The Effects of Education Employees’ Organizational Justice Perceptions and Organizational Culture on Knowledge Sharing: Testing the Mediating Role of Organizational Culture

Yıl 2019, Cilt: 34 Sayı: 1, 160 - 181, 31.01.2019

Orhan Uludağ İlyas Aktaş Hale Özdoğaç Özgit

https://doi.org/10.16986/HUJE.2018037423

Öz

This
paper aims to investigate the effects of perceptions of organizational justice and
organizational culture on knowledge sharing whilst testing the mediating role of
organizational culture. The study sample was amassed through the Altınordu, Aybastı,
Çatalpınar, Fatsa ve Gölköy districts of Ordu/Turkey. The sample was consisted of
511 educational employees’ that devised of 286 males and 225 females. As a data
collection tool, self administered questionnaires were conducted. In order to test
the hypothesized relationships, correlation analyses, hierarchical regression analyses
and Sobel tests were executed. The results demonstrated that higher levels of organizational
justice perceptions lead to higher levels organizational culture. Additionally,
the results of the regression analyses depicted that only procedural and interactional
justice perceptions positively effected knowledge sharing. The mediating tests have
revealed that organizational culture was a full mediating variable between procedural
justice, interactional justice and knowledge sharing.

Anahtar Kelimeler

Organizational culture, knowledge sharing, distributive justice, procedural justice, interactional justice, educational employees, mediating variable

Eğitim Çalışanlarının Örgütsel Adalet Algılarının ve Örgüt Kültürünün Bilgi Paylaşımı Üzerindeki Etkileri: Örgüt Kültürünün Aracı Rolü

Öz

Bu araştırmanın amacı, çalışanların
örgütsel adalet algılarının ve örgüt kültürünün bilgi paylaşım düzeyleri üzerindeki
etkisini ortaya koyarken örgüt kültürünün aracı rolünün test edilmesidir. Araştırmanın
örneklemini Ordu İli Altınordu, Aybastı, Çatalpınar,
Fatsa ve Gölköy ilçelerinde görev yapan 286'sı erkek, 225'i kadın olmak üzere toplam
511 eğitim çalışanı oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak anket uygulaması yapılmıştır. Verilerin analizinde istatistik yöntemlerden frekans
dağılımları, korelasyon, hiyerarşik regresyon analiz sonuçları ve aracı test sonuçları
tablolar ile ifade edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre eğitim
kurumlarında çalışanların örgütsel adaletin alt boyutları olan dağıtımsal, işlemsel
ve etkileşimsel adalet algı düzeyleri yüksek olduğunda örgüt kültürü algısının pozitif
olduğu görülmüştür. Ek olarak, regresyon analizi sonuçları sadece işlemsel ve etkileşimsel
adaletin bilgi paylaşımı üzerinde etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Aracı testi
sonuçları örgütsel kültürünün işlemsel adalet, etkileşimsel adalet ve bilgi paylaşımı
değişkenleri arasındaki tam aracı değişken rolünün olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt kültürü, bilgi paylaşımı, dağıtımsal adalet, işlemsel adalet, etkileşimsel adalet, eğitim çalışanları, tam aracı değişken

Kaynakça

• Al-Alawi, I. A., Yousif Al-Marzooqi, N. & Fraidoon Mohammed, Y. (2007). Organizational culture and knowledge sharing: Critical success factors. Journal of Knowledge Management, 11(2), 22-42.
• Almaz, F. (2011). Antalya serbest bölgesi yat üretim kümesinde bilgi paylaşım süreçlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Arslan, A. (2012). Örgüt kültürü düzeylerinin demografik açıdan farklılaşması üzerine ptt. Kocaeli başmüdürlüğü’nde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 143-160.
• Arslantürk, G. & Şahan, S. (2012). Örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin manisa il emniyet müdürlüğü örnekleminde incelenmesi. Polis Bilimleri Dergisi,14(1), 135-159.
• Atalay, D. D. (2007). Denklik duyarlılığı açısından algılanan örgütsel adalet - örgütsel bağlanma ilişkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Atay, K. (2001). Öğretmen yönetici ve denetmelerin bakış açışından okul kültürü ve öğretmen verimliliğine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (26), 179-194.
• Avcı, A. (2016). Effect of organizational culture on organizational citizenship behaviors. Örgüt kültürünün örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Journal of Human Sciences, 13(3), 5373-5398. DOI:http://dx.doi.org/10.14687/jhs.v13i3.4264
• Aydıntan, B. G. A. & Bingöl, D. (2010). Örgütlerde bilgi paylaşım davranışı: Sosyal sermaye boyutundan bir bakış. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64(4), 87-109.
• Bağcı, Z. (2013). Çalışanlarının örgütsel adalet algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisi: tekstil sektöründe bir inceleme. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19), 163-184.
• Balay, R., Kaya, A. & Cülha, A. (2013). Örgüt kültürü ve örgütsel sinizm ilişkisi, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 123-144.
• Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
• Ceylan, M. (1998). Yeni kurulan yükseköğretim kurumlarında kurum kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(1), 49-54.
• Cihangiroğlu, N. (2009). Örgütsel bağlılığın belirleyicileri olarak örgütsel adalet ve kararlara katılım. (Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Cihangiroğlu, N. & Yılmaz A. (2010). Çalışanların örgütsel adalet algısının örgütler için önemi. Selçuk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(19), 195-213.
• Cropanzano, R. & Greenberg, J. (1997). Progress in organizational justice: Tunneling through the maze. International Review of Industrial and Organizational Psychology, 12, 317-372.
• Çalık, D. (2013). Yeni iletişim teknolojilerinin örgüt içi iletişimde kullanımı: türkiye’deki büyük ölçekli firmalar üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çelik, M. (2007). Örgüt kültürü ve örgütsel vatandaşlık davranışı bir uygulama. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Çimen, M. A. (2010). Polis Meslek Yüksek Okullarında Örgüt Kültürü Oluşumunda Örgüt İçi İletişimin Rolü ve Önemi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Demirel, Y. (2009). Örgütsel adaletin yönetici-çalışan ilişkileri üzerine etkisi: Farklı sektör çalışanlarına yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17, 137-154.
• Demirel, Y. & Karadal, H., (2007). Örgüt kültürünün örgüt içi bireysel becerilerin kullanımına etkisi üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 253-270.
• Demirel, Y. & Durna, U. (2006), türk bankacılık sektöründe işletme içi koşulların bilgi paylaşımına yönelik engellere etkisi. Uluslararası 5. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı Cilt II, Kocaeli, Türkiye, 999‐1013.
• Demirel, Y. & Seçkin, Z. (2011). Örgütsel adaletin bilgi paylaşımı üzerine etkisi: İlaç sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Bilig Dergisi, 56, 99-119.
• Demirhan, A. & Bozkurt, S. (2010). Banka çalışanlarının bilgi paylaşımı davranışına yönelik tutumlarını etkileyen faktörler üzerine bir araştırma, Journal of Yasar University, 18(5), 3016- 3027.
• Dilek, H. (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Donna K. & Mc Neese, S. (2001). A Nursing Shortage: Building Organizational Commitment among Nurses. Journal of Healthcare Management, 46(3), 173.
• Dozier, D. M. & Gruning J. E. (1992). Excellence in public relations and communication management (Vol. 194). J. E. Grunig (Ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Eğriboyun, D. (2014). Ortaöğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel destek ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 5(9), 25-52.
• Erdem, R., Adıgüzel, O. & Kaya, A. (2010). Akademik personelin kurumlarına ilişkin algıladıkları ve tercih ettikleri örgüt kültürü tipleri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (36), 73-88.
• Erkanlı, H. (2009). Örgütsel adalet ve kültür ilişkisi: türkiye’de faaliyet gösteren bazı işletmelerde karsılaştırmalı bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Folger, R. & Konovsky, M. A. (1989). Effects of procedural and distributive justice on reactions to pay raise decisions. Academy of Management Journal, 32(1), 115-130.
• Göksel, A., Aydıntan, B. G. A. & Bingöl, D. (2010). Örtülü bilgi paylaşım niyeti üzerinde sosyal sermaye ve denetim merkezi odaklılığının rolü: Hekimlikte bir alan araştırması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 1-26.
• Göktaş, B., Aslan, G., Aslantekin, F. & Erdem, R. (2005). Örgüt kültürü ve Dr. Ekrem Hayri üstündağ kadın hastalıkları ve doğum hastanesi örneği. Hacetepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(3), 351-372.
• Güçlü, N. (2003). Örgüt kültürü. Kırgızistan ManasGazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(62), 147- 15961-85.
• İçerli, L. (2010). Örgütsel adalet: Kuramsal bir yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 67-92.
• İyigün, N. Ö. (2012). Örgütsel adalet: Kuramsal bir yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 49-64.
• Kalkan, A. (2013). Algılanan örgüt kültürünün örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi: kuramsal ve görgül bir araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Karaaslan, A., Ergun ,Ö. D. & Kulaklıoğlu, A. S. (2009). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve bilgi paylaşımı arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, (I,II), 135-160.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1). 44-46.
• Köse, S., Tetik, S. & Ercan, C. (2001). Örgüt kültürünü oluşturan faktörler. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 219-242.
• Köseoğlu, M. A., Gider, Ö. & Ocak, S. (2011). Bilgi paylaşımı tutumunu etkileyen faktörler nelerdir? Bir kamu hastanesi örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 215-243.
• Lu, H. T. (2011). Establishment of reputation amongst small firms in the restaurant sector in Taiwan. Dissertation, Swansea University: United Kingdom.
• Nemli, H. (2007). Örgüt kültürü ile bilgi paylaşımı arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometric teory (2nd ed.). New York: McGramw-Hill.
• Ocak, Ö. (2010). The contribution of organizational and ındividual based culture fit on perceived organizational justice. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Odabaş, H. (2006). Bilgi yönetimi. Bilgi içinde (99-108), (Edit. Odabaş, H. ve Anameriç, H.), Ankara: Referans Yayıncılık.
• Ören, K., Erdem, B. & Kaplan, M. (2005). Örgütsel kültürün işgücü verimliliğine etkisi, Kamu İş, 8(2), 1-21.
• Özdemirci, F. & Aydın, C. (2008). Kurumsal bilgi kaynakları ve bilgi yönetimi. Türk Kütüphaneciliği, 22(1), 59-81.
• Özdevecioğlu, M. (2004). Duygusal olaylar teorisi çerçevesinde pozitif ve negatif duygusallığın algılanan örgütsel adalet üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 59(3),181-202.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan örgütsel adaletin bireylerarası saldırgan davranışlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (21), 77-96.
• Öztürk, A. (2005). İsletmelerde bilgi yönetimi ve bilgi paylaşımı, eskişehir türk telekom'da örnek bir uygulama. (YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Poyraz, K., Kara, H. & Çetin, S. A. (2009). Örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 71-91.
• Quinn, R. E. & Kimberly, J. R. (1984). Paradox, planning, and perseverance: Guidelines for managerial practice. Managing organizational transitions, 2(9), 295-313.
• Riege, A. (2005). Three-dozen knowledge-sharing barriers managers must consider. Journal of knowledge management, 9(3), 18-35.
• Sağsan, M. (2007). Bilgi yönetiminin kavramsal çerçevesi ve Başkent Üniversitesi İletişim Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü. A. Yıldızeli ve HK Bahşişoğlu (Yay. Haz.) Adile Günden Anısına Armağan: ÜNAK, 3, 25-26.
• Selvitopu, A. & Şahin, H. (2013). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,14(2), 171-189.
• Sönmez, M. A. (2006). Meslek liselerinde örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (45), 85-108.
• Söyük, S. (2007). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerine etkisi ve istanbul ilindeki özel hastanelerde çalışan hemşirelere yönelik bir çalışma. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şen, Ü. S. (2005). Sanat eğitiminde bilimsel araştırma yöntemlerinin kullanılması. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 343-360.
• Tabachnick, G. B. & Fidell, S. L. (1996). Using multivariate statistics (3rd ed.). New York: Harper Collins College Publishers.
• Taşkıran, E. (2011). Liderlik ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki Etkileşim: Örgütsel Adaletin Rolü. Beta Yayıncılık: İstanbul.
• Taşlıyan, M., Hırlak, B., Çiftçi, G. E. & Yılmaz, İ. O. (2017). Farklılık yönetiminin örgütsel adalet algısı ve örgütsel özdeşleşme üzerine etkisi: İç Anadolu ve Akdeniz bölgesinde yer alan üniversitelerde karşılaştırmalı bir araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (Journal of Academic Researches and Studies), 9(16), 1-159.
• Töremen, F. & Tan, Ç. (2010). Eğitim örgütlerinde adalet: Kavramsal bir çözümleme. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 58-70.
• Tuna, M. (2013). Örgütsel adalet: Kamu ve özel sektör kuruluşlarında bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(8), 997-1023.
• Uludag, O. & Uludag, T. (2017). Time lagged investigation of the effects of surface and deep learning styles on overall academic performance: Testing the mediating roles of English deficiency and English competency. In H. Arapgirlioglu, A. Atik, R. L. Elliott, E. Turgeon, Researches On Science and Art In 21st Century Turkey. Gece Publishing: Ankara, Turkey, pp. 468-478.
• Uludag, O. (2016). The mediating role of positive affectivity on testing the relationship of engagement to academic achievement: An empirical ınvestigation of tourism students. Journal of Teaching in Tourism and Hospitality. 16(3), 163-177. DOI:10.1080/15313220.2015.1123130.
• Uludag, O. & Isık, S. (2015). Öğretmen sağlığı ve yorgunluğunu etkileyen faktörler: Görgül bir araştırma. International Journal of Business Applications. 2(1), 30-64.
• Uludag, O. (2014). Fair and square: How does perceptions of fairness is associated to aggression? Procedia - Social and Behavioral Sciences, 143, 504-508.
• Uludag, O. & Yaratan, H. (2013). The effects of justice and burnout on achievement: An empirical investigation of university students. Croatian Journal of Education. 15(2), 97-116.
• Uludağ, O. & Meneviş, İ. (2005). The effects of justice dimensions on job satisfaction and organizational commitment. Doğu Akdeniz Üniversitesi Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1-2), 81-94.
• Yamaguchi, I. (2005). Interpersonal communication tactics and procedural justice for uncertainty management of japanese workers. Journal of Business Communication, 42(2), 168–194.
• Yeniçeri, Ö. & Demirel, Y. (2007). İşletme koşullarının örgüt içi bilgi paylaşım iklimine etkisi. MÜ Sosyal Bilimler Enst. Dergisi, (27), 9-21.
• Yeniçeri, Ö., Demirel, Y. & Şeçkin Z. (2009). Örgütsel adalet ile duygusal tükenmişlik arasındaki ilişki: imalat sanayi üzerine bir araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (16), 83-99.
• Yıldırım, F. (2007). İş doyumu ile örgütsel adalet ilişkisi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(62), 253-278.