MATRİS TİPİ ÖRGÜTLERDE BİREYSEL PERFORMANS DEĞERLENDİRME: 360 DERECE YÖNTEMİ ve HEDEFLERLE YÖNETİM TEKNİKLERİ İLE MELEZ BİR YÖNTEM UYGULAMASI

Yıl 2010, Cilt: 28 Sayı: 1, 71 - 104, 30.06.2010

Burcu Dikmen Özgür Özpeynirci

Öz

Organizasyonlar, günümüzün rekabetçi
koşulları içerisinde sürekliliklerini sağlamak için yüksek performans
göstermelidirler. Çalışanların performanslarını izlemek, değerlendirmek ve geri
bildirim sağlamak, uzun vadede organizasyonun performansı olumlu yönde etkileyeceği
için önemlidir. Bu makalede matris yapsınına sahip kurum/kuruluşlarda bireysel
performans değerlendirme uygulanması amacıyla melez bir analitik yöntem
önerilmiştir. Geliştirilen yöntem, hedeflerle yönetim ve 360 derece performans
değerlendirme tekniklerini birlikte kullanmaktadır. Bu melez yöntem ile
çalışanın kişisel özellikleri ve işe ilişkin yetkinliklerinin, organizasyonun
önceliklere göre yönlendirilmesi amaçlanmakta ve performansın hem kişisel hem
de organizasyonun gelişime yönelik izlenmesini sağlamaktadır. Makalede ayrıca uygulama
aşamasında karşılaşılan güçlüklerden de bahsedilmiştir. Geliştirilen yöntem bir
örnek ile detaylı olarak anlatılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Bireysel performans değerlendirme, performans ölçümü, performans değerlendirme, 360 derece performans değerlendirme, hedeflerle yönetim

Individual Performance Evaluation in Matrix Organizations: Application of a Hybrid Model Combining 360 Degree Method and Management By Objectives

Öz

In
order to ensure the sustainability in today’s competitive conditions,
organisations should betray high performance. Monitoring, assessing the
performance of the employees and obtaining feedback are important in the long
term since it affects the organisation’s performance positively. In this paper,
an analytical and hybrid model is introduced for application of individual
performance evaluation in matrix type organisations. The model developed is a
combination of management by objectives and 360 degree evaluation techniques.
The hybrid model aims at orienting employees’ characteristics and job competencies
according to the organization’s priorities yielding monitoring the performance
for both individual and organisational improvement. The difficulties confronted
during the applications are also discussed in the paper. The model developed is
explained in detail by the help of a case study.

Anahtar Kelimeler

Individual performance assessment, performance measurement, performance evaluation, 360 degree performance evaluation, management by objectives

Kaynakça

• Aksu, Ş. (1986) Introduction to Personnel Administration, Ankara: METU.
• Appelbaum, S. H., Nadeau, D., M. Cyr (2009) “Performance Evaluation in a Matrix Organization: A Case Study (Part Two)”, Industrial and Commercial Training, 40(6), 295-299.
• Artan, S. (1981) Endüstri İşletmelerinde Ücret Yönetimi ve Türkiye'deki Uygulama, Eskişehir: EİTİA, No:239.
• Balcı, A. (2000) Örgütsel Gelişme Kuram ve Uygulama, Ankara: Pegem.
• Baş, İ.M. (1999) Şirket Toplam Performans Yönetimi: Kimya Sektöründe Bir Uygulama, 8. Kalite Kongresi, İstanbul.
• Beach, D.S. (1980) Personnel: The Management of People at Work, New York: Macmillan.
• Benardin, J., R.W. Beatty (1984) Performance Appraisal: Assessing Human Behavior at Work, Boston: Kent.
• Bolton, T. (1997) Human Resource Management: An introduction, Massachusetts: Blackwell.
• Can, H., A. Akgün, Ş. Kavuncubasi (1998) Personel Yönetimi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cooper, R. (1988) “The Rise of Activity-Based Cost Systems: Part I - What is an Activity-Based Cost System?”, Journal of Cost Management, Summer, 45-54.
• Cross, K. F. and R.L. Lynch (2007) “The SMART Way to Define and Sustain Success”, National Productivity Review, 8(1), 23-33.
• Cummings, T.G. and C.G. Worley (1997) Organization Development and Change, Ohio: South-Western Educational Publishing.
• Dereli, T. (2001) Performans Değerlendirme Teknikleri, (Boğaziçi Eğitim ve Danışmanlık Sertifika Programı Notları), İstanbul.
• Dicle, Ü. (1983) Yönetsel Başarının Değerlendirilmesi, Türkiye Uygulaması, Ankara: O.D.T.Ü.
• Dunne, E.A., M.J Jr. Stahl,. L.A. Jr Melhart (1978) ‘‘Influence Sources of Project and Functional Managers in Matrix Organizations’’, Academy of Management Journal, 21(1), 135-40.
• Eccles, R.G. (1991) “Performance Measurement Manifesto”, Harvard Business Review, 69, (January-February), 131-137.
• Eden, C., S., Jones, D. Sims (1983) Messing About in Problems: An Informal Structured Approach to Their Identification and Management, Oxford: Pergamon.
• Erdogan, İ. (1991) İşletmelerde Personel Seçimi ve Başarı Değerleme Teknikleri, İstanbul: İşletme Fakültesi Yayını.
• Fisher, J. (1992) “Use of Non-Financial Performance Measures”, Journal of Cost Management, 6(1), 31-38.
• Hayes, R.H., S.C. Wheelwright, K.B. Clark (1988) Dynamic Manufacturing: Creating the Learning Organization, New York: Free Pres.
• Helvacı, A. (2002) “Performans Yönetim Sürecinde Performans Değerlendirmenin Önemi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1), 155-169.
• Kaplan, R.S. (1983) Measuring Manufacturing Performance: A New Challenge for Manageria, Accounting Research, The Accounting Review, 58(4), 686-705.
• Kaplan, R.S. ve Norton, D.P. (1996), Translating Strategic into Action-The Balanced Scorecard, Boston: Harvard Business School.
• Keçecioğlu, T. ve D. Kelgökmen (2003) “Yetkinlik Modellerinin İnsan Kaynakları Yönetiminde Yapılandırılması ve Bir Yetkinlik Modeli Önerisi”, Review of Social, Economic&Business Studies, 3(4), 216-232.
• Kolodny, H.F. (1979) “Evolution to a Matrix Organization”, The Academy of Management Review, 4(4), 543-53.
• London, M. and R.W. Beatty (1993) “360 Degree Feedback As Competitive Advantage”, Human Resource Management, 32(2), 353-372.
• Maskell, B.H. (1992), Performance Measurement for World Class Manufacturing: A Model for American Companies, Cambridge: Productivity Press.
• Miller, L. (2003) “Personalities at Work: Understanding and Managing Human Nature on the Job”, Public Personnel Management, 32(3), 419-433.
• Mohrman, A.M., S.M. Resnick West, E.E. Lawler (1989) Designing Performance Appraisal Systems, San Francisco: Jossey-Bass.
• Oruç, E.K., Ö. Armaneri, Ö. Yalçınkaya (2008) “360 Derece Performans Değerlendirme ve Web Tabanlı bir Model ile Kurumsal Verimliliğinin Artırılması”, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 19(1),4-12.
• Özpeynirci, Ö., M. Köksalan, (2007) “Performance Evaluation Using Data Envelopment Analysis in the Presence of time Lags”, Journal of Productivity Analysis, 27, 221-229.
• Palmer, M. and K.T. Winters, (1993) İnsan Kaynakları, (Çev:Dogan Şahiner), İstanbul: Rota.
• Rangone, A. (1996) “An Analytical Hierarchy Process Framework for Comparing the Overall Performance of Manufacturing Departments”, Internation Journal of Operation Production Management, 16(8), 104-119.
• Schermerhorn, J.R. (1989) Management and Productivity, (Third Ed.), New York: John Wiley and Sons Inc.
• Smith, P.C. and L.M. Kendall (1963) “Retranslation of Expectations: An Approach to the Construction of Unambiguous Anchors for Rating Scales”, Journal of Applied Psychology, 47, 149-155.
• Süzer, H. (2004), A’ları Şirkete Çek B ve C’yi Geliştir, http://www.capital.com.tr/haber.aspx?HBR_KOD=1113 (erişim tarihi: 24 .11.2008)
• Sy, T and S. Cote (2004) “Emotional Intelligence: A Key Ability to Succeed in the Matrix Organization’’, Journal of Management Development, 23(5), 439.
• Torrington, D., L. Hall (1995) Personel Management, HRM in Action, London: Prentice Hall.
• Uyargil, C. (1994) İşletmelerde Performans Yönetimi ve Sistemi, İstanbul: İ.Ü.İşletme Fakültesi Yayınları.
• Wells, S.J. (1999) “A New Road: Traveling Beyond 360, Degree Evaluation”, HR Magazine, 44(9), 82-86.
• Woods, R.H. (1997). Human Resources Management, (second ed.), Educational Institute - American Hotel and Motel Association,Lansing, MI.
• http://www.insankaynaklari.com/ikdotnet/icerikdetay.aspx?KayitNo=236, 24.11.2008
• http://www.lominger.com/consulting.php, 28.11.2008. and Cote, S. (2004) ‘‘Emotional intelligence: a key ability to