YENİ TÜRK SİNEMASINDA NURİ BİLGE CEYLAN ANLATILARI: BİR ZAMANLAR ANADOLU’DA OTO-ORYANTALİST BİR YAKLAŞIM MI? POST-ORYANTALİST BİR MÜZAKERE Mİ?

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 26, 194 - 216, 16.10.2025

Emre Ertürk

https://doi.org/10.20304/humanitas.1696167

Öz

Bu makale, Yeni Türk Sineması’nda “öteki” olgusunun temsilini, Nuri Bilge Ceylan’ın Bir Zamanlar Anadolu’da filmi üzerinden inceleyerek oryantalizm ve post-oryantalizm arasındaki sınırları tartışmaktadır. Çalışma, filmin taşra mekânını ve karakter ilişkilerini nasıl kurduğunu değerlendirerek, “Ceylan’ın Anadolu taşrasını betimleme biçiminin oryantalist söylemleri yeniden mi ürettiği, yoksa melezlik ve kültürel müzakereyle ötekiliği yeniden mi tanımladığı” sorusuna odaklanır. Homi K. Bhabha’nın “melezlik” ve “üçüncü mekân” kavramlarından yararlanan çözümleme, filmde ötekiliğin ne tamamen dışsallaştırıldığını ne de idealize edildiğini; aksine, belirsizlik, çelişki ve karşılıklı etkileşimle tanımlanan bir aradalık içinde üretildiğini ortaya koyar. Gecenin ve bozkırın estetiği, izleyiciyi özne–nesne, merkez–çevre ve Doğu–Batı ikiliklerini sorgulamaya davet eder. Bir Zamanlar Anadolu’da, klasik oryantalist temsilleri aşarak hem Batı’nın Türkiye algısını hem de Türkiye’nin kendi “ötekisini” inşa etme biçimini eleştirel biçimde tartışır. Ceylan, taşrayı egzotik bir arka plan olmaktan çıkarıp kimliklerin ve anlamların sürekli müzakere edildiği “üçüncü bir mekân”a dönüştürür. Böylece film, oryantalist bakışla hesaplaşırken onu sanatsal bir diyalog alanına taşır. Sonuçta, Bir Zamanlar Anadolu’da ne bütünüyle oryantalist ne de ötekiliği yok eden bir anlatıdır; iki uç arasında kurduğu post-oryantalist dengeyle izleyiciyi hem taşrayı hem de kendi kültürel konumunu yeniden düşünmeye çağırır.

Anahtar Kelimeler

Nuri Bilge Ceylan , Yeni Türk sineması , Oryantalizm , Postkolonyal teori

NURİ BİLGE CEYLAN’S NARRATIVES IN NEW TURKISH CINEMA: AN AUTO-ORIENTALIST APPROACH IN ONCE UPON A TIME IN ANATOLIA? OR A POST-ORIENTALIST NEGOTIATION?

Öz

This article explores the representation of “otherness” in New Turkish Cinema by examining Nuri Bilge Ceylan’s Once Upon a Time in Anatolia within the framework of Orientalism and post-Orientalism. It investigates whether the film’s portrayal of Anatolian rural life reinforces Orientalist discourse or reflects a post-Orientalist vision that redefines otherness through hybridity and cultural negotiation. Drawing on Homi K. Bhabha’s concepts of “hybridity” and the “third space,” the study argues that Ceylan’s depiction of otherness is neither externalized nor romanticized. Instead, it arises through coexistence marked by ambiguity, contradiction, and mutual interaction. The film’s spatial aesthetics invite viewers to question the boundaries between subject and object, center and periphery, East and West, while evoking a sense of being suspended between the finite and the infinite. Through this, Once Upon a Time in Anatolia transcends conventional Orientalist narratives by critiquing both Western perceptions of Turkey and Turkey’s internal construction of the “other.” Ceylan transforms the rural landscape from a site of exoticism into a “third space” of cultural and ideological exchange. The film thus reconfigures otherness as a dynamic process of interaction rather than a fixed opposition. Ultimately, it mediates between Orientalist and post-Orientalist discourses, encouraging audiences to reconsider both Anatolian identity and their own interpretive standpoint.

Anahtar Kelimeler

Nuri Bilge Ceylan , New Turkish cinema , Orientalism , Postcolonial theory

Kaynakça

• Ahmad, A. (1992). In theory: Classes, nations, literatures. Verso Books.
• Bahadır, Ş. (1998). Der translator als migrant–der migrant als translator. Textcontext Journal, 12(2), 263–275.
• Bal, M. (2015). Postmodernizmin düşünce ve sanat dünyasında tanımı. Mavi Atlas Dergisi, (4), 120–135.
• Bezirci, B., & Çiftçi, Y. (2014). Self oryantalizm: İçimizdeki modernite ve/veya içselleştirdiğimiz modernleşme. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1), 139–166.
• Bhabha, H. K. (1984). Of mimicry and man: The Ambivalence of Colonial Discourse, 28, 125–133.
• Bhabha, H. K. (1985). Signs taken for wonders. Critical Inquiry, 12(1), 144–165.
• Bhabha, H. K. (1990). Dissemination: Time, narrative, and the margins of the modern nation. In H. K. Bhabha (Eds.), Nation and narration (pp. 291–322). Routledge.
• Bhabha, H. K. (1994). The location of culture. Routledge.
• Bhabha, H. K. (1996). Culture’s in-between. In S. Hall & P. du Gay (Eds.), Questions of cultural identity (pp. 53–60). Sage Publications.
• Boydak, H. A. (2006). Öğrenme stilleri. Beyaz Yayınları.
• Clifford, J. (1992). Traveling cultures. In Lawrence G. et al. (Eds.), A cultural studies, (pp. 96–116). Routledge.
• Çavuşoğlu, N. (2006). 1990 sonrası Türkiye'de bağımsız sinema [Master’s thesis, İstanbul]. Marmara Üniversitesi.
• Çaycı, A. (2018). Oryantalizm, oksidentalizm ve sanat. İnsan Yayınları.
• Çaycı, B., & Çaycı, A. E. (2018). İntihar saldırılarının medyada haberleştirilmesi üzerine bir analiz. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 278–304.
• Dana Usta, S. E., & Çakır, H. (2025). Bir umudun peşinden: Türk sinemasında köyden kente göç. Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 1-18.
• Dabashi, H. (2009). Post-orientalism: Knowledge and power in time of terror. Transaction Publishers.
• Dönmez Colin, G. (2008). Turkish cinema: Identity, distance and belonging. Reaction Books.
• Ebiri, B. (2011, October 11). See this movie: Once upon a time in Anatolia. https://ebiri.blogspot.com/2011/10/seethismovieonceupontimein.html
• Fontana, G. (2003) Post Keynesian approaches to endogenous money: A time framework explanation, Review of Political Economy, 15(3), 291-314.
• Genç, K. (2022, January 20). My lonely and beautiful country: On Nuri Bilge Ceylan. https://lareviewofbooks.org/article/mylonelyandbeautifulcountryonnuribilgeceylan/
• Gray, D. (2025, February 11). The back row manifesto. https://mubi.com/en/notebook/posts/thewagesoftruthcloseupononceuponatimeinanatoli
• Hall, T. (2012, 4 Ocak). Notebook: Once upon a time in Anatolia by Nuri Bilge Ceylan. https://backrowmanifesto.com/2012/01/04/reviewonceuponatimeinanatolia/
• Hall, S. (1996). Cultural identity and diaspora. In Jonathan R. (Eds.), Community, culture, difference, (pp.222–237). Lawrence & Wishart.
• Hassan, I. (1993). Toward a concept of postmodernism. Routledge.
• Kickasola, J. (2016) Tracking the fallen apple: Ineffability, religious tropes, and existential despair in Nuri Bilge Ceylan’s once upon a time in Anatolia, Journal of Religion & Film:20: 1-13
• King, G. (2005). American independent cinema. Indiana University Press.
• King, D. (2011, 29 June) Trailer for cannes grand prix winner once upon a time in Anatolia. https://thefilmstage.com/nyffreviewonceuponatimeinanatolia/
• Kızılçelik, S. (1994). Postmodernizm: Modernlik projesine bir başkaldırı. Türkiye Günlüğü, 30, 86–96.
• Lockman, Z. (2009). Hangi Ortadoğu. Küre Yayınları.
• Mahcupyan, E. (2008). Mahkemenin zihniyeti. Liberal Düşünce Dergisi, 52, 83–90.
• McDonald, J. (2012, 14 July). Once upon a time in Anatolia. https://johnmcdonald.net.au/2012/onceuponatimeinanatolia/
• Özkaracalar, K., & Öz, Ö. (2020). 1970’ten günümüze Türkiye genelinde ve İstanbul’da film gösteriminin tarihsel ekonomik coğrafyası: Genel görünüm. Kurgu, 28(1), 1-16.
• Pratt, M. L. (1991). Arts of the contact zone. Profession, 33–40.
• Said, E. W. (1998). Oryantalizm. İletişim Yayınları.
• Soja, E. ve Hooper, B. (1993). The spaces that difference makes. In M. Keith and Steve P. (Eds.), Place and the politics of identity (pp. 180-202). Routledge.
• Soja, E. (1996). Thirdspace: Journeys to los angeles and other real-and-ımagined places. Blackwell.
• Scognamillo, G. (2003). Türk sinema tarihi. Kabalcı Yayınları.
• Taşkın, Y. (2023). Oryantalizm, postkolonyalizm ve Amerikan barış gönüllüleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 771–789.
• Turanlı, G. (2023). Edward Said; oryantalist söylem analizinin metodolojik temelleri. Çizgi Kitabevi.
• MUBI, (2024, 20 December). Notebook. https://mubi.com/en/notebook/posts/thewagesoftruthcloseupononceuponatimeinanatolia
• Turna, B. B. (2002). Şarkiyatçılığı anlamak: Edward Said'in şarkiyatçılığı üzerine notlar. DoğuBatı Düşünce Dergisi, 5(20), 219–245.
• Yardım, M., & Dalkılıç, M. (2018). Nefret söylemi ve ifade özgürlüğü tartışmaları çerçevesinde İslamofobya: LExpress dergisi örneği. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 1(1), 89–109.
• Young, R. (2003). Postcolonialism: A very short ıntroduction. Oxford University Press.
• Zizek, S. (2009). The sublime object of ideology. Verso Books.