The Relation Between Nurses'Sociotropy-Autonomy Personality Features and their Burnout Levels

Yıl 2011, Cilt: 18 Sayı: 2, 1 - 16, 01.06.2011

Ar. Gör. Bahanur Malak Prof. Dr. Besti Üstün

Öz

Objective: Definitive study was held to determine the relation between the nurses' sociotropicautonomic personality features and burnout levels. Methods: We used nurses identifier information form, Sociotropy-Autonomy Scale with Şahin et al's validity and reliability study (1993) and Maslach Bornout Scale with Ergin's validity and reliability study (1992) for data collection. Number, percent, average and Pearson Correlation Analysis were used for data analysis. Results: The most stressful 3 factors at work for nurses are; work load, conflict with patients' family and team members. There was a very weak positive correlation between sociotropicautonomic personality features and average emotional exhaustion subscale point. There wasn't a relation between depersonalization subscale average point of burnout and sociotropy average point. There was a very weak positive relation between average depersonalization and average autonomy point and the relation was statistically significant. However there wasn't a relation between personal accomplishment subscale and sociotropy average point. There was a very weak positive relation between average personal accomplishment and average autonomy point and the relation was statistically significant. Conclusion: Therefore, it was recommended to form training programs and curriculum contents which develop sociotropic-autonomic personal features collectively, and to develop training programs increasing awareness about sociotropy-autonomy. These programs will help develop a strategy to prevent and cope with burnout.

Anahtar Kelimeler

Burrout, sociotropy, autonomy, personality feature, nursing

Hemşirelerin Sosyotropi-Otonomi Kişilik Özellikleri ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Öz

Amaç: Çalışma, hemşirelerin sosyotropi-otonomi kişilik özellikleri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Veri toplamada hemşireleri tanıtıcı bilgi formu, Şahin ve arkadaşlarının (1993) geçerlilik ve güvenirlilik çalışmasını yaptığı Sosyotropi-Otonomi Ölçeği, Ergin'in (1992) geçerlilik ve güvenirlilik çalışmasını yaptığı Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, ortalama ve Pearson Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Bulgular: Hemşirelerin iş ortamında en çok karşılaştıkları ilk üç stresör; iş yükü, hasta yakınları ve ekip üyeleri ile çatışma olarak saptanmıştır. Hemşirelerin tükenmişlik alt boyutu duygusal tükenme ile sosyotropi-otonomi puan ortalamaları arasında pozitif yönde çok zayıf düzeyde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Tükenmişlik alt boyutu duyarsızlaşma ile sosyotropi puan ortalamaları arasında bir ilişki saptanmamıştır. Duyarsızlaşma ile otonomi puan ortalamaları arasında pozitif yönde çok zayıf düzeyde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Tükenmişlik alt boyutu kişisel başarı ile sosyotropi puan ortalamaları arasında bir ilişki saptanmamıştır. Kişisel başarı ile otonomi puan ortalamaları arasında pozitif yönde çok zayıf düzeyde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Sonuç: Sosyotropi-otonomi kişilik özelliklerinin tükenmişliği etkilemesi nedeniyle hemşirelik eğitim programlarında, sadece otonominin değil sosyotropi-otonomi kişilik özelliklerinin birlikte geliştirilmesine yönelik ders programları ve ders içerikleri oluşturulması, hemşirelerde sosyotropi-otonomi kişilik özelliklerini birlikte geliştirmeye yönelik farkındalık eğitim programlarının düzenlenmesi ile tükenmişlik sendromunu önleme ve baş etmede bir strateji oluşturulması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, sosyotropi, otonomi, kişilik özelliği, hemşirelik

Kaynakça

• Günüşen NP, Üstün B. Turkish nurses’ perspectives on a programme to reduce burnout. International Nursing Review 2009; 56: 237–242.
• Aydın H. Psikiyatri Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Kişilik Özellikleri ve Stresle Baş Etme Durumları. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
• Sinat Ö. Psikiyatri Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeylerinin Araştırılması. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
• Espeland KE. Overcoming burnout: how to revitalize your career. The Journal of Continuing Education in Nursing 2006; 37(4):178-184.
• Aras Z. Birinci Basamak Sağlık Kurumlarında Çalışan Hemşire ve Ebelerin Tükenmişlik Durumları. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006.
• Kaçmaz N. Tükenmişlik (burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi 2005; 68: 29-32.
• Maslach C, Schaufeli W, Leiter MP. Job burnout. Annual Review of Psychology 2001; 52: 397-422.
• Maslach C, Goldberg J. Prevention of burnout: new perspectives. Applied and Preventive Psychology 1998; 7: 63-74.
• Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour 1981; 2: 99-113.
• Ebrinç S, Açıkel C, Başoğlu C, Çetin M, Çeliköz B. Yanık merkezi hemşirelerinde anksiyete, depresyon, iş doyumu, tükenme ve stresle başa çıkma: Karşılaştırmalı bir çalışma. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002; 3: 162-168.
• Patrick K, Lavery JF. Burnout in nursing. Australian Journal of Advanced Nursing 2007; 24(3):43-48.
• Sarıkaya P. Tükenmişlik Sendromunun Kişilik Özelliklerinden Denetim Odağı ile İlişkisi ve Bir Uygulama. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
• Piko B. Burnout, role conflict, job satisfaction, psychosocial health among Hungarian health staff: a questionnare survey. International Journal of Nursing Studies 2006; 43: 311-318.
• Demir, A. Hemşirelikte tükenmişliğe bir bakış. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004; 7(1):71-80.
• Lee H, Song R, Cho YS, Lee GZ, Daly B. A comprehensive model for predicting burnout in Korean nurses. Journal of Advanced Nursing 2003; 44(5):534–545.
• Shimizutani M, Odagiri Y, Ohya Y, Shimomitsu T, Kristensen TS, Maruta T, Iimori M. Relationship of nurse burnout with personality characteristics and coping behaviors. Industrial Health 2008; 46: 326- 335.
• Barutçu E, Serinkan C. Günümüzün önemli sorunlarından biri olarak tükenmişlik sendromu ve Denizli’de yapılan bir araştırma. Ege Akademik Bakış 2008; 8(2):541-561.
• Şahin D, Turan FN, Alparslan N, Şahin İ, Faikoğlu R, Görgülü A. Devlet hastanesinde çalışan sağlık personelinin tükenmişlik düzeyleri. Nöropsikiyatri Arşivi 2008; 45: 116-121.
• Bakker AB, Van Der Zee KI, Lewig KA, Dollard MF. The relationship between the big five personality factors and burnout: a study among volunteer counselors. The Journal of Social Psychology 2006; 146(1):31-50.
• ILO (2000) Safework Infocus Programme on Safety, Health and Environment, What is workplace stress? Erişim Adresi: http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/stress/whatis.htm. Erişim Tarihi: 01.02.2009.
• Hannigan B, Edwards A, Coyle D ve ark. Burnout in community mental health nurses: findings from the all-wales stress study. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing 2000; 7: 127-134.
• Bakker AB, Le Blanc PM, Shaufeli WB. Burnout contagion among intensive care nurses. Journal of Advanced Nursing 2005; 51(3):276–287.
• Ergin C. Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. VII. Ulusal Psikiyatri Kongresi Kitabı, Türk Psikoloji Derneği Yayınları, Ankara, 1992.
• Demerouti E, Bakker AB, Nachreiner F, Shaufeli WB. A model of burnout and life satisfaction amongst nurses. Journal of Advanced Nursing 2000; 32(2):454-464.
• Taycan O, Kutlu L, Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anatolian Journal of Psychiatry 2006; 7: 100-108.
• Demir A, Ulusoy M, Ulusoy MF. Investigation of factors influencing burnout levels in the professional and private lives of nurses. International Journal of Nursing Studies 2003; 40: 807-827.
• Oğuzberk M, Aydın A. Ruh sağlığı çalışanlarında tükenmişlik. Klinik Psikiyatri 2008; 11: 167-179.
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Adresi: www.tdkterim.gov.tr/bts/. Erişim Tarihi: 02.02.2009.
• Beck R, Taylor C, Robbins M. Missing home: sociotropy and autonomy and their relationship to psychological distress and homesickness in college freshmen. Anxiety, Stress, and Coping 2003; 16(2):155-166.
• Sato T, McCann D. Sociotropy-otonomi and interpersonal problems. Depression and Anxiety 2007; 24: 153-162.
• Kaya N, Aştı T, Acaroğlu R, Kaya H, Şendir M. Hemşire öğrencilerin sosyotropik-otonomik kişilik özellikleri ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006; 10(3):1-11.
• Çam O, Engin E. Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerde farkındalık eğitiminin bireysel performans standartlarına etkisi. Anatolian Journal of Psychiatry 2006; 7: 82-91.
• Lynch TR, Robins CJ, Morse JQ. Couple functioning in depression: the roles of sociotropy and autonomy. Journal of Clinical Psychology 2003; 59(12):93-103.
• Sato T. Sociotropy and autonomy: the nature of vulnerability. The Journal of Psychology 2003; 137(5):447-466.
• Fresco DF, Sampson WS, Craighead LW, Koons AN. The relationship of sociotropy and autonomy to symptoms of depression and anxiety. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly 2001; 15(1):17-31.
• Bagby R.M, Gilchrist E.J, Rector N.A, Dickens S.E ve ark. The stability and validity of the sociotropy and autonomy personality dimensions as measured by the revised personal style inventory. Cognitive Therapy and Research 2001; 25(6):765-779.
• Bieling PJ, Beck AT, Brown GK. The sociotropy–autonomy scale: structure and implications. Cognitive Therapyand Research 2000; 24(6):763–780.
• Ceylan M. Stresle Başaçıkmada Bilişsel Stratejilerin Kullanılmasında Cinsiyet ve Kişilik Değişkeninin Etkisi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2005.
• Campbell DG, Kwon P, Reff RC, Williams MG. Sociotropy and autonomy: an examination of interpersonal andwork adjustment. Journal of Personality Assessment 2003; 80(2):206-207.
• Çetin A. Yaşlılarda Sosyotropi-Otonomi Kişilik Özellikleri ile Depresyon. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2008.
• Adams D, Miller BK. Professionalism in nursing behaviors of nurse practitioners. Journal of Professional Nursing 2001; 17( 4):203-210.
• Wynd CA. Current factors contributing to professionalism in nursing. Journal of Professional Nursing 2003; 19(5):251-261.
• MacDonald C. Nurse autonomy as relational. Nursing Ethics 2002; 9(2):194-201.
• Seren Ş. Hemşirelerin Otonomi Düzeylerinin Belirlenmesi ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 1998.
• Ghorpade J, Lackritz J, Singh G. Burnout and personality: evidence from academia. Journal of Career Assessment 2007; 15(2):240-256.
• Kangallı P. Sivas İli Hastanelerinde Çalışan Hemşirelerin Otonomi Düzeyleri ve Otonomiyi Etkileyen Mesleki ve Kuramsal Faktörlerin İncelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas, 2005.
• Savaşır I, Şahin NH. (ed.). Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1997. p. 54-6.