Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Zernek Barajı'nın Alansal, Hacimsel ve Kıyı Değişimlerinin Zamana Bağlı Analizi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 15 - 26, 29.04.2022

İbrahim Demiroğlu , Fred Ernst

https://doi.org/10.46578/humder.1096521

Cited By: 2

Öz

Sürdürülebilir ekosistemin sağlıklı bir şekilde işlemesinin önündeki engellerin başında kuraklık ve dolayısıyla susuzluk yer almaktadır. Su kaynakları ve su rezervlerinde zaman içinde meydana gelen değişimlerin incelenmesinin, söz konusu problemlerin çözümüne katkı sunacağı düşünülmektedir. Hidroloji analizlerinin uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemi entegrasyonu ile yapılması hem maliyet hem de zaman açısından büyük fayda sağlamaktadır. Bu çerçevede çalışmada Zernek Baraj Gölü’ne (Van) ilişkin 2000-2021 yılları arasında gerçekleşen hacimsel ve alansal değişimler incelenmiştir. Landsat uydu sistemlerine bağlı uydu verileri ve meteoroloji gözlem istasyonlarına ait veriler ışığında Normalize Edilmiş Fark Su Endeksi (NDWI) ve Radial Basis Function metotları kullanılarak analiz yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre 2021 yılında baraj su yüzey alanındaki 239.4002 hektarlık değerin son yirmi yılda görülen en düşük seviyedeki su yüzey alanı olduğu tespit edilmiştir. Hacimsel değişim de su yüzey alanı değişiminde olduğu gibi 2020- 2021 yılları arasında 19.48 hm3’lük azalma ile son yirmi yıldaki meydana gelen en büyük azalmayı göstermektedir. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda baraja ait su yüzey alanının minimum sıcaklıktan -0.427’lik bir korelasyon katsayısı ile orta düzeyde etkilendiği tespit edilmiştir. Aynı değişkenin maksimum yağıştan ise 0.505’lik bir korelasyon katsayısı ile orta düzeyde etkilendiği belirlenmiştir. Bu çalışmadan elde edilen bulgulara göre su rezervlerinde meydana gelen değişimler analiz edilirken uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemi teknolojilerinin kullanımının zaman ve maliyet açısından büyük fayda ve kolaylıklar sağladığı görülmektedir. Bu teknolojiler kullanılarak rezerv alanlarında meydana gelen değişim analizlerinin yapılması ile kaynaklara ilişkin yönetim politikalarının önemi ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla su kaynaklarının korunmasına yönelik politikaların uygulanmasının, gelecek kuşaklara daha sürdürülebilir bir yaşam alanı bırakılmasını olanaklı kılacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan Algılama, NDWI, Zernek Barajı

Kaynakça

• [1] İ. Akar, D. Maktav, Göl Yüzeyi Değişimlerinin Belirlenmesinde Farklı DGİ Tekniklerinin Kullanılması, IV. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, Zonguldak, 2012.
• [2] A. A. Alesheikh, A. Ghorbanali, N. Nouri, Coastline change detection using remote sensing, International Journal of Environmental Science and Technology, 4:1 (2007) 61-66.
• [3] F. Aşur, H. Alphan, Van Gölü Güney Kıyı Alanlarında Yerleşim Alan Kullanım Değerlendirmesi ve Görsel Analiz Yaklaşımları, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7:4 (2017) 223-233.
• [4] E. Batur, M. Kadıoğlu, İ. Akın, M. Saban, M. N. Elkatmış, A. İlikçi, Van Gölü’nün Su Bütçesi ve Göl Su Seviyesinin Alansal Yağış ve Akımlarla İlişkisi, Su Kaynakları, 2 (2009) 12-26.
• [5] E. B. Çağlayan, F. Erel, E. B. Samur, M. Deniz, M. A. Mobariz, G. Kaplan, Uzaktan Algılama Teknikler ile Akşehir Gölü’ndeki Alansal Değişiminin İzlenmesi, Türkiye Uzaktan Algılama Dergisi, 2:2 (2020) 70-76.
• [6] B. Çakmak, Z. Gökalp, İklim Değişikliği ve Etkin Su Kullanımı, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 4:1 (2011) 87-95.
• [7] M. A. Çelik, Y. Kızılelma, A. E. Gülersoy, M. Denizdurduran, Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Aşağı Seyhan Ovası Güneyindeki Sulak Alanlarda Meydana Gelen Değişimin İncelenmesi (1990-2010), Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8:12 (2013) 263-284.
• [8] A. Dervişoğlu, Sulak Alanların Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri ile İrdelenmesi: Akgöl Örneği, Doktora Tezi, 2018.
• [9] Ş. Düzgün, TÜBA Açık Ders Malzemeleri Portalı, https://acikders.tuba.gov.tr/course/index.php?categoryid=7.
• [10] H. M. El-Asmar, M. E. Hereher, Change Detection of the Coastal Zone East of the Nile Delta Using Remote Sensing, Environmental Earth Sciences, 62 (2011) 769-777.
• [11] M. A. Erdoğan, F. Sönmez, S. Berberoğlu, Baraj Göllerinde Su Seviyelerinin Uzaktan Algılama ve CBS ile Tahmini ve İzlenmesi: Adana Seyhan Baraj Gölü Örneği, Uzaktan Algılama-Cbs Sempozyumu, İstanbul, 2014.
• [12] M. K. Ghosh, L. Kumar, C. Roy, Monitoring the coastline change of Hatiya Island in Bangladesh using remote sensing techniques, ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 101 (2015) 137-144.
• [13] S. Kale, D. Acarlı, Shoreline Change Monitoring in Atıkhisar Rezervoir by using Remote Sensing and Geographic Information System (GIS), Fresenius Environmental Bulletin, 28:5 (2019) 4329-4339.
• [14] G. Kaplan, Z. Yiğit Avdan, U. Avdan, T. Jovanovska, Uzaktan Algılama Teknikleriyle Uluslararası Suların İzlenmesi: Dojran Gölü Örneği, International Disaster & Resilience Congress, 2019.
• [15] M. Karabulut, Yakın Mesafe Uzaktan Algılama Tekniklerinin Kullanılarak Yüzey Sularının İncelenmesi, 3. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, İstanbul, 2004.
• [16] M. Karabulut, Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Göksü Deltası Göllerinde Zamansal Değişimlerin İncelenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8:37 (2015) 347-363.
• [17] S. Karaman, H. Avan, Z. Gökalp, Livestock Waste-Based Biogas Energy Potential of Tokat Province and Possible Implementations, Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi, 4:2 (2015) 11-19.
• [18] M. Karaman, E. Özelkan, S. Taşdelen, Dar Nehirlerin Sentinel2-A Uydu Görüntüleri ile Belirlenebilirliğinde Havza Hidrojeolojisinin Etkisi: Karamenderes (Çanakkale) Örneği, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4:2 (2018) 140-155.
• [19] Ö. A. Kaya, G. Kaplan, Uzaktan Algılama Yöntemleri İle Burdur Gölü’ndeki Alansal Değişiminin Belirlenmesi, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 7:1 (2021) 1-12.
• [20] P. Kumar, S. Herath, R. Avtar, K. Takeuchi, Mapping of Groundwater Potential Zones in Killinochi Area, Sri Lanka, Using GIS and Remote Sensing Techniques, Sustainable Water Resources Management, 2 (2016) 419-430.
• [21] T. R. Loveland, J. L. Dwyer, Landsat: Building a Strong Future, Remote Sensing of Environment, 122 (2012) 22-29.
• [22] S. K. McFeeters, The use of the Normalized Difference Water Index (NDWI) in the delineation of open water features, International Journal of Remote Sensing, 17:7 (1996) 1425-1432.
• [23] S. K. McFeeters, Using the Normalized Difference Water Index (NDWI) within a Geographic Information System to Detect Swimming Pools for Mosquito Abatement: A Practical Approach, Remote Sensing, 5 (2013) 3544-3561.
• [24] N. Nikolova, S. Vassilev, Mapping Precipitation Variability Using Different Interpolation Methods, Bulgaristan, 2006.
• [25] E. Özelkan, Uzaktan Algılama ile Belirlenen Baraj Gölü Alanının Zamansal Değişiminin Meteorolojik Kuraklık ile Değerlendirilmesi: Atikhisar Barajı (Çanakkale) Örneği, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6:4 (2019) 904-916.
• [26] C. Qiao, J. Luo, Y. Sheng, Z. Shen, Z. Zhu, D. Ming , An Adaptive Water Extraction Method from Remote Sensing Image Based on NDWI, Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 40 (2012) 421-433.
• [27] G. Sarp, A. Erener, Barajların Çevresel Etkilerinin Zamansal ve Mekansal Olarak Uzaktan Algılama İle Değerlendirilmesi: Atatürk Barajı Örneği, Geomatik Dergisi, 2:1 (2017) 1-11.
• [28] G. Sarp, M. Özçelik, Water Body Extraction and Change Detection Using Time Series: A case Study of Lake Burdur, Turkey, Journal of Taibah University for Science, 11:3 (2017) 381-391.
• [29] G. A. Schultz, E. T. Engman, Remote Sensing in Hydrology and Water Management, Springer Publishing, Berlin, 2000.
• [30] M. Sevüktekin, M. Çınar, Ekonometrik Zaman Serileri: Eviews Uygulamalı, Dora Yayıncılık, Bursa, 2017.
• [31] A. İ. Şekertekin, Ş. H. Kutoğlu, A. M. Marangoz, Uzaktan Algılama Teknolojisi ve Uydu Görüntüleri Yardımıyla Önemli Çevresel (Su ve Kara Yüzeyi) Etkilerin Gözlemlenmesi, Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 5:2 (2015) 105-112.
• [32] Ş. Tağıl, İ. Cürebal, Altınova Sahilinde Kıyı Değişimini Belirlemede Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15:2 (2005) 51-68.
• [33] M. Türkeş, Kuraklık, Çölleşme ve Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Savaşım Sözleşmesi'nin Ayrıntılı Bir Çözümlemesi, Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 4:2 (2012) 1-32.
• [34] M. Uysal, M. A. Dereli, N. Polat, Eber Gölü'nün Uzaktan Algılama ile Değişiminin Belirlenmesi, Uluslararası Bolvadin Sempozyumu, Afyonkarahisar, 2017.
• [35] X. Yang, S. Zhao, X. Qin, N. Zhao, L. Liang, Mapping of Urban Surface Water Bodies from Sentinel-2 MSI Imagery at 10 m resolution via NDWI-Based Image Sharpening, Remote Sensing, 9 (2017) 1-19.