Okul Çağı Döneminde Sağlık Okuryazarlığı ve Okul Sağlığı Hemşiresinin Rolü

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 328 - 334, 31.12.2021

Ayşegül Akca Sultan Ayaz-alkaya

https://doi.org/10.31125/hunhemsire.1050438

Cited By: 2

Öz

Okul çağı dönemi çocukların fiziksel, duygusal, ruhsal ve sosyal yönden sürekli bir büyüme ve gelişme süreci içinde olduğu bir dönemdir. Çocuklar erken yaşlardan itibaren sıklıkla sağlık ile ilgili çeşitli kaynaklardan gelen karmaşık bilgi ve mesajlarla karşılaşırlar. Sağlık ile ilgili bilgilerin doğru anlaşılması ve daha iyi sağlık sonuçlarına ulaşılması için okul çağı döneminde sağlık okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması gerekmektedir. Okul çağı dönemindeki çocukların ve adölesanların sağlık okuryazarlığı düzeyleri arasında farklılıklar bulunmakla birlikte sağlık okuryazarlığının istenen düzeyde olmadığı görülmektedir. Sağlık okuryazarlığının kapsamlı bir şekilde ele alınması; eleştirel düşünme, işbirliği ve iletişim becerileri, karar verme ve dijital okuryazarlık gibi yaşam boyu öğrenme yeterliliklerini güçlendirmektedir. Sağlık okuryazarlığını geliştirmek için didaktik öğretim, deneyimsel öğretim, atölye çalışmaları, küçük grup etkinlikleri, rol yapma etkinlikleri, video gösterimi ve simülasyon uygulamaları önerilmektedir. Toplumdaki tüm gruplara ulaşma fırsatı olan okul sağlığı hemşiresi, çocuk ve adölesanlar için sağlık okuryazarlığını geliştirmeye yönelik müdahalede bulunma bakımından önemli bir konumdadır. Okul sağlığı hemşiresi sağlık okuryazarlığını geliştirmede sürekli eğitim programları oluşturmalı ve bu doğrultuda sağlık eğitimleri planlamalıdır. Bu derleme okul çağı döneminde sağlık okuryazarlığını ve bu bağlamda okul sağlığı hemşiresinin rolünü incelemek amacıyla yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul çağı dönemi, okul sağlığı hemşireliği, sağlık okuryazarlığı

Health Literacy in the School-Age Period and the Role of the School Health Nurse

Öz

School-age is a period in which children continuously grow and develop in terms of physical, emotional, psychological, and social aspects. From an early age, children often encounter complex health-related information and messages from a variety of sources. It is necessary to gain health literacy skills in the school-age period to understand health-related information correctly and achieve better health outcomes. Although there are differences between the health literacy levels of school-age children and adolescents, it is observed that health literacy is not at the desired level. Comprehensive coverage of health literacy strengthens lifelong learning competencies such as critical thinking, collaboration and communication skills, decision-making, and digital literacy. Didactic teaching, experiential teaching, workshops, small group exercises, role-play, video demonstration, and simulation practices are suggested for improving health literacy are. The school health nurse, who has the opportunity to reach all groups in the community, is in a vital position to intervene in developing health literacy for children and adolescents. School health nurses should develop continuing education programs to improve health literacy and plan health education accordingly. This review was conducted to examine the health literacy and the role of the school health nurse during the school-age period.

Anahtar Kelimeler

Health literacy, school-age period, school health nursing

Kaynakça

• 1. İnce Samur AÖ. Okuma kültürü edinme sürecinde İlkokul Dönemi (6-10 Yaş). AÜEBFD. 2017;50(1):209-30.
• 2. Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. Sağlığı geliştirmenin en kolay yolu: Okul sağlığı. GÜSBD. 2017;6(4):303-12.
• 3. World Health Organization. Health promoting school: An effective approach for early action on noncommunicable disease risk factors [Internet]. 2017a. [Erişim Tarihi 15 Ekim 2019]. Erişim adresi: http://www.who.int/healthpromotion/publications/health-promotion-school/en/
• 4. Eo YS, Kim JS. Factors affecting health-related behaviors in younger school-age Korean children. J Pediatr Nurs. 2020;51:e1-e5.
• 5. Paakkari L, Inchley J, Schulz A, Weber MW, Okan O. Addressing health literacy in schools in the WHO European Region. Public Health Panorama. 2019;5(2-3):186-90.
• 6. Guo S, Armstrong R, Waters E, Sathish T, Alif SM, Browne GR, et al. Quality of health literacy instruments used in children and adolescents: A systematic review. BMJ Open. 2018;8(6):e020080.
• 7. Rudd RE. The evolving concept of health literacy: New directions for health literacy studies. J Commun Healthc. 2015;8(1):7-9.
• 8. Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, et al. Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 2012;12(1):80.
• 9. Mosley CM, Taylor BJ. Integration of health literacy content into nursing curriculum utilizing the health literacy expanded model. Teach Learn Nurs. 2017;12(2):109-16.
• 10. Liao LL, Liu CH, Cheng CC, Chang TC. Defining Taiwanese children’s health literacy abilities from a health promotion perspective. Glob Health Promot. 2017;24(4):69-80.
• 11. Bröder J, Okan O, Bollweg TM, Bruland D, Pinheiro P, Bauer U. Child and youth health literacy: A conceptual analysis and proposed target-group-centred definition. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(18):3417.
• 12. Hagell A, Rigby E, Perrow F. Promoting health literacy in secondary schools: A review. British Journal of School Nursing. 2015;10(2):82-7.
• 13. Kilgour L, Matthews N, Christian P, Shire J. Health literacy in schools: Prioritising health and well-being issues through the curriculum. Sport Educ Soc. 2015;20(4):485-500.
• 14. World Health Organization. Global Standards for Health Promoting Schools [Internet]. 2017b. [Erişim Tarihi 22 Ekim 2019]. Erişim adresi: https://www.who.int/maternal_child_adolescent/adolescence/global-standards-for-health-promoting-schools.pdf
• 15. Jang BS, Kim DH. Health literacy and health behavior in late school-age children. JKACHN. 2015;26(3):199-208.
• 16. Ozturk FO, Ayaz-Alkaya S. Health literacy and health promotion behaviors of adolescents in Turkey. J Pediatr Nurs. 2020;54:31-5.
• 17. Ran M, Peng L, Liu Q, Pender M, He F, Wang H. The association between quality of life (QOL) and health literacy among junior middle school students: A cross-sectional study. BMC Public Health. 2018;18(1):1183.
• 18. Sukys S, Trinkuniene L, Tilindiene I. Subjective health literacy among school-aged children: First evidence from Lithuania. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(18):3397.
• 19. Haney MO. Health literacy and predictors of body weight in Turkish children. J Pediatr Nurs. 2020;55:e257-e262.
• 20. Ayaz-Alkaya S, Kulakçı-Altıntaş H. Nutrition-exercise behaviors, health literacy level, and related factors in adolescents in Turkey. J Sch Health. 2021;91(8):625-31.
• 21. Sorensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, et. al. Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 2012;12(1):80.
• 22. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayını; 2018.
• 23. Muslu L, Kolutek R. Çocukluk çağı kanserleri ve sağlık okuryazarlığı. Güncel Pediatri. 2018;16(3):117-32.
• 24. Chari R, Warsh J, Ketterer T, Hossain J, Sharif I. Association between health literacy and child and adolescent obesity. Patient Educ Couns. 2014;94(1):61-6.
• 25. Huscroft-D'Angelo J, Trout AL, Hurley KD, January SAA. Understanding the physical health status, health literacy, and health-related interventions in school-base samples of youth with learning disorders and emotional disturbance. J Risk Issues. 2019;22(1):9-18.
• 26. Akca A, Ayaz-Alkaya S. Sağlık Okuryazarlığı Uygulama Engelleri ve Çözüme Yönelik Hemşirelik Yaklaşımları. 6. Uluslararası 17. Ulusal Hemşirelik Kongresi; 30 Aralık 2019; Ankara. 2019. s.966-971.
• 27. Bektas İ, Kudubeş AA, Ayar D, Bektas M. Predicting the healthy lifestyle behaviors of Turkish adolescents based on their health literacy and self-efficacy levels. J Pediatr Nurs. 2021;59:e20-e25.
• 28. Pontius DJ. Health literacy part 1: Practical techniques for getting your message home. NASN School Nurse. 2013;28(5):246-52.
• 29. de Buhr E, Ewers M, Tannen A. Potentials of school nursing for strengthening the health literacy of children, parents and teachers. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(7):2577.
• 30. Arafat SY, Majumder MAA, Kabir R, Papadopoulos K, Uddin MS. Health literacy in school. Papalois VE, Theodosopoulou M, editors. Optimizing health literacy for improved clinical practices. Hershey, PA: Medical Information Science Reference; 2018
• 31. Resmi Gazete. Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik [İnternet]. 2011. [Erişim Tarihi 9 Nisan 2021]. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110419-5.htm
• 32. Nutbeam D. Health literacy as a population strategy for health promotion. Jpn. J. Health Educ. Promot. 2017;25(3):210-22.
• 33. Coleman C. Teaching health care professionals about health literacy: A review of the literature. Nurs Outlook. 2011;59(2):70-8.
• 34. McCleary-Jones V. A systematic review of the literature on health literacy in nursing education. Nurse Educ. 2016;41(2):93-7.
• 35. Keim-Malpass J, Letzkus LC, Kennedy C. Parent/caregiver health literacy among children with special health care needs: A systematic review of the literature. BMC Pediatrics. 2015;15(1):92.
• 36. Lane HG, Aldoory L. Recommendations for measurement of child health literacy: A pragmatic approach. Health Lit Res Pract. 2019;3(3):165-9.