Mutluluğun Yordayıcısı Olarak Psikolojik Sağlamlık: Öğretmen Örnekleminin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 4, 936 - 948, 31.10.2020

Serkan Altuntaş Hulisi Genç

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin mutluluk ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi araştırmak ve psikolojik sağlamlığın mutluluk üzerindeki yordayıcı rolünü değerlendirmektir. Bununla birlikte araştırmada, öğretmenlerin mutluluk düzeylerinin cinsiyet, medeni durum, görev alanı, hizmet süresi, okul öğrenci sayısı ve kitap okuma durumuna dayalı farklılıkları incelenecektir. Araştırmanın örneklemini Malatya ili Battalgazi merkez ilçesindeki ortaokullarda görev yapan, 169’u kadın (%41.3), 240’ı erkek (%58.7) toplam 409 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada öğretmenlere, “Kişisel Bilgi Formu”, “Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formu” ve “Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği” uygulanmıştır. Yapılan analizlerde ikili değişkenler için t-Testi ve çoklu değişkenler için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile LSD tekniği kullanılmıştır. Psikolojik sağlamlık ile mutluluk arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla Pearson Momentler Çarpımı Katsayısı tekniğinden ve basit regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre; mutluluk için cinsiyet, medeni durum, görev alanı ve hizmet süresi değişkenleri açısından anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Diğer değişkenler olan kitap okuma durumu ve okul öğrenci sayısı ile mutluluk arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Psikolojik sağlamlık ve mutluluk arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır (r=.48, p< .01). Psikolojik sağlamlık mutluluğun anlamlı bir yordayıcısıdır (R2 = .24) Araştırmanın sonuçları ilgili alanyazın doğrultusunda tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mutluluk, psikolojik sağlamlık, öğretmen

Resilience as Predictor of Happiness: Investigation of Teacher Sample

Öz

The purpose of this study is to investigate whether happiness of teachers change according to resilience, sex, marital status, task area, service period, student number in the school and the position of reading book variables or not. The sample of the research is composed of 409 (169 women (%41.3), 240 men (%58.7)) teachers who work in secondary schools in Battalgazi district of Malatya. “Personal Information Form”, “The Oxford Happiness Questionnaire Short Form-OHQ-SF” and “The Brief Resilience Scale (BRS)” were applied to teachers in the research. T-Test for dual variables, ANOVA Statistics Technique and LSD Technique for multiple variables were used in the analyses. According to the result of the research; it was seen that there is no significant difference for happiness in terms of sex, marital status, task area and service period variables. It was determined that there is a significant relationship among happiness, the position of reading book and student number in the school variables. It was concluded that there is a significant relationship between resilience and happiness (r=.48, p< .01), besides, resilience predicts %24 of happiness. The results of the research were discussed in accordance with the relevant literature and the suggestions were offered.

Anahtar Kelimeler

Happiness, resilience, teacher

Kaynakça

• Açıkgöz, M. (2016). Çukurova Üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ile mizah tarzları ve mutluluk düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çağ Üniversitesi, Mersin.
• Akın, H. B. ve Şentürk, E. (2012). Bireylerin mutluluk düzeylerinin ordinal lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. Öneri Dergisi, 10(37), 183-193.
• Argyle, M. ve Lu, L. (1990). The happiness of extraverts. Personality and Individual Differences, 11(10), 1011-1017.
• Aslantürk, E. ve Saracaloğlu, A. S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 155–176.
• Aydemir, R. E. (2008). Dindarlık ve mutluluk ilişkisi (ilk yetişkinlik dönemi). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuzmayıs Üniversitesi, Samsun.
• Bakırcıoğlu, R. (2011). Çocuk ve ergenlerde ruh sağlığı. (Geliştirilmiş 4. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Basım, H. N. ve Çetin, F. (2011). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeğinin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 104-116.
• Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde tükenmişliğe etki eden faktörler. Yayınlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Begum, S., Jabeen, S. ve Awan, A. B. (2014). Happiness: a psycho-philosophical appraisal. Dialogue, 9(3), 314.
• Benard, B. (2004). Resiliency: What we have learned. San Francisco: WestEd Publishers.
• Burger, M. J. (2004). Kişilik, Çev.Sarıoğlu İ. D. E. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Ceyhan, A. A. (2006). An investigation of adjustment levels of turkish university students with respect to perceived communication skill levels. Social Behavior and Personality, 34(4), 367-379.
• Cohan, L., Sills, C. ve Stein, B. (2006). Relationship of resilience to personality, coping and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44, 585-599.
• Cohen, S. B. (2002). Happiness and the immune system. Positive Health, 82, 9–12.
• Csikszentmihalyi, M. (1999) Implications of a Systems Perspective for the Study of Creativity. In R. J. Sternberg (Ed.), Handbook of Creativity (s. 313-335). New York, NY: Cambridge University Press.
• Çeçen, A. R. (2007). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet ve yaşam doyumu düzeylerine göre sosyal ve duygusal yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), 180-190.
• Demir, R. ve Murat, M. (2017). Öğretmen adaylarının mutluluk, iyimserlik, yaşam anlamı ve yaşam doyumlarının incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 347-378.
• Demirbaş, N. (2010). Yaşamda anlam ve yılmazlık. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575.
• Diener, E. (1995). Who is happy?. Psychology Science, 10-17.
• Diener, E., Suh, E. M., Smith, H. ve Shao, L. (1995). National differences in reported subjective wellbeing: Why do they occur?. Social Indicators Research, 34, 7–32.
• Dilmaç, B. ve Bozgeyikli, H. (2012). Öğretmen adaylarının öznel iyi olma ve karar verme stillerinin incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11-1.
• Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness ve Well-Being, 1(3), 93-102.
• Doğan, T. ve Çötok, N. A. (2011). Oxford mutluluk ölçeği kısa formunun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 165-170.
• Duckworth, A. L., Steen, T. A. ve Seligman, M. E. P. (2005). Positive psychology in clinical practice. Annual Review of Clinical Psychology, 1, 629-651.
• Duran, A. (2016). Okul yöneticilerinin mutluluk düzeylerinin öz-yeterlikleriyle ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Durak, H. Y. ve Seferoğlu, S. S. (2017). Öğretmenlerde tükenmişlik duygusunun çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 759-788.
• Düzgün, O. (2016). Ortaokulda görev yapmakta olan öğretmenlerin mutluluk düzeyleri ile sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Eminağaoğlu, N. (2006). Güç koşullarda yaşayan sokak çocuklarında dayanıklılık. Yayımlanmamış doktora tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.
• Erarslan, Ö. (2014). Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlık ile depresif belirtiler ve yaşam memnuniyeti arasındaki ilişkide benlik saygısı, pozitif dünya görüşü ve umudun aracı rolünün incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Eryılmaz, A. (2010). Ergenlerde öznel iyi oluşu arttırma stratejilerini kullanma ile akademik motivasyon arasındaki ilişki. Klinik Psikiyatri, 13, 77-84.
• Eryılmaz, A. (2011). Investigating adolescents’ subjective well-being with respect to using subjective well-being increasing strategies and determining life goals. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24(1), 44-51. doi:10.5350/DAJPN2011240106.
• Eryılmaz, S. (2012). Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlığı yordamada yaşam doyumu, benlik saygısı, iyimserlik ve kontrol odağının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Filiz, K. (2004). Gazi Üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulunda okuyan öğrencilerin meslekle ilgili okuma ve araştırma alışkanlıkları, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 231–242.
• Fraser, M. W., Richman, J. M., ve Galinsky, M. J. (1999). Risk, protection, and resilience: Toward a conceptual framework for social practice. Social Work Research, 23, 129-208.
• Fredrickson, B. L. (2001). The role of positiveemotions in positive psychology: The broadenand-build theory of positive emotion. American Psychologist, 56(3), 218-226.
• Friedman, I. A. ve Farber, B. A. (1992). Professional self-concept as a predictor of teacher burnout. Journal of Educational Research, 86, 28-35.
• Gable, S. L. ve Haidth, J. (2005). What (and why) is positive psychology?. Review of General Psychology, 9(2), 103-110.
• Genç, H., Şahin, Y. ve Altuntaş, S. (2016). Öğretmenlerde mutluluk ve iyimserlik üzerine bir araştırma. I. Avrasya Pozitif Psikoloji Kongresi, İstanbul.
• Gizir, C. A. (2004). Akademik sağlamlık: Yoksulluk içindeki 8. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına katkıda bulunan koruyucu faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerinde bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
• Greef, A. P. (2000). Characteristics of families that function well. Journal Family Issues, 21(8), 948- 963.
• Greene, R. (2002). Human behavior theory: A resilience orientation. In R. Greene (Ed) Resiliency: An integrated approach to practice, policy, and research. Washington, DC: NASW Press.
• Gürgan, U. (2006). Grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin yılmazlık düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Güven, N. (2005). İlişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ve evlilikte problem çözme becerilerinin evlilik doyumu ile ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi.
• Kaner, S. ve Bayraklı, H. (2010). Anne yılmazlık ölçeğinin psikometrik özellikleri, Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 9 (17), 77-94.
• Kangal, A. (2013). Mutluluk üzerine kavramsal bir değerlendirme ve Türk hanehalkı için bazı sonuçlar. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 44(44).
• Kara, M. M. (2010). İş tatmini ile mutluluk ve başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 26(3), 129-142.
• Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of personal qualities contributing to psychological resilience among earthquake survivors: A model testing study. Yayımlanmamış doktora tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24.baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kasapoğlu, F. ve Kış, A. (2016). Öznel iyi oluşun cinsiyet açısından incelenmesi: Bir meta-analiz çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3).
• Kaya, Ö. S. ve Demir, E. (2016). Kendini toparlama gücü ve stresle başa çıkma stratejilerinin mutluluk düzeyini yordama gücü. I. Avrasya Pozitif Psikoloji Kongresi, İstanbul.
• Kubilay, S. (2013). Eğitim kurumlarında görev yapan yöneticilerin iş doyumu ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Layard, R. (2005). Happiness: Lessons from a new science. London: Penguin Books.
• Luthar, S., Cicchetti, D. ve Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562.
• Luthar, S. S. ve Zigler, E. (1991). Vulnerability and competence: A review of research on resilience in childhood. American Journal of Orthopsychiatry, 61, 6-22.
• Lyubobirsky, S. (2001). Why are some people happier then others?. American Psychologist, 56(3), 239-249.
• Lyubomirsky, S. (2007). Nasıl mutlu olunur?. (Çev.: G. Göze). İstanbul: Mediacat Kitapları.
• Lyubomirsky, S., King, L. ve Diener, E. (2005). The Benefits of Frequent Positive Affect: Does Happiness Lead to Succes?. Psychological Bulletin, 131(6), 803-855.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. ve Leiter, M. P. (2001). Job burnout, Annu Rev. Psychology, 52, 397-422.
• Masten, A. S. (1994). Resilience in individual development: Successful adaptation despite risk and adversity. M. C. Wang ve E. W. Gordon (Ed.), Educational resilience in inner-city America: Challenges and prospect (s. 3-25). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience process in development. American Psychologist, 56, 227-238.
• Mavi, H. F. ve Çetin, B. (2009). Beden eğitimi öğretmen adaylarının kitap okumaya ilişkin görüş ve tutumlarının değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 1-11.
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. ve Polat C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• Öğülmüş, S. (2001). Bir kişilik özelliği olarak yılmazlık. 1. Ulusal çocuk ve suç sempozyumu: Nedenler ve önleme çalışmaları. Ankara, 29-30 Mart 2001.
• Öztürk, Z. G. (2014). Sınıf öğretmenlerinin değer tercihleri ile yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Panganiban, A. V. (2007). The rings of a happy marriage. Philippine Daily Inquirer, p. A13, September.
• Rahat, E. (2014). Benlik kurgusu, sosyal destek, başa çıkma stilleri ve yılmazlığın üniversite yaşamına uyumu yordama güçlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Richardson, G. E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal of Clinical Psychology, 58, 3, 307-321.
• Ryff, C. D., ve Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisted. Journal of Personality and Social Psychology, 69, 719-727.
• Sayar, K. (2013). Ruh hali. (9. Basım). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Seligman M. E. P. (1998). What is the good life. APA Monitor, 29(10), 2.
• Seligman, M. E. P. (2007). Gerçek mutluluk. (Çev. Semra Kunt Akbaş). Ankara: HYB Basım Yayın.
• Sevindik, D. (2015). Orta yaş dönemi bireylerde dindarlık- mutluluk ilişkisi: Denizli örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Shanavas, P. ve Venkatammal, P. V. (2014). A study on determinants of marital adjustment. Online International Interdisciplinary Research Journal, 4(4), 261-269.
• Steinhardt, M. ve Dolbier, C. (2008). Evaluation of a resilience intervention to enhance coping strategies and protective factors and decrease symptomatology. Journal of American College Health, 56(4), 445-453.
• Stewart, M., Reid, G. J. ve Mangham, C. (1997). Fostering children's resilience. Journal of Pediatric Nursing, 12 (1), 21-31.
• Şaşmaz, S. C. (2016). Çocuğu olan evli ve evli olmayan bireylerin psikolojik sağlamlık ve mutluluk düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Tan, J. S., Tambyah, K. S. ve Kau, K. A. (2006). The ınfluence of value orientations and demographics on quality of life perceptions: Evidence from a national survey of Singaporeans. Social Indicators Research, 78 (1),33–59.
• Tarhan, N. (2005). Mutluluk psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Terzi, Ş. (2006). Kendini toparlama gücü ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 26(3), 77-86.
• Tingaz, E.O. ve Hazar, M. (2014). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği ile bazı öğretmen adaylarının duygusal zekâ ve mutluluklarının karşılaştırılması. International Journal of Science Culture and Sport, 1, 745-756.
• Toprak, H. (2014). Ergenlerde mutluluk ve yaşam doyumunun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaç doyumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Topuz, C. (2013). Üniversite öğrencilerinde özgeciliğin öznel iyi oluş ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Fatih Üniversitesi, İstanbul.
• Tuzgöl-Dost, M. (2006). Üniversite öğrencilerinin iyi oluş düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 188-197.
• Tuzgöl-Dost, M. (2010). Güney Afrika ve Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(158).
• Veenhoven, R. (1991). Is Happiness Relative?. Social Indicators Research, 24, 1-34.
• Walsh, F. (2006). Strengthening family resilience (2nd Ed.). New York: Guilford Publications.
• Williams, K. (2003). Has the future of marriage arrived? A contemporary examination of gender, marriage and psychological well-being. Journal of Health and Social Behavior, 44, 470-487.
• Yadalijamaloye, Z., Naseri, E., Shoshtari, M., Khaledian, M. ve Ahrami, R. (2013). Relationships between self-esteem and marital satisfaction among women. Psychology and Behavioral Sciences, 2(3), 124-129.
• Yalım, D. (2007). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin uyumu: Psikolojik sağlamlık, başa çıkma, iyimserlik ve cinsiyetin rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Yalınkılıç, K. (2007) Türkçe öğretmen adaylarının okumaya ilişkin tutum ve görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 225-241.
• Yılmaz, B. (1993). Okuma alışkanlığında halk kütüphanelerinin rolü. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Yılmaz-Irmak, T. (2004). Çocuk istismarı ve ihmalinin yaygınlığı ve dayanıklılıkla ilişkili faktörler. Yayımlanmamış doktora tezi. Ege Üniversitesi, İzmir.