Cervical Cancer Prevention, Early Diagnosis-Screening Methods and Midwives / Nurses Role

Yıl 2011, Cilt: 18 Sayı: 1, 61 - 72, 01.03.2011

Ar. Gör. Ayla Kanbur Yard. Doç. Dr. Cantürk Çapık

Öz

Cervical cancer ranks second among women after breast cancer in the world. Worldwide 493.000 new cases per year are diagnosed and 274.000 women lose their life due to cervical cancer. In our country, according to 2006 data of the Health Ministry Cancer Control Department, cervical cancers compose 5 per 100.000 of all cancers in women. Cervical cancers are the best examples of protection from genital cancers. Prevention can be achieved by vaccination and lifestyle considerations. Early diagnoses is possible via Pap smear test. Nevertheless, cervical malignancies are an important cause of death in the developing and underdeveloped countries. In our country, cervical cancer still poses a serious problem , due to lack of regular screening. For these reasons, identifying the incidence of cervical cancers, and associated risk factors, investigating the causes, and developing strategies towards prevention and treatment of cervical cancer are important. In this respect, midwives / nurses who have constant communication with the individuals and the community should provide information to individuals about appropriate health behaviours by gathering relevant data and providing counselling. In this article, cervical cancer prevention, early diagnosis, screening tests, and the role of midwives / nurses within this context are discussed.

Anahtar Kelimeler

Cervical cancer, prevention, early diagnosis, screening, , midwives/nurses role

Servikal Kanserden Korunma, Erken Tanı-Tarama Yöntemleri ve Ebe/Hemşirenin Rolü

Öz

Serviks kanseri Dünya'da kadın kanserleri arasında meme kanserinden sonra 2. sırada gelmektedir. Yılda dünyada 493.000 kadın yeni tanı almakta ve serviks kanseri nedeniyle 274.000 kadın hayatını kaybetmektedir. Ülkemizde, Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Daire Başkanlığı'nın 2006 yılı verilerine göre, serviks kanserleri kadınlarda görülen tüm kanserlerin 100.000'de 5'ini oluşturmaktadır. Genital kanserlerden korunmaya en iyi örnek servikal kanserlerdir. Korunma yaşam tarzına dikkat edilmesi ve aşı ile sağlanabilir. Pap smear testi ile erken dönemde tanı koyulabilmektedir. Yine de servikal malignansiler gelişmekte olan ve geri kalmış ülkelerde önemli bir ölüm nedenidir. Ülkemizde de servikal kanser, düzenli taramaların olmaması nedeniyle hala büyük bir sorun olmayı sürdürmektedir. Bu nedenlerden dolayı servikal kanserlerin görülme sıklığını tespit etmek, ilişkili risk faktörlerini belirlemek, nedenlerini araştırmak, servikal kanserlerden korunma ve tedavide uygun stratejiler geliştirmek giderek daha büyük önem taşımaktadır. Toplum ve bireyle sürekli iletişimde bulunan ebe/hemşireler bu konuda sağlık danışmanlığı yaparak ve uygun veri toplayarak bireyleri doğru sağlık alışkanlıkları konusunda bilgilendirmelidir. Bu makalede servikal kanserden korunma, erken tanı, tarama testleri ve bu bağlamda ebe/hemşirelerin rolü ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Servikal kanser, korunma, erken tanı, tarama, ebe/hemşirenin rolü

Kaynakça

• Güner H, Taşkıran Ç. Serviks kanseri epidemiyolojisi ve human papilloma virüs. Türk Jinekoloji ve Obstetri Derneği Dergisi 2007; 4(1):11-19.
• Parkin DM, Bray F, Ferlay J, Pisani P. Global Cancer Statistics 2002: CA. Cancer J Clin 2005; 55(2):74108.
• Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı Epidemiyoloji ve Koruma Şube Müdürlüğü. 20042006 yılları Türkiye Kanser İnsidansı.
• Taşkın L. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, 8. Baskı. Ankara: Sistem Ofset Matbaacılık; 2007; 15, 607-616.
• Ayhan A, Durukan T, Günalp S, Gürgan T, Önderoğlu LS, Yaralı H, ve et.al. Temel kadın hastalıkları ve doğum bilgisi. 2. Baskı. Ankara: Güneş Tıp Kitapevi; 2008.s.1193-95.
• Tuncer Z.S. Serviks kanseri. In: Günalp S, Tuncer S, editörler. Kadın hastalıkları ve doğum tanı ve tedavi. Ankara: Pelikan Yayıncılık; 2004. s.669-682.
• Tuncer S, Salman M.Ç. Servikal intra epitelyal neoplazi. In: Günalp S, Tuncer S, editörler. Kadın hastalıkları ve doğum tanı ve tedavi. Ankara: Pelikan Yayıncılık; 2004.s.653-668.
• Zemheri E, Koyuncuer A. Servikal kanserlerin erken tanısında Pap testinin önemi. Sted 2005;14(1):1-4.
• Barut A. Serviks kanserinde erken tanı ve tedavi. Sted 2000; 9(3):97.
• Özgül N. Türkiye’de serviks kanserinin durumu ve servikal kanser tarama çalışmaları. In: Tuncer AM, editör. Türkiye’de kanser kontrolü. Ankara: Onur Matbaacılık; 2007.s.349-358.
• Atasü T, Şahmay S. Jinekoloji. In: Atasü T, Şahmay S, editörler. Jinekoloji. 2. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 2001.s.257-285.
• Koç F, Akşit S, Kurugöl Z, Koturoğlu G, Halıcıoğlu O, Aslan A. Serviks kanseri hakkında hekimlerin bilgi düzeyi. Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2010; 20(5): 281-6.
• Junea A, Sehgal A, Mitra AB, Pandey A. A survey on risk factors associated with cervical cancer. Indian J Cancer 2003; 40(1): 15-22.
• Prabhakar A.K, Menon G.R. Age at marriage and Cervical Cancer incidence. Indian J Cancer 1995; 32(2): 63-68.
• Sierra-Torres CH, Tyring SK. Risk contribution of sexual behavior and cigarette smoking to cervical neoplasia. Int J Gynecol Cancer 2003; 13(5):617-625.
• World Health Organization. Cervikal Cancer screening in developing countries, report of a WHO consultation. Geneva; 2002.
• Atalah E, Urteaga C, Rebolledo A, Villegas RA, Medina E, Csendes A. Diet, smoking and reproductive history as risk factor cervical cancer. Rev Med Chil 2001; 129(6): 597-603.
• Kjellberg L, Hallmans G, Ahren AM, Johansson R, Bergman F, Wadell G, et al. Smoking, diet, pregnancy and oral contraceptive use as risk factors for cervical intra-epithelial neoplasia in relation to human papillomavirus infection. Br J Cancer 2000; 82(7):1332-8.
• Eluf-Neto J, Booth M, Munoz N, Bosch FX, Meijer CJ, Walboomers JM. Human papillomavirus and invasive cervical cancer in Brazil. Br J Cancer 1994; 69(1):114-9.
• Pınar G, Algier L, Doğan N, Kaya N. Jinekolojik kanserli bireylerde risk faktörlerinin belirlenmesi. Uluslararası Hematoloji-Onkoloji Dergisi 2008; 18(4):208-216.
• Yoshikawa H, Nagata C, Noda K , Nozawa S, Yajima A, Sekiya S, et al. Human papillomavirus infection and other risk factors for cervical intraepithelial neoplasia in Japan. Br J of Cancer 1999; 80 (3): 621-624.
• Somer A. Human Papillomavirus (HPV) Vaccines. J Pediatr Inf 2008; 2(2): 50-55.
• Vanchiere JA, Demmler GJ. Human Polyomaviruses and Papillomaviruses. In: Feigin RD, Cherry JD, Demmler GJ, Kaplan SL, eds. Textbook of pediatric ınfectious diseases. 6th ed. Philadelphia: Sounders; 2004. p.1809-1831.
• Akhan SE Ülkemizde servikal kanser epidemiyolojisi ve HPV serotipleri. ANKEM Derg 2007; 21(Ek 2): 96-98.
• Trottier H, Franco EL. The epidemiology of genital human papilloma virus infection. Vaccine 2006; 24(Supplement1): 4-15.
• Özsaran A. Serviks Kanseri. In: Tavmergen E, editör. Te Lınde’s Operative Gynecology. 9. Baskı. İzmir: Güleç Matbaacılık; 2005. s.1251-1259.
• Madeleine MM, Anttila T, Schwartz SM, Saikku P, Leinonen M, Carter JJ, et al. Risk of cervical cancer associated with Chlamydia trachomatis antibodies by histology, HPV type and HPV cofactors. Int J Cancer 2006; 120: 650-655.
• Terek AÇ Akman L. Servikal kanser öncü lezyonları ve yönetimleri. In: Tavmergen E, editör. Te Linde’s Operative Gynecology. 9. Baskı. İzmir: Güleç Matbaacılık; 2005. p.1231-1247.
• Magnusson PK, Lichtenstein P, Gyllensten UB. Heritability of cervical tumours. Int J Cancer 2000 Dec 1; 88(5): 698-701.
• Butterworth CE Jr, Hatch KD, Macaluso M, Cole P, Sauberlich HE, Soong SJ, et al. Folate deficiency and cervical dysplasia. JAMA 1992 Jan 22-29; 267(4): 528-33.
• Muhsiroğlu Ö. Kansere karşı koruyucu beslenme etmenleri. In: Özet A. GATA Tıbbi Onkoloji BD. Beslenme ve Kanser, Hasta Bilgilendirme Kitapçığı. 1. Baskı. Ankara: GATA Basımevi; 2007. p.1-27
• Blythe MJ, Fortenberry JD, Orr DP. Douching behaviors reported by adolescent and young adult women at high risk for sexually transmitted infections. J Pediatr Adolesc Gynecol 2003; 16(2): 95-100.
• Çalışkan D, Çöl M, Akdur R. Park sağlık ocağı bölgesinde 15-49 yaş grubu kadınlarda vajinal duş sıklığı ve etkili faktörler üzerine çalışma. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 1996; 49(2): 73-80.
• Lu ZJ The relation ship between menstrual attitudes and menstrual symptoms among Taiwanese women. Journal of Advanced Nursing 2001; 33(5): 621-628.
• Bayo S, Bosch FX, De Sanjose S, Munoz N, Combita AL, Coursaget P, et al. Risk factors of invasive cervical cancer in Mali. Int J Epidemiol 2002; 31(1): 202-9.
• Ortaç UF Ozpak E. Serviksin preinvaziv hastalığı. In: Ayhan A. editör. Klinik Jinekolojik Onkoloji. 6. Baskı. Ankara: Güneş Kitabevi; 2003. p.1-33.
• Wellensiek N, Moodley M, Moodley J, Nkwanyana N. Knowledge of cervical cancer screening and use of cervical screening facilities among women from various socioeconomic backgrounds in Durban, Kwazulu Natal, South Africa. Int J Gynecol Cancer 2002; 12(4): 376-382.
• Moodley M, Moodley J, Chetty R, Herrington CS. The role of steroid contraceptive hormones in the pathogenesis of invasive cervical cancer: A review. Int J Gynecol Cancer 2003; 23(2): 103-110.
• Gürbay A, Giray B, Hıncal F. Kombine oral kontraseptifler: Riskleri ve yararları. T Klin J Med Sci 1997; 17(1):1-14.
• Bertram CC Evidence for practice: Oral contraception and risk of cervical cancer. J Am Acad Nurse Pract 2004; 16(10): 455-461.
• Zondervan KT, Carpenter LM, Painter R, Vessey MP. Oral contraceptives and cervical cancer–further findings from the Oxford Family Planning Association contraceptive study. Brit J Cancer 1996; 73(10): 1291-1297.
• Fidaner C. Kanserde erken yakalama: Erken tanı ve taramalar. In: Tuncer AM, editör. Türkiye’de kanser kontrolü. Ankara: Onur Matbaacılık; 2007. p.319-331.
• Tuncer ZS. Jinekolojik açıdan Human Papilloma Virüs İnfeksiyonu. Hacettepe Tıp Dergisi 2007; 38(1): 8-14.
• Barry HC, Smith M, Weismantel D, French L. The feasibility of risk-based cervical cancer screening. Preventive Medicine 2007; 45(2-3): 125-129.
• Ozan H. Pap Smear: Ne zaman? Nasıl? Kimden? TJOD 2005; 2(1): 35-40.
• Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi. URL: http://www.ketem.org/hangi_tarama.php. May 15.2011.
• Arvas M, Gezer A. Ailevi (Herediter) over kanserlerinde yönetim over kanserlerinin önlenmesi–cerrahi yaklaşımlar ve kemoprevensiyon. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi 2004; 7(3): 89-98.
• Lopez Ma L, Garcia–Cueto E, Fernandez JM, Lopez S, Del Valle Ma del O, Cueto A. Validation of a questionnaire to evaluate the attitude towards primary prevention advice from the Europeon code against cancer. European Journal of Cancer Prevention 2003; 12(2): 157-164.
• Turgay A, Sarı D. Türkistanlı Ç. Knowledge attitudes, risk factors, and early detection of cancer relevant to the school teachers in İzmir, Turkey. Preventive Medicine 2005; 40(6): 636-641.
• Platin N. Hemşireler için kanser el kitabı. Amerikan Kanser Birliği, T.C. Sağlık Bakanlığı, Kanserle Savaş Daire Başkanlığı ve Onkoloji Hemşireliği Derneği Yayını. 2. Baskı. Ankara: Akşam Sanat Okulu Matbaası; 1998.
• Schiffman M, Castle PE. The promise of global cervical cancer prevention. N Eng J Med 2005; 353(20): 2101-2104.
• Nural N, Akdemir N. Dahiliye servislerinde yatan hastalarda kanser risk faktörleri ve erken tanı belirtilerinin saptanması. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2000; 4(2): 1-13.
• Akbayrak N, Akdemir N. Kanserin önlenmesi ve erken tanısında hemşirenin etkisinin belirlenmesi. Hemşirelik Forumu 1998; 1(S): 226-229.
• Croghan IV, Omoto MK. Cancer Prevention and Risk Reduction. In: SB Baird, ed. A cancer source book for nurses. 6th ed. By The American Cancer Society Printed in the United States of America: 1991. p.31-40.
• Alliance for Cervical Cancer Prevention (ACCP). Planning and ımplementing cervical cancer prevention and control programs: A manuel for managers. Seattle: ACCP 2004; 13: 130-146.
• World Health Organization. National Cancer Control Programmes Policies and Managerial Guidelines. 2nd Ed. Geneva; 2002.