: Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Onuncu Şubesi.
• Mehmed Nihad. (2013). Balkan Harbinde Çatalca Muharebesi. (K. Bolat, Haz.). İstanbul: Çatalca Kaymakamlığı Yayını.
• Sadrazam ve Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa'nın günlüğü. (1988). İstanbul: Arba Yayınları.
• Şıvgın, H. (2012). İttihat ve Terakki Politikalarının Balkan İttifaklarını Hızlandırmadaki Rolü. Akademik Bakış, 6(11), s. 1-15
• Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Osmanlı Devri, Balkan Harbi (1912-1913) II/III. (1981). (H. Süer, Haz.). Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Askeri Tarih Yayınları.