Üretken Liderlik Ölçeği Geliştirme Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 4, 887 - 903, 31.10.2020

Münevver Çetin Mesut Demirbilek

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul müdürlerinin üretken liderlik davranışlarını ve bu davranışları tanımlayan ifadeleri kapsayan geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Literatür taraması sonucunda madde havuzu oluşturulmuş ve uzman görüşü doğrultusunda kapsam geçerlilik oranları hesaplanmıştır. Taslak madde formu 50 kişilik bir öğretmen grubuna pilot uygulama olarak gerçekleştirilmiştir. Nihai genel uygulama, 442 öğretmene uygulanmıştır. Ölçeğin geçerlilik çalışmaları için Açımlayıcı Faktör Analizi uygulanarak ölçeğin maddelerin faktör yükleri belirlenmiş, önce dört faktörlü bir yapı ortaya çıkmış ardından varimax döndürme yapılarak iki faktörlü yapı elde edilmiştir. Varimax tekniği sonrası bazı maddelerin birden fazla faktörden .30 ve üzerinde yük aldıkları görülmüş ve yük farkının .100’den az olduğu maddeler ölçekten atılmıştır. Bu süreçte de toplam 35 madde ölçekten çıkarılmış ve “Yaratıcı Dinamikleri Ortaya Çıkarma”, “Yenilik Üretme Kapasitesi” adlı iki faktörlü 27 maddeden oluşan bir ölçek elde edilmiştir. Daha sonra Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılmış ardından güvenirlilik analizlerine geçilerek Cronbach’s Alpha ve Composite Reliability değerleri hesaplanmış ve Bağımsız Gruplar T Testi kullanılarak ölçeğin ayırt ediciliğine bakılmıştır. Yine Pearson analizi kullanılarak ölçek maddelerinin madde-toplam ve madde-kalan korelasyonları ile alt boyut ve toplam puanları arası korelasyonları hesaplanmıştır. Elde edilen tüm değerler, ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğunu kanıtlar niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, liderlik türleri, okul müdürleri, üretkenlik, üretken liderlik

Generative Leadership Scale Development Study

Öz

The aim of this research is to develop a valid and reliable scale that includes school principals’ generative leadership behaviors and the expressions defining these behaviors. As a result of the literature review, the item pool was formed and the scope validity ratios were calculated according to the expert opinion. The draft item form was carried out as a pilot scheme to a group of 50 teachers. Final general practice was applied to 442 teachers. For the validation studies of the scale, the factor loadings of the items of the scale were determined by applying the Exploratory Factor Analysis. First, a four-factor structure emerged, followed by varimax rotation to obtain a two-factor structure. In this process, a total of 35 items were excluded from the scale and a scale with two factors named “Revealing Creative Dynamics” and “Innovation Generating Capacity” and consisting of 27 items. Subsequently, Confirmatory Factor Analysis was performed and then the study proceeded to reliability analyses and Cronbach’s Alpha and Composite Reliability values were calculated. After that, the distinctiveness of the scale was examined. Again, using Pearson analysis, the item-total and item-remainder correlations and the correlations between subscales and total scores of the scale items were calculated. All values obtained prove that the scale is valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

Leadership, leadership types, school principals, generativity, generative leadership

Kaynakça

• Albright, J.J. & Park, H.M. (2009), Confirmatory Factor Analysis Using Amos, LISREL, Mplus, SAS/STAT CALIS, University Information Technology Services Center for Statistical and Mathematical Computing Indiana University. https://scholarworks.iu.edu/dspace/bitstream/handle/2022/19736/Confirmatory%20Factor%20Analysis%20using%20Amos%2c%20LISREL%2c%20Mplus%2c%20SAS%3aSTAT%20CALIS.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden 01 Ocak 2019 tarihinde edinilmiştir.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Adapazarı: Sakarya Yayıncılık.
• Bentler, P. M., & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi: istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (4. baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Byrne, B. M. (2011). Structural equation modeling with AMOS Basic concepts, applications, and programming (Multivariate Applications Series), Routledge, New York.
• Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik spss ve lısrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Disch, J. (2009). Generative leadership. Creative Nursing, 15 (4), 172-177.
• Fornell, C., & Larcker, D.F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal Of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• George, D. & Mallery, P. (2001). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference. Needham Heights: Allyn&Bacon.
• Goldstein, J., Hazy, J. K. & Lichtenstein, B. B. (2010). Complexity and the nexus of leadership: leveraging nonlinear science to create ecologies of innovation. Palgrave Macmillan, Kindle Edition.
• Hair Jr, J.F., & Lukas, B. (2014). Marketing research. McGraw-Hill Education Australia
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55
• Joreskog, K.G. & Sorbom, D. (1993). Lisrel 8: structural equation modeling with the simplis command language. Hillsdale: Erlbaum Associates Publishers
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
• Klimek, K. J., Rıtzenheın, E. & Sullıvan, K. D. (2008). Generative leadership: shaping new futures for today’s schools. California: Corwin Press
• Kline, R.B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. NewYork: The Guilford Press
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28, 563–575.
• Lichtenstein, B. B. (2014). Generative emergence: A new discipline of organizational, entrepreneurial, and social innovation. Oxford University Press
• Mike, J. (2018). Generative leadership and emergence: case studies in higher education (dissertation of doctor ), George Washington University, Washington DC.
• Munro, B. H. (2005). Statistical methods for health care research. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins
• Ntoumanis, N. (2001). Step by step guide to spss for sport and exercise studies, New York, Routledge-Taylor &Francis Group
• Özdamar, K. (2004), Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (çok değişkenli analizler), Eskişehir: Kaan Kitapevi.
• Rigdon, E. E. (1996). CFI versus RMSEA: A comparison of two fit indexes for structural equation modeling. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 3(4), 369-379
• Slater, C. L. (2003). Generativity and stagnation: an elaboration of Erikson’s adult stage human development, Journal of Adult Development, 10 (1), 53-65
• Surie, G., & Hazy, J. K. (2006). Generative leadership: nurturing innovation in complex systems. Emergence: Complexity & Organization, 8 (4), 13-26.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-73
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, (46), 74-85
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliliği için kapsam geçerlik &indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi 28–30 Eylül 2005 Denizli.