İlköğretim Okullarında Öğretmen Veli İlişkilerinde Veliye Yönelik Psikolojik Yıldırma Davranışları

Yıl 2013, Cilt: 28 Sayı: 28-2, 348 - 363, 01.06.2013

Ali Sabancı Esra Yücel

Öz

Araştırma nitel ve nicel yöntemlerle karma olarak desenlenmiştir. Araştırma 2010–2011 ve 2011-2012 eğitim öğretim yıllarında yürütülmüştür. Araştırmanın amacı Antalya ili ilköğretim okullarında görev yapmakta olan öğretmenler ve aynı okullarda öğrenim görmekte olan öğrencileri bulunan velilerin psikolojik yıldırma kavramı hakkındaki görüşlerini belirlemektir. Araştırmaya katılan okullar ve bu okullardan seçilen öğretmenler nitel aşamada maksimum çeşitlilik örneklemesi ile veliler ise ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Veriler paralel iki ayrı yarıyapılandırılmış soru formu kullanılarak toplanmıştır. Görüşmelerin çözümlenmesinde içerik analizi yapılmıştır. Nicel aşamada ise örneklem Antalya ili merkez ilköğretim okullarından örneklem genişliği tablolarından yararlanılarak yansızlık kuralına göre seçilen 381 öğretmen ile 384 öğrenci velisinden oluşmuştur. Bu aşamada veriler nitel aşamada elde edilen temalara dayalı iki ayrı anketle toplanmış, SPSS paket programından yararlanılarak analiz edilmiştir. Nitel verilere dayalı olarak psikolojik yıldırma davranışları betimlenmiş, bu davranışların nedenleri ve etkileri belirlenmiştir. Araştırmanın nicel aşamasında betimlenen psikolojik yıldırma davranışlarının genel görüşü de yansıttığı; bu davranışların nedenlerine ve sonuçlarına ilişkin görüşlerin ise düşük düzeyde kabul gördüğü anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

psikolojik yıldırma, yıldırma, eğitim örgütlerinde mobbing, okul aile ilişkileri.

Kaynakça

• Acar, A.B. ve Dündar, G. (2008). İşyerinde psikolojik yıldırmaya (mobbing) maruz kalma sıklığı ile demografik özellikler arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37 (2), 111–120.
• Aral, N., Kandır, A. ve Can Y. M. (2000). Okul öncesi eğitim ve anasınıfı programları. İstanbul: YA-PA Yayınları.
• Aslanargun, E. (2007). Okul - aile iş birliği ve öğrenci başarısı üzerine bir tarama çalışma. Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 120–135.
• Aytaç, T. (2000). Okul merkezli yönetim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Baş, T ve Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Nvivo 7.0 ile Nitel Veri Analizi. İstanbul: Seçkin Yayıncılık San. Ve Tic. A.Ş.
• Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Balkar, B. (2009). Okul-aile iş birliği sürecine ilişkin veli ve öğretmen görüşleri üzerine nitel bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (36), 105–123.
• Becker, H. J. & Epstein, J. L. (1982). Parental involvement: A survey of teacher practices. Elementary School Journal, 83, 85-102.
• Berger, H. P. (1991). Parental involvement: yesterday and today. The Elementary School Journal, 91(3), 209- 219.
• Camodeca, M. (2003). Bullying and Victimization at School. , Amsterdam: Huisdrukkerij, Vrije Universiteit.
• Cemaloğlu, N. ve Ertürk, A. (2008) Öğretmen ve okul müdürlerinin maruz kaldıkları yıldırmanın yönü, Bilig, 46, 678
• Chappell, D. & Martino, V. D. (2006). Violence at work. (Third Ed.) Geneva: International Labour Office.
• Çelik, N. (2005). Okul-aile ilişkilerinde yaşanan sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Davenport N., Schwartz R. D. & Elliot G. P. (2003). Mobbing: iş yerinde duygusal taciz. (Çeviren: O. C. Önertoy). İstanbul: Sistem Yayınları.
• Dean, J. (2001). Effective school governor. Florence KY, London: Routledge.
• Dempsey, K. V. & Sandler, H. M. (2000). Why do parents become involved in their children‘s education? In: L. Martyn (Ed) Psychology of education Major themes: Schools, teachers and parents Vol.1., London: Falmer Press, Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. 2. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Elliott, G. P. (2003). School mobbing and emotional abuse: See it—stop it—prevent it with dignity and respect. New York: Brunner-Routledge.
• Epstein, J. L. & Dauber, S. L. (1991). School programs and teacher practices of parental involvement in inner-city elementary and middle schools, The Elementary School Journal, 91 (3), 289-305.
• Epstein, J. L. (1995). School/family/community partnerships, Phi Delta Kappan, 76 (9), 701-713.
• Eroğlu, E. ve Demiray, U. (Ed.). (2008). Eğitim ortamlarında etkili iletişim ve boyutları. Ankara: PegemA Yayıncılık. Fekkes, M.. Pijpers, F. I. M. & Verloove-Vanhorick, S. P. (2005). Bullying: Who does what, when and where? involvement of children, teachers and parents in bullying behavior. Health Education Research, 20 (1), 81-91.
• Gates, G. (2004) Bullying and mobbing (Part 2). Labor Management, October, 31.
• Godin IM. (2004). Bullying, worker‘s health, and labor instability. J Epidemiol Community Health, 58, 258–9.
• Gökçe A. T. (2009). Mobbing: İş yerinde yıldırma kavramsal çerçeve. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 9(2),1-9.
• Gökçe A. T. (2012). Mobbing at elementary schools in Turkey. Mediterranean Journal of Social Sciences, 3 (3), 617
• Gökçe, E. (2000). İlköğretimde okul aile iş birliğinin geliştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, Özel Sayı.
• Greenwood, G. E. & Hickman, C. W. (1991) Research and practice in parental involvement: Implications for teacher education. The Elementary School Journal, 91(3), 279-288.
• Gümüşeli, A. İ. (2004). Ailenin katılım ve desteğinin öğrenci başarısına etkisi. Özel Okullar Bülteni, 2 (6), 14–17.
• Johnson, J. E. (2008). Do parents try to bully teachers through confrontation? Dissertation submitted to the faculty of the Virginia Polytechnic. Institute and State University in partial fulfilment of the requirement for the degree of Doctor of Education In Educational Leadership & Policy Studies. Blacksburg, Virginia.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi. 6. Basım. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
• Koç, M. ve Bulut, H. U. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinde mobbing: cinsiyet yaş ve lise türü değişkenleri açısından incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 1 (1), 64-80.
• Kök, S. B. (2006). İş yaşamında psiko-şiddet sar-malı olarak yıldırma olgusu ve nedenleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13,434-448.
• Kuş, E. (2003). Nicel-nitel araştırma teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at work. Violence and Victims, 5, 119-126.
• Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165-184.
• Leech, N. L., Barrett, K.C. & Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation. (2.nd ed.) London: Lawrance Erlbaum Associates, Publishers.
• Lutgen-Sandvik, P. & Sypher, B.D. (2009) Destructive organizational communication. New York: Routledge Press.
• Mason J. (2002). Qualitative researching. (2nd. Ed.) London. Sage Publications Ltd.
• Miedel, W. T. & Reynolds, A. J. (1999). Parental involvement in early intervention for disadvantaged children: Does it matter? Journal of School Psychology, 37(4), 379-402.
• Patton, M., Q. (1990). Qualitative evaluation and research. (2nd. Ed.) California: Sage Publications Inc.
• Plourde J. L. (2005). Elementary Students' and parents' perceptions of bullying behaviors at school. A research paper submitted in partial fulfilment of the requirements for the master of science degree in guidance and counseling. The Graduate School University of Wisconsin-Stout.
• Rubin, H. & Rubin, I. (1995). Qualitative interviewing: the art of hearing data. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Sabancı, A. (2009) Views of primary school administrators, teachers and parents on parent involvement in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 36: 245–262.
• Sarıtaş, M. (2005). Öğretmen-veli görüşmelerinin yönetimi. M. Şişman ve S. Turan (Ed.), İçinde, Sınıf Yönetimi (ss.233–262). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tetik, S. (2010). Mobbing kavramı: birey ve örgütler açısından önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 81–89.
• Vartia, M. A-L (2001). Consequences of workplace bullying with respect to the well-being of its targets and the observers of bullying. Scand J Work Environ Health, 27(1), 63-69.
• Yaman, E., Vidinlioğlu, Ö. ve Çitemel, N. (2010). İşyerinde psikoşiddet, motivasyon ve huzur: Öğretmenler çok şey mi bekliyor? Psikoşiddet mağduru öğretmenler üzerine. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (1), 1136-1151.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, E. (2011). İlköğretim okullarında öğretmen veli ilişkilerinde veliye yönelik mobbing eylemleri (Antalya ili ilköğretim okulları örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.