Afetlerde Halk Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Hemşirelerin Deneyimleri ve Algıları: Nitel Bir Çalışma

Yıl 2024, , 207 - 217, 28.10.2024

Ümmühan Okur , Tuba Özaydın , Merve Şen

https://doi.org/10.31125/hunhemsire.1436663

Öz

Amaç: Bu çalışma, afet bölgesinde sunulan halk sağlığı hizmetlerine ilişkin afetlerde gönüllü olarak görev alan hemşirelerin deneyimlerini ve algılarını derinlemesine incelemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Nitel araştırma yöntemlerinden yorumlayıcı fenomenoloji türünde tasarlanan araştırma, Haziran-Aralık 2023 tarihleri arasında Kahramanmaraş merkezli deprem bölgesinde gönüllü olarak çalışan 17 hemşireyle yapılmıştır.
Bulgular: İçerik analizi yöntemi ile değerlendirilen çalışma sonucunda; hemşirelerin ifadeleri dört tema altında toplanmıştır. Bunlar; (1) afet bölgesinde sunulan halk sağlığı hizmetleri ve niteliği, (2) halk sağlığı hizmetlerinin planlanması ve yönetiminde yaşanan sorunlara ilişkin düşünceler, (3) afet bölgesinde hemşirelerin yaşadığı deneyimler ve (4) afette görev almanın hemşirelerin sağlığı üzerine etkileri şeklindedir.
Sonuç: Araştırma sonucunda hemşirelerin deneyimlerine bağlı olarak afet bölgesinde verilen halk sağlığı hizmetlerine ilişkin olumlu ve olumsuz durumlar açık bir şekilde ortaya konulmuştur. Çalışma sonuçlarının dikkate alınarak halk sağlığı hizmetlerinin güvenli, etkin ve zamanında sunulması, sağlık hizmeti sunumunun planlama ve organizasyonunda oluşabilecek sorunların önlenmesi ile bireylerin sağlığının korunmasına katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

afetler, halk sağlığı, hemşirelik

Etik Beyan

Çalışmanın yürütülebilmesi için Selçuk Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan 23.06.2023 tarihinde 2023/52 karar numarasıyla etik onay alınmıştır. Katılımcılara araştırma hakkında gerekli olan açıklamalar yapılmış ve araştırmaya katılmayı kabul eden katılımcılardan sözlü ve yazılı bilgilendirilmiş onam alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Çalışmayı maddi olarak destekleyen kişi/kuruluş yoktur.

Teşekkür

Altı Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli depremde gönüllü olarak görev alan ve değerli deneyimlerini paylaşan tüm fedakar hemşirelere teşekkür ederiz.

Nurses' Experiences and Perceptions Regarding Public Health Services in Disasters: A Qualitative Study

Öz

Aim: This study was conducted to examine in depth the experiences and perceptions of nurses who volunteer in disasters regarding the public health services provided in the disaster area.
Material and Methods: The research, designed in the type of interpretive phenomenology, one of the qualitative research methods, was conducted between June and December 2023 with 17 nurses working voluntarily in the earthquake zone centered in Kahramanmaraş.
Results: As a result of the study evaluated with the content analysis method, the nurses' statements were collected under four themes. These are (1) public health services provided in the disaster area and their quality, (2) thoughts about the problems experienced in the planning and management of public health services, (3) experiences of nurses in the disaster area, and (4) the effects of taking part in the disaster on the health of nurses.
Conclusion: As a result of the research, positive and negative situations regarding the public health services provided in the disaster area were clearly revealed, depending on the nurses' experiences. Considering the study's results, it is thought that it will contribute to the protection of individuals' health by providing safe, effective, and timely public health services, preventing problems that may occur in the planning and organization of health service delivery.

Anahtar Kelimeler

Disasters, nursing, public health

Kaynakça

• 1. Çakmak H, Ocaktan M, Akdur R. Doğal afetler, eşitsizlikler ve sağlık sonuçları. Akın A, editör. Eşitsizlikler ve sağlık sonuçları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri. 2018;88-94.
• 2. Odabaş ZY. Sürdürülebilir afet yönetimi ve kadın. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2010; 256.
• 3. AFAD. Basın Bülteni 36. 2023. [Erişim Tarihi: 8 Temmuz 2024]. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kahramanmarasta-meydanagelen-depremler-hk-36
• 4. Arnold JL. Disaster medicine in the 21st century: future hazards, vulnerabilities, and risk. PDM. 2002;17(1):3-11.
• 5. Leaning J, Guha-Sapir D. Natural disasters, armed conflict, and public health. NEJM. 2013;369(19):1836-42.
• 6. Şalcıoğlu E, Başoğlu M. Psychological effects of earthquakes in children: prospects for brief behavioral treatment. WJP. 2008;4:165-72.
• 7. Nihat M. Deprem ve canlılar üzerindeki etkileri. AvrasyaSBD. 2019;2(4):137-44.
• 8. Güner Y. Afetlerde insani yardım yönetişimi üzerine bir model önerisi [Yüksek lisans tezi]. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi; 2022.
• 9. Kahramanmaraş. PvEDÖDR. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası. 2023.
• 10. WHO. WHO's six-year strategic plan to minimize the health impact of emergencies and disasters: 2014-2019. World Health Organization. 2015.
• 11. Akdur R. Afetlerde halk ve çevre sağlığı hizmetleri. Sağlığın Başkenti Dergisi. 2010;16:31-34.
• 12. CDC. Community Assessment for Public Health Emergency Response (CASPER) Toolkit: Third edition. 2019. Atlanta (GA): CDC.
• 13. Metin A, Kalender S, Kişi M. Kahramanmaraş Merkezli Depremler Sonrası İçin Akademik Öneriler. Öztürk M, Kırca M, editör. Deprem bölgelerinde deprem sonrası sağlık hizmeti yönetimi açısından yapılması gerekenler. 2023;553-63.
• 14. ICN. International Council of Nurses, Disaster planning and relief. [Internet] 2009. [Erişim Tarihi: 15 Haziran 2023]. Erişim adresi: http:// www. icn. ch/ images/ stories/ documents/ publications/ fact_sheets/ 5a_FSDisaster_Respons e.pdf.
• 15. Loke AY, Guo C, Molassiotis A. Development of disaster nursing education and training programs in the past 20 years (2000–2019): A systematic review. Nurse Educ Today. 2021;99:104809.
• 16. Sezer A, Demirbaş H, Ergun A. Afet yönetiminde halk sağlığı hemşiresinin rol ve sorumlulukları. FNJN. 2013;21(2):122-8.
• 17. Kalanlar B, Gülümser K. Afetlerde toplum sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Afet hemşireliği. FNJN. 2015;23(1):57-65.
• 18. Smith JA. Reflecting on the development of interpretative phenomenological analysis and its contribution to qualitative research in psychology. Qualitative research in psychology. 2004; 1(1): 39-54.
• 19. Kümbetoğlu B. Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. 2. basım. İstanbul:Bağlam Yayıncılık; 2008.
• 20. Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 10. basım. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2016.
• 21. Jeong H, Othman J. Using interpretative phenomenological analysis from a realist perspective. Qualitative Report. 2016;21(3):558-70.
• 22. Yıldırım A, Şimşek H. Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik. H. Ş. Ali Yıldırım (Ed.), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri içinde (9.Baskı., s. 290). Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2013.
• 23. Tong A, Sainsbury P, Craig J. Consolidated criteria for reporting qualitative research (COREQ): A 32-item checklist for interviews and focus groups. International Int J Qual Health Care. 2007;19(6):349– 357.
• 24. Coppola D. Introduction to international disaster management. Elsevier Inc. 2017.
• 25. Dhameja A. Disaster rehabilitation: Towards a new perspective. In: Disaster management handbook. Eds: CRC Press. 2008;507-22.
• 26. Türk Tabipler Birliği, Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası. Van Depremi İkinci Ay Değerlendirme Raporu. [Internet] 2008. [Erişim Tarihi: 10 Ocak 2024]. Erişim adresi: https://ses.org.tr/wpcontent/uploads/vandepremikinciayraporu.pdf.
• 27. Klyman Y, Kouppari N, Mukhier M. World disasters report 2007: Focus on discrimination. Geneva: International Federation of Red Cross Red Crescent Societies. 2007.
• 28. WHO. International Council of Nurses. Competencies Ifodn. Geneva, Switzerland. 2009.
• 29. Khankeh H, Nakhaei M, Masoumi G, Hosseini M, Parsa-Yekta Z, Kurland L et al. Life recovery after disasters: A qualitative study in the Iranian context. PDM. 2013;28(6):573-9.
• 30. Putra A, Petpichetchian W. Public health nurses’ roles and competencies in disaster management. NMJN. 2011;1(1):1-14.
• 31. Nakayama Y, Kato I, Ohkawa T. Sustaining power of nurses in a damaged hospital during the Great East Japan earthquake. J Nurs Scholarsh. 2019;51(3):271-80.
• 32. Abdi A, Vaisi-Raygani A, Najafi B, Saidi H, Moradi K. Reflecting on the challenges encountered by nurses at the great Kermanshah earthquake: A qualitative study. BMC Nurs. 2021;20(1):90.
• 33. Türk Tabipleri Birliği. VI. ay deprem raporu: Olağandışı durumlara dayanıksız birinci basamak sağlık hizmetleri. 2023. [Erişim Tarihi: 10 Ocak 2024]. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/6ayraporu.pdf
• 34. CDC. Emergency Responders: Tips for taking care of yourself. Emergency Response Resources. [Internet] 2018. [Erişim Tarihi: 13 Temmuz 2023]. Erişim adresi: https://emergency.cdc.gov/coping/responders.asp#:~:text=Responder%20Self%2DCare%20Techniques&text=Write%20in%20a%20journal.,get%20adequate%20sleep%20and%20exercise
• 35. Li Y, Li S, Chen S, Xie X, Song Y, Jin Z et al. Disaster nursing experiences of Chinese nurses responding to the Sichuan Ya'an earthquake. Int Nurs Rev. 2017;64(2):309-17.
• 36. Kalanlar B. Kentsel çevre ve sağlık bağlamında Van depreminden çıkarılan dersler. Artvin Çoruh Üniversitesi, Doğal Afetler Uygulama ve Araştırma Merkezi, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi. 2016;2(2):100-7.
• 37. Akpınar NB, Ceran M. Afetlerle ilgili güncel yaklaşımlar ve afet hemşiresinin rol ve sorumlulukları. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2020;1(1):28-40.
• 38. Yang YN, Xiao L, Cheng HY, Zhu JC, Arbon P. Chinese nurses' experience in the Wenchuan earthquake relief. Int Nurs Rev. 2010;57(2):217-23.
• 39. Sloand E, Ho G, Kub J. Experiences of nurse volunteers in Haiti after the 2010 earthquake. Res Theory Nurs Pract. 2013;27(3):193-213.
• 40. Sançar B, Cüceler S, Özcanarslan N, Özcanarslan F. Depremzedelere bakım veren hemşirelerin deneyim, duygu ve düşüncelerinin belirlenmesi. Journal of Nursology. 2024;27(1):38-46.
• 41. Bayraktar N, Totur Dikmen B. Afetlerde Hemşirelik, Ankara: Türkiye Klinikleri Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği-Özel Konular. 2018;1-7.
• 42. Labrague L, Hammad K, Gloe D, McEnroe‐Petitte D, Fronda D, Obeidat A et al. Disaster preparedness among nurses: A systematic review of literature. Int Nurs Rev. 2018;65(1):41-53.
• 43. Songwathana P, Timalsina R. Disaster preparedness among nurses of developing countries: An integrative review. ISO4. 2021;55:100955.
• 44. Emaliyawati E, Ibrahim K, Trisyani Y, Mirwanti R, Ilhami FM, Arifin H. Determinants of nurse preparedness in disaster management: A cross-sectional study among the community health nurses in coastal areas. OAEM. 2021;13:373-9.
• 45. Kalanlar B. Afetlerde hemşirelerin yaşadıkları psiko-sosyal sorunlar ve çözüme yönelik öneriler. Sağlık ve Toplum Dergisi. 2014;24(1):15-23.
• 46. Moghaddam MN, Saeed S, Khanjani N, Arab M. Nurses’ requirements for relief and casualty support in disasters: A qualitative study. Nurs Midwifery Stud. 2014;3(1):e9939.
• 47. VanDevanter N, Raveis VH, Kovner CT, Mc Collum M, Keller R. Challenges and resources for nurses participating in a Hurricane Sandy hospital evacuation. J Nurs Scholarsh. 2017;49(6):635-43.