Okul Yöneticilerinin Hesap Verebilirliği ile Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2014, Cilt: 29 Sayı: 29-2, 115 - 128, 23.07.2014

MAHMUT Kalman TOKAY Gedikoğlu

Öz

Bu çalışmada, okul yöneticilerinin hesap verebilirliği ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu araştırma, tarama modelinde ilişkisel bir çalışmadır. Çalışmanın evrenini Gaziantep ili Şahinbey ve Şehitkâmil ilçelerindeki ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenler oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemi, 268 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler, okul yöneticisi hesap verebilirlik ölçeği ve örgütsel adalet ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 15.0 paket programı kullanılmıştır. Veriler korelasyon ve doğrusal regresyon yöntemi ile analiz edilmiştir. Ayrıca, yaş, cinsiyet ve kıdem değişkenleri arasında anlamlı farklılıkların olup olmadığını incelemek amacıyla bağımsız örneklem t-testi ve tek faktörlü varyans analizi (ANOVA) yapılmıştır. Okul yöneticilerinin hesap verebilirliği ve okullardaki örgütsel adalet algıları arasında yüksek düzeyde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Yaş, cinsiyet ve kıdem değişkenlerine göre öğretmen algıları arasında anlamlı farklılıkların olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

okul yöneticisi, hesap verebilirlik, örgütsel adalet, öğretmen algıları

Kaynakça

• Adams, J. E. Jr. & Hill, P. T. (2006). Educational accountability in a regulated market. Peabody Journal of Education, 81(1), 217–235.
• Ambrose, M. L. & Schminke, M. (2009). The role of overall justice judgments in organizational justice research: A test of mediation, Journal of Applied Psychology, 94(2), 491–500.
• Argon, T. (2010). Akademisyenlerin performans değerlendirme, motivasyon ve örgütsel adalet ile ilgili görüşlerine ilişkin nitel bir çalışma. International Online Journal of Educational Sciences, 2(1), 133-180.
• Babaoğlan, E. ve Ertürk, E. (2013). Öğretmenlerin örgütsel adalet algısı ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Education], 28(2), 87-101.
• Badavan, Y. (1996). The opinions of teachers, supervisors and directors about some propositions related to some supervisory roles and practices and some administrative matters. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Education], 12, 63-73.
• Bernerth, J. B., Armenakis, A. A., Feild, H. S. & Walker, H. J. (2007). Justice, cynicism, and commitment: A study of important organizational change variables. The Journal of Applied Behavioral Science, 43(3), 303-326.
• Buckley, M. R., Beu, D. S., Frink, D. D., Howard, J. L., Berkson, H., Mobbs, T. A., Ferris, G.R. (2001). Ethical issues in human resources systems. Human Resource Management Review, 11, 11-29.
• Burke, C. S., Sims, D. E., Lazzara, E. H. & Salas, E. (2007). Trust in leadership: A multi-level review and integration. The Leadership Quarterly, 18, 606–632.
• Celep, C. ve Öztürk, N., (2009). Lider olarak okul müdürünün hesap verebilirliği (“cevap verebilirlik”,”açıklık” ve “sorumluluk” ölçeklerinin geçerlik ve güvenirlik çalışması)”, IV. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi: Kongre Bildirileri Kitabı. Pamukkale Üniversitesi.
• Chemers, M. M. (2003). Leadership effectiveness: Functional, constructivist and empirical perspectives, In D. van Knippenberg & M. A. Hogg (eds).Leadership and power: Identity processes in groups and organizations, Thousand Oaks, California: Sage.
• Cohen-Charash, Y., & Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: A meta-analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86, 278-321.
• Colquitt, J. A. (2001). On the dimensionality of organizational justice: A construct validation of a measure. Journal of Applied Psychology, 6 ( 3), 386-400.
• Cooley, V. E. & Shen, J. (2003). School accountability and professional job responsibilities: A perspective from secondary principals. NASSP Bulletin, 87(634), 10-25.
• Cornelis, I., Van Hiel, A. & De Cremer, D. (2011). Birds of a feather: Leader-follower similarity and procedural fairness effects on cooperation, European Journal of Work and Organizational Psychology, 20(3), 388-415.
• Cropanzano, R., Bowen, D. E. & Gilliland, S. W. (2007). The management of organizational justice, Academy of Management Perspectives, 21, 34-48.
• Cropanzano, R., Byrne, Z. S., Bobocel, D. R. & Rupp, D. E. (2001). Moral virtues, fairness heuristics, social entities, and other denizens of organizational justice. Journal of Vocational Behavior, 58, 164-209.
• Cuban, L. (2004). Looking through the rearview mirror at school accountability. In Kenneth A. Sirotnik (Ed.) Holding accountability accountable: What ought to matter in public education. Amsterdam Avenue, New York: Teachers College Press.
• De Cremer, D. & Tyler, T. R. (2007). The effects of trust in authority and procedural fairness on cooperation, Journal of Applied Psychology, 92(3), 639–649.
• Demircan Çakar, N. (2008). Üretim sektöründe örgütsel güven, adalet algıları ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İktisat İşletme ve Finans, 23(269), 110-132.
• Dive, B. (2008). The accountable leader: Developing effective leadership through managerial accountability, London: Kogan Page Limited.
• Ebrahim, A. (2003). Accountability in practice: Mechanisms for NGOs. World Development, 31(5), 813–829.
• Elmore, R. F. (2005). Accountable leadership, The Educational Forum, 69(2), 134-142.
• Figlio, D. & Loeb, S. (2011). School accountability. In E. A. Hanushek, S. Machin, & L. Woessmann (Eds.), Handbook of the Economics of Education, Vol. 3, San Diego, CA: North Holland, pp. 383-423.
• Folger, R., & Cropanzano, R. (1998). Organizational justice and human resource management. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Fortin, M. (2008). Perspectives on organizational justice: Concept clarification, social context integration, time and links with morality, International Journal of Management Reviews, 10(2), 93-126.
• Fraenkel, J., Wallen, N. & Hyun, H. (2012). How to design and evaluate research in education, (8th ed.), New York: McGraw-Hill.
• Frink, D. D. & Ferris, G. R. (1998). Accountability, impression management, and goal setting in the performance evaluation process. Human Relations, 51(10), 1259-1283.
• Hall, A. T., Blass, F. R., Ferris, G. R. & Massengale, R. (2004). Leader reputation and accountability in organizations: Implications for dysfunctional leader behavior, The Leadership Quarterly, 15, 515-536.
• Hatch, T. (2013). Beneath the surface of accountability: Answerability, responsibility and capacity-building in recent education reforms in Norway. Journal of Educational Change, 14, 113-138.
• Hoffer, T. (2006). Accountability in education. In Maureen T. Hallinan (Ed.), Handbook of the sociology of education. (2nd ed.), USA, Springer.
• Hopkins, D. (2007). Every school a great school: Realizing the potential of system leadership, Berkshire, England: Open University Press.
• Hoy, W. K. & Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: No justice without trust. International Journal of Educational Management, 18(4), 250-259.
• Kantos, Z. E. (2010). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin görüşlerine göre kamu ve özel ilköğretim okulları için bir hesap verebilirlik modeli. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Leithwood, K. & Earl, L. (2000), Educational accountability effects: An international perspective, Peabody Journal of Education, 75(4), 1-18.
• Leithwood, K., Edge, K. & Jantzi, D. (1999). Educational accountability: The state of the art. Gütersloh: Bertelsmann Foundation Publ.
• Lind, E. A., & van den Bos, K. (2002). When fairness works: Toward a general theory of uncertainty management. In B. M. Staw & R. M. Kramer (Eds.), Research in organizational behavior, Vol. 24, pp. 181-223, Greenwich, CT: JAI Press.
• Linn, R. L. (2003). Accountability: Responsibility and reasonable expectations. Educational Researcher, 32(7), 3-13. MacBeath, J. (2009). Shared accountability. In John MacBeath et al. (Eds.) Connecting leadership and learning: Principles for practice.. Abingdon, Oxon: Routledge, pp. 137-156.
• Manning, M. M. (2008). How to discuss accountability with educators or the external stakeholders’ guide to the accountability galaxy. On the Horizon, 16(2), 97-106.
• Norman, S. M., Avolio, B. J. & Luthans, F. (2010). The impact of positivity and transparency on trust in leaders and their perceived effectiveness. The Leadership Quarterly, 21, 350-364.
• O’Day, J. A. (2002). Complexity, accountability, and school improvement. Harvard Educational Review, 72(3), 2933
• Özgan, H. (2011). Organizational transparency in schools: Effects and obstacles. The New Educational Review, 25(3), 116-1
• Platow, M. J., Haslam, S. A., Foddy, M. & Grace, D. M. (2003). Leadership as the outcome of self-categorization processes. In D. van Knippenberg & M. A. Hogg (Eds.). Leadership and power: Identity processes in groups and organizations, Thousand Oaks, California: Sage.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
• Poole W. L. (2008). Intersections of organizational justice and identity under the new policy direction: Important understandings for educational leaders. International Journal of Leadership in Education, 11(1), 23–42.
• Reeves, D. B. (2004). Accountability for learning: How teachers and school leaders can take charge. Alexandria, VA. Association for Supervision and Curriculum Development.
• Rezende, M. (2010). The effects of accountability on higher education. Economics of Education Review, 29, 842-856. Rupp, D. E. (2011). An employee-centered model of organizational justice and social responsibility. Organizational Psychology Review, 1(1), 72–94.
• Sato, E. & Rabinowitz, S.N. (2010). Evaluation and accountability. In P. Peterson, E. Baker and B. McGaw (Eds.), International encyclopedia of education, (3rd ed.), Oxford, England: Elsevier, pp. 600-606.
• Schmidt, M. (2009). Accountability and the educational leader: Where does fear fit in? In E. A. Samier and M. Schmidt (Eds.). Emotional dimensions of educational administration and leadership. Madison, New York: Routledge.
• Shah, N. (2011). A study of the relationship between organisational justice and employee readiness for change. Journal of Enterprise Information Management, 24(3), 224-236.
• Tarter, C. J. & Hoy, W. K. (2004). A systems approach to quality in elementary schools: A theoretical and empirical analysis. Journal of Educational Administration, 42(5), 539-554.
• Taşdan, M. ve Yılmaz, K. (2008). Örgütsel vatandaşlık ve örgütsel adalet ölçeklerinin Türkçeye uyarlanması. Eğitim ve Bilim, 33(150), 87-96.
• Tetlock, P. E. (1985). Accountability: A social check on the fundamental attribution error. Social Psychology Quarterly, 48(3), 227-236.
• Töremen, F. ve Tan, Ç. (2010). Eğitim örgütlerinde adalet: Kavramsal bir çözümleme. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 58-70.
• Uğurlu, C. T. ve Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Education], 41: 434-448.
• Van den Bos, K., & Miedema, J. (2000). Toward understanding why fairness matters: The influence of mortality salience on reactions to procedural fairness. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 355-366.
• Van Knippenberg, D., De Cremer, D. & van Knippenberg, B. (2007): Leadership and fairness: The state of the art. European Journal of Work and Organizational Psychology, 16(2), 113-140.
• Wood, J.A. & Winston, B. E. (2005). Toward a new understanding of leader accountability: Defining a critical construct. Journal of Leadership & Organizational Studies, 11(3), 84- 94.
• Yılmaz, K. ve Taşdan, M. (2009). Organizational citizenship and organizational justice in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47(1), 108-126.
• Yüksel, S. (2013). Öğretmen yetiştirmede hesap verebilirlik bağlamında KPSS sonuçlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Education], Özel sayı (1), 4044