Dispne-12 Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2018, , 102 - 115, 31.08.2018

Zehra Gök Metin , Aylin Helvacı

https://doi.org/10.31125/hunhemsire.454354

Cited By: 7

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Dispne-12 Ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılmasıdır.
Gereç ve Yöntem: Metodolojik tasarıma sahip araştırma, Ankara ilinde bir üniversite hastanesinde takip edilen 60 KOAH tanılı hastayla yürütülmüştür. Veri toplamak için “Hasta Bilgi Formu” ve ”Dispne-12 Ölçeği” kullanılmıştır. Sırasıyla ölçeğin dil ve kapsam geçerliği, yapı geçerliği, güvenirlik değerlerini belirleme aşamaları gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: Hastaların yaş ortalaması 63.5±8.7, KOAH tanı yılı ortalaması 5.9.±4.9 yıl idi. Örneklemin büyük çoğunluğunu (%70.0) erkek ve evli (%81.7) hastalar oluşturmuştur. Yapılan kapsam geçerliğinde ölçek maddelerine ilişkin uzman görüşleri arasında yüksek derecede uyum olduğu saptanmıştır (KGO=1.00). Açımlayıcı faktör analizi sonucunda, ölçeğin toplam varyansın %84.14’ünü açıklayan iki faktörlü yapıya sahip olduğu ve faktör yüklerinin 0.80-0.95 arasında değiştiği belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizine göre, Ki-kare/sd=1.936, normlaştırılmamış uyum indeksi=0.89 ve karşılaştırmalı uyum indeksi=0.94 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0.97 bulunmuştur.
Sonuç: Dispne-12 Ölçeğinin Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik kriterlerini kabul edilebilir düzeyde karşıladığı belirlenmiştir. Dispnenin subjektif açıdan değerlendirilmesinde önemli yeri olan ölçek, klinik çalışmalarda kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Dispne, geçerlik, güvenirlik, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, ölçek

Validity and Reliability of Turkish Version of the Dyspnea-12 Scale

Öz

Aim: The aim of this study was to perform validity and reliability of Turkish version of the Dyspnea-12 Scale.
Material and Methods: This methodological study was conducted with 60 COPD patients followed in a university hospital located in Ankara. “Patient Information Form” and “The Dyspnea-12 Scale” were used for data collection. The language, content and structure validity and the reliability stages were completed, respectively.
Results: The mean age of the patients was 63.5±8.7 years, and the mean duration of COPD was 5.9±4.9 years. The big majority of the sample was composed of male (70.0%) and married (81.7%) patients. There was a consistency between the expert views on the items of the scale
in the content variability analysis (CVR=1.00). As a result of exploratory factor analysis, the
scale included two factor structures explaining 84.14% of the total variance, and the factor
loadings ranged from 0.80 to 0.95. According to the confirmatory factor analysis, Chi-square/
df was 1.936, non-normed fit index was 0.89, and comparative fit index was 0.94. The internal
consistency of the Cronbach’s alpha was 0.97.
Conclusion: The Turkish version of the Dyspnea-12 Scale met validity and reliability criteria
at an acceptable level, is an appropriate tool to assess of dyspnea in a subjective manner and
can be applied in clinical trials.

Anahtar Kelimeler

Chronic Obstructive Pulmonary Disease, dyspnea, reliability, scale, validity

Kaynakça

• 1. American Thoracic Society. Dyspnea: mechanisms, assessment, and management. A consensus statement. Am J Respir Crit Care Med 1999; 159:321-40.
• 2. Nazir SA, Erbland MA. Chronic obstructive pulmonary disease. Drugs & Aging 2009; 26(10): 813-31.
• 3. Rabe KF, Hurd S, Anzueto A, Barnes PJ, Buist SA, Calverley P. et al. Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: GOLD executive summary. Am J Respir Crit Care Med 2007; 76(6): 532-55.
• 4. Dürr S, Zogg S, Miedinger D, Steveling EH, Maier S, Leuppi J. Daily physical activity, functional capacity and quality of life in patients with COPD. COPD 2014; 11(6): 689-96.
• 5. Tatlıcıoğlu T. Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) and its future. Tuberk Toraks 2007; 55(3): 303-18.
• 6. Bozbaş Ş, Ulubay G. Systemic effects of chronic obstructive pulmonary disease. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences 2010; 11(2): 47-58.
• 7. Mannino DM, Buist AS. Global burden of COPD: risk factors, prevalence, and future trends. Lancet 2007; 370 (9589): 765-73.
• 8. Gruenberger JB, Vietri J, Keininger DL, Mahler DA. Greater dyspnea is associated with lower healthrelated quality of life among European patients with COPD. International journal of chronic obstructive pulmonary disease 2017; 12: 937-44.
• 9. Vardar Yağlı N, Çalık Kutukcu E, Sağlam M, İnce D, Arıkan H, Coplu L. The relationship between fear of movement, pain and fatigue severity, dyspnea level and comorbidities in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Disability and rehabilitation 2018; 1-5.
• 10. Stephenson JJ, Wertz D, Gu T, Patel J, Dalal AA. Clinical and economic burden of dyspnea and other COPD symptoms in a managed care setting. International journal of COPD 2017; 12: 1947-59.
• 11. Williams M, Cafarella P, Olds T, Petkov J, Frith P. Affective descriptors of the sensation of breathlessness are more highly associated with severity of impairment than physical descriptors in people with COPD. Chest 2010; 138: 315-22.
• 12. Borge CR, Wahl AK, Moum T. Association of breathlessness with multiple symptoms in chronic obstructive pulmonary disease. J Adv Nurs 2010; 66(12): 2688-700.
• 13. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Türkiye kronik hava yolu hastalıkları önleme ve kontrol programı (2014-2017). 2014; Ankara. 22-5.
• 14. Kara D, Yıldız H. Dispne semptomunun değerlendirilmesinde dispne ölçeklerinin etkinlikleri ve kullanım sıklıkları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi; 2013; 2(1): 137-49.
• 15. Yorke J, Moosavi SH, ShuldhamC, Jones PW. Quantification of dyspnoea using descriptors: development and initial testing of the Dyspnoea-12. Thorax 2010; 65: 21-6.
• 16. Alyami MM, Jenkins SC, Lababidi H, Hill K. Reliability and validity of an Arabic version of the Dyspnea-12 questionnaire for Saudi nationals with chronic obstructive pulmonary disease. Ann Thorac Med 2015; 10: 112-17.
• 17. Yorke J, Armstrong I. The assessment of breathlessness in pulmonary arterial hypertension: Reliability and validity of the Dyspnoea-12. Eur J Cardiovasc Nurs 2014; 13(6): 506-14.
• 18. Yorke J, Russell AM, Swigris J, Shuldham C, Haigh C, Rochnia, N. et al. Assessment of dyspnea in asthma: validation of the Dyspnea-12, J Asthma 2011; 48(6): 602-08.
• 19. Al‐Gamal E, Yorke, J. Perceived breathlessness and psychological distress among patients with chronic obstructive pulmonary disease and their spouses. Nurs Health Sci 2014; 16(1): 103-11.
• 20. Casanova C, Marin JM, Martinez-Gonzalez C, De Lucas-Ramos P, Mir-Viladrich I, Cosio B. Differential effect of modified medical research council dyspnea, COPD assessment test, and clinical COPD questionnaire for symptoms evaluation within the new GOLD staging and mortality in COPD. Chest 2015; 148(1): 159-68.
• 21. World Health Organization. Top 10 causes of death. WHO 2015. Erişim tarihi: 13.07.2017 http://www. who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/index2.html.
• 22. Mathers CD, Loncar D. Projections of global mortality and burden of disease from 2002 to 2030. PLoS Med 2006; 3(11): 436-37.
• 23. Türkiye İstatistik Kurumu, Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2016. Erişim tarihi: 13.07.2017 http://www.tuik. gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24572.
• 24. Esin MN. Veri toplama yöntem ve araçları ve veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. Erdoğan S, Nahçivan N, Esin MN. Hemşirelikte Araştırma: Süreç, Uygulama ve Kritik, İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi. 2014. p. 217-30.
• 25. Şencan H. Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2005. p. 22-32.
• 26. Yurdugül H. Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması.In:15. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı; 2005; 1-6.
• 27. Davis LL. Instrument review: getting the most from your panel of experts. Applied Nursing Research, 1992; 5(4): 194-97.
• 28. Büyüköztürk Ş. Testlerin geçerlik ve güvenirlik analizlerinde kullanılan bazı istatistikler. sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 15. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2011. p.167-82.
• 29. Akgül A. Korelasyon analizi. tıbbi araştırmalarda istatistik analiz teknikleri: SPSS uygulamaları. 2. Baskı. Ankara: Emek Ofset Ltd. Şti; 2003. p. 382-403.
• 30. Karasar N. Ölçme ve araçlarında aranan nitelikler. bilimsel araştırma yöntemi. 19. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım; 2009. p. 147-53.
• 31. Orak NŞ, Alpar ŞE. Hemşirelerin profesyonel değerleri ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. MÜSBED 2012; 2(Suppl. 1): 22-31.
• 32. Büyüköztürk Ş. Çok değişkenli istatistikler. sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 15. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2011. p. 35-65.
• 33. Şimşek ÖF. Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları; 2007. p. 44-9.
• 34. Jöreskog K. Sörbom, D. LISREL 8.51, Mooresvile: Scientific Software. 2001.
• 35. Kalaycı Ş. SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil. 2009. p. 30-40.
• 36. Tavşancıl E. Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 5. Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd.Şti; 2006. p. 35-45. 37. Özdamar K. Güvenirlik ve soru analizi. paket programlar ile istatistiksel veri analizi. 4. Baskı. Eskişehir: Etam AŞ; 2002. p. 511-25.
• 38. Lee S, Lee JS, Song JW, Choi CM, Shim TS, Kim TB, et al. Validation of the Korean version of chronic obstructive pulmonary disease assessment test (CAT) and Dyspnea-12 questionnaire. Tuberculosis and Respiratory Diseases 2010; 69(3): 171-76.
• 39. Yorke J, Swigris J, Russell AM, Moosavi SH, Kwong G.N.M, Longshaw M. et al. Dyspnea-12 is a valid and reliable measure of breathlessness in patients with interstitial lung disease. Chest 2011; 139(1): 159-64.
• 40. Lee BY, Lee S, Lee JS, Song JW, Lee SD, Jang SH. et al. Validity and reliability of CAT and Dyspnea-12 in bronchiectasis and tuberculous destroyed lung. Tuberculosis and respiratory diseases 2012; 72(6): 467-74.
• 41. Cole DA. Utility of confirmatory factor analysis in test validation research. Journal of consulting and clinical psychology, 1987; 55(4): 584-87.